قم نيوز
: قم نیوز: پژوهش بر روی خشونت های خانگی حتی در اشکال رایج تر آن نظیر خشونت علیه زنان و کودکان، از موضوعات نسبتاً نو در حوزه جامعه شناسی به شمار می آیددر این بین مطالعه پیرامون خشونت خانگی علیه مردان، سابقه ای به مراتب کوتاهتر داشته است.
پذیرش این واقعیت که مردان در چارچوب روابط زناشویی بسته به شرایط و موقعیتی که در آن قرار می گیرند، می توانند هم عامل خشونت باشند و هم قربانی خشونت، باعث می شود که زن آزاری و شوهرآزاری نه به صورت جداگانه، بلکه به صورت پدیده های مرتبط با هم دیده شوند که به لحاظ تجربی با هم منافاتی ندارند.
هر چند طرح این مسئله در شرایطی که هنوز حقوق زنان به طور عامل اعاده نشده صرفاً باعث ایجاد سردرگمی و ابهام در میان فعالان سیاسی و اجتماعی خواهد شد، اما شناخت و آگاهی مردان از مسئله خشونت و مصادیق آن می تواند به حساس شدن آنان به خشونت نسبت به زنان نