قم نيوز
: قم نیوز: گنجینه‌های فاخری از مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی ماندگار شده که یکی از آنها کتابخانه مسجد اعظم است که راهی زیاد تا رسیدن به جایگاه نمونه‌ای در بین کتابخانه‌های مسجدی در جهان تشیع ندارد.
شنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۵۲
کد مطلب : 26410
منبع : خبرگزاری مهر
كتابخانه مسجد اعظم قم؛ گنجینه ماندگار آیت‌الله بروجردی
شاعران درباره آن اشعار نغز سرودند و خطبا از روزها قبل نويد آن را دادند. محفل باشكوهي در جوار حرم كريمه اهل بيت برپا شد. گرمای حضور مردم بر سرمای زمستان غلبه کرد. مهمان ويژه مراسم، زعيم بزرگ شيعه حضرت آيتالله بروجردي بود.
جمعي از شخصيت‌ها و فضلاي حوزه و مردم، بي‌صبرانه در انتظارش بودند كه ناگهان خبر رسيد آيتالله بروجردي سحرگاه همان روز كه براي تجديد وضو به حياط منزل رفته بود به سختي زمين خورده و اين حادثه منجر به در رفتگي پاي چپ و شكستگي استخوان شست پا شده. مهمانان كه با شوق وصف ناپذيري در اين مراسم شركت كرده بودند با شنيدن اين خبر نگران شدند و با خاطري اندوهگين، مسجد اعظم را ترك كردند.
آيتالله بروجري پس از يك ماه بستري بهبود يافت. ماه رمضان كه به پايان رسيد و مومنان از خرمن معرفت الهي توشه‌اي بر گرفتند، دوباره افتتاح كتابخانه مسجد اعظم زمزمه شد. آيتالله بروجردي اين بار هفتم شوال را كه تعطيلات نوروزي سال ۱۳۴۰ بود براي افتتاح كتابخانه در نظر گرفت. مقدمات كار فراهم و دعوتنامه‌هاي رسمي توزيع شد. حتي براي پذيرايي از زائران تدارك ديده بودند.
خبر افتتاح كتابخانه در شهر پيچيد. باز هم شاعران شعر سرودند و نويسندگان و گويندگان خطابه‌هايي نوشتند و گفتند. آيتالله فلسفي شب قبل از مراسم در مسجد اعظم منبر رفت و از مردم دعوت كرد كه فرداي آن روز در جشن افتتاح كتابخانه شركت كنند.
صبح هفتم شوال انبوه جمعيت همه زواياي مسجد اعظم را فرا گرفته و علما و مردم قم شگفت‌زده از آن رويداد جالب در انتظار آيتالله بروجردي ماندند. باز هم خبر آوردند توليت كتابخانه مبتلا به بيماري قلبي شده و حالش بسيار وخيم است. شنيدن اين خبر غيرمنتظره چنان مردم را دچار بهت و حيرت كرد كه سيل اشك، بي‌اختيار از ديدگانشان جاري شد.
سرانجام سيزدهم شوال ـ دهم فروردين ۱۳۴۰- خورشيد فقاهت غروب كرد و آيتالله بروجردي در ميان ديده‌هاي گريان علما و مردم، رخت ابدي پوشيد و به ديار باقي شتافت. ۱۵ روز بعد از رحلت اين مرجع عالي‌مقام، مراسم افتتاح كتابخانه در فضايي آكنده از اشك و ناله برگزار شد.
به گفته يكي از شاهدان اين مراسم، غم‌انگیزترین حادثه آن روز هنگامی بود كه آيتالله آشتیانی متصدی كتابخانه، در حالی كه سیل اشك از دیدگانش به روی محاسنش جاری بود و شدت تاثر به او اجازه نمی‌‌داد پيوسته صحبت كند، خطاب به فرزندان آیت‌الله بروجردي گفت: «آرزوی من این بود كه روزی آن مرد بزرگ و شخصیت عالیقدر با دست توانا و لرزان خود اولین كتاب را از دست من بگیرد، ولی امروز باید با چشم گریان رحلت او را به شما تسلیت بگویم.»
اهدای کتاب‌های نفیس به کتابخانه
كتابخانه آيتالله العظمي بروجردي مشهور به كتابخانه مسجد اعظم به عنوان چهارمين كتابخانه بزرگ قم - پس از كتابخانه‌هاي فيضيه، آستانه مقدسه و مدرسه علميه حجتيه - با اهداي ۵۰۰ جلد كتاب توسط مرحوم آيتالله بروجردي گشايش يافت. ايشان در مرحله دوم ۲۵۰۰ جلد از كتاب‌هاي كتابخانه شخصي خودشان را به اين كتابخانه اهدا كردند. بعد از ايشان شخصيت‌هاي حوزوي، نويسندگان، ناشران و خيران با اهداي كتاب‌هاي فاخر، غناي خاصي به منابع اين كتابخانه بخشيدند. نمونه‌اش آيت الله محمد مقدس اصفهانى از علماى مورد احترام آيتالله العظمي بروجردي بود كه حدود دو هزار جلد كتاب نفيس و متنوع چاپى و خطى خود را به اين كتابخانه اهدا كرد. همچنين حدود دو هزار جلد از كتاب‌هاي چاپي آيتالله سيدحسن فريد محسنى اراكى به كتابخانه مسجد اعظم اهدا شد.
در بين اهداكنندگان كتاب، چهره‌اي مشاهده مي‌شود كه علاقه شديدي به كتاب داشته و در جمع آوري كتاب‌هاي نفيس و قديمي ذوق سرشاري داشته است. مرحوم محمد رمضانى مدير انتشارات كلاله خاور كه از او به عنوان پدر كتاب ايران ياد مي‌شود حدود ۴۰ هزار جلد كتاب چاپى و سنگى و دو هزار جلد از كتاب‌هاي لاتين به زبانهاى فرانسه، آلمانى، روسى، انگليسى و تركى و ارزندهتر از همه بيش از دو هزار جلد كتاب خطى خودش را به كتابخانه آيتالله بروجردي اهدا كرده است.
در اين كتابخانه نسخه‌هاي خطي و چاپي منحصر به فردي وجود دارد. نمونه‌اش «رساله جهاديه» اثر ميرزا بزرگ قائم مقام فراهاني، اولين كتاب چاپي ايران است كه در سال ۱۲۳۳ در تبريز منتشر شده است.
دومين كتاب چاپي ايران، «زادالمعاد» علامه محمدباقر مجلسي است كه به عنوان اولين كتاب به صورت معرب در ايران به چاپ رسيده و اين اثر غناي ويژه‌اي به منابع كتابخانه آيتالله بروجردي بخشيده است.
كتاب «توپ ماكزيم» ترجمه محمد ميرپنج، راهنماي استفاده از ادوات نظامي و از نادرترين كتاب‌هاي چاپ شده به شيوه ژلاتين در سال ۱۳۲۲ هجري قمري، كتاب «واژه نامه مختصر انگليسي به فارسي» فرانسيس گلادوين، اولين كتاب چاپ فارسي هند و اولين كتاب چاپ شده با حروف نستعليق و اولين كتاب چاپي «القانون في الطب» ابن سينا از ديگر آثاري است كه در اين كتابخانه موجود است.
فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی، سنگی و چاپی
اسماعيل راهنورد که از سال ۱۳۸۴ تاکنون مدیریت كتابخانه آيتالله بروجردي را در دست گرفته، در گفتگو با مهر، مجموعه‌سازی را ویژگی برجسته این کتابخانه ذکر کرد و گفت: ۷ هزار نسخه خطی این کتابخانه در پایگاه اطلاع رسانی ارائه می‌شود و فهرست این نسخه‌ها در ۵ مجلد به چاپ رسیده است. تصاویر نسخه‌های سنگی کتابخانه هم ۸ هزار و ۵۰۰ عنوان بدون تکرار است که یکی از مجموعه‌های فاخر کتاب‌های سنگی ایران محسوب می‌شود.
به گفته وی تاکنون بیش از ۳۰ هزار عنوان نسخه‌های چاپی این کتابخانه فهرست نویسی شده و اطلاعات کتاب شناختی این آثار از طریق پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه و پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه‌های ایران قابل جستجو است.
راهنورد افزود: اخیرا حدود ۲۶۰ عنوان کتاب چاپی سربی زیر سال ۱۳۰۰ قمری فهرست نویسی شده و تصاویر این نسخه‌ها به زودی از طریق بانک اطلاعات ارائه می‌شود.
وی با اشاره به معضل فهرست نویسی که در بسیاری از کتابخانه‌های کشور وجود دارد اظهار کرد: کتابخانه آیت‌الله بروجردی زمانی با نرم افزار داخلی و فهرست نویسی توصیفی، خدمات ارائه می‌داد ولی این حرف را داشت که جزوه یا کتابی در این کتابخانه نبوده که فهرست نویسی نشده باشد.
محدودیت فضا موجب شده بیش از یک دهه، کتاب برای این کتابخانه خریداری نشده بود، اما در سال‌های اخیر با تشکیل کارگروهی، خرید کتاب‌ها انجام شده و این مجموعه از نظر منابع، به‌روز است.
مدیر كتابخانه آيتالله بروجردي معتقد است که اولویت اول در فهرست نویسی کتاب‌ها، مربوط به کتاب‌هایی است که در سال‌های اخیر وارد کتابخانه شده است.
به گفته وی، بعد از اتمام کار فهرست نویسی نسخه‌های خطی و انتشار آنها به صورت مجموعه ۵ جلدی و فهرست نویسی نسخه‌های سنگی و بیشتر منابع چاپی، کار فهرست نویسی نشریات شروع شده و به دنبال آن فهرست نویسی مجموعه‌ای از کتاب‌های درسی آموزش و پرورش از دوره قاجار تا نظام جدید که پیش بینی می‌شود حدود سه هزار جلد باشد شروع می‌شود.
آن گونه که راهنورد می‌گوید مجموعه کتاب های درسی ایران در دوره قاجار و پهلوی اول و دوم را هیچ کتابخانه‌ای در اختیار ندارد.
وی افزود: مجموعه کتاب‌های آموزشی وزارت جنگ قبل از سال ۱۳۴۰ که حدود ۵۰۰ جلد است، مجموعه‌ای از کتابچه‌ها که بیش از چند هزار عنوان است و بخشی از آنها شامل اساسنامه‌ها و وقف‌نامه‌ها و مرامنامه‌های مربوط به شرکت‌ها و سازمان‌ها است و مجموعه لاتین کتابخانه شامل بیش از دو هزار عنوان کتاب‌هایی به زبان فرانسوی، آلمانی و روسی در نوبت فهرست نویسی قرار دارند.
کتابخانه برگزیده سال حوزه
كتابخانه آيتالله بروجردي از سال ۱۳۸۸ با تصويب شوراي عالي حوزه‌هاي علميه و موافقت آيتالله سيد محمدجواد علوي بروجردي توليت كتابخانه، به معاونت پژوهش حوزه‌هاي علميه واگذار شد.
اين كتابخانه در سال ۱۳۹۰ به همراه كتابخانه مدرسه فيضيه به عنوان كتابخانه مركزي و مركز اسناد حوزه‌هاي علميه ثبت شد كه رياست آن با معاون پژوهش حوزه‌هاي علميه است.
كتابخانه آيتالله بروجردي در سال ۱۳۹۰ از سوي شوراي علمي سيزدهمين همايش كتاب سال حوزه به عنوان كتابخانه نمونه سال انتخاب شد. اين كتابخانه در سال ۱۳۹۱ توسط نهاد كتابخانه‌هاي عمومي به عنوان كتابخانه برگزيده استان انتخاب شد.
راهنورد گفت: محل سابق كتابخانه (با مساحت ۳۵۰ متر مربع) از امكانات و فضاي كافي براي نگهداري كتاب‌ها و خدمات مرجع برخوردار نبود، از اين رو خريد كتاب‌هاي جديد براي اين مجموعه متوقف شده بود، بنابراين با موافقيت توليت كتابخانه، ساختمان جديد اين مجموعه در قالب طرح ساماندهي ضلع غربي مسجد اعظم، بازسازي شد. بناي جديد در چهار طبقه با بيش از چهار هزار مترمربع زيربنا، با بهره گيري از اسلوب معماري جدي و تاسيسات و تجهيزات مدرن طراحي و احداث شده و در سال ۸۸ به بهره برداري رسيد.
در حال حاضر تالارهای کتابخانه در دو بخش خواهران و برادران با ۴ هزار نفر عضو ثابت و با گنجایشی بالغ بر ۴۰۰ نفر به صورت همزمان، خدمات اطلاع رسانی را به مراجعه کنندگان ارائه می‌دهند.
بانک اطلاعات این کتابخانه در دو بخش برادران و خواهران با ظرفیت استفاده از ۵۰ کاربر همزمان، خدمات نرم افزاری و اینترنتی خود را ارائه می‌دهد. این واحد با دارابودن گنجینه‌ای از تصاویر نسخه‌های خطی و سنگی و در اختیارداشتن بیش از ۱۰۰ عنوان نرم افزار در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی و انسانی و هزاران نسخه کتاب دیجیتال محل مناسبی برای پژوهش محققان و دانش پژوهان است. در این بخش همچنین خدماتی همچون اینترنت، پایگاه‌های اطلاع رسانی نشریات، پایان نامه‌های دیجیتال و... ارائه می‌شود.
روزانه هزاران نفر از طلاب درس خارج و دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا از منابع و امکانات کتابخانه مسجد اعظم استفاده می‌کنند اما این کتابخانه ظرفیت دارد به عنوان یک کتابخانه نمونه مسجدی در جهان تشیع بدرخشد و جایگاه آن تا سطح یک کتابخانه ملی حوزوی طراز اول ارتقا یابد.
انتهای پیام/126
آخرین عناوین
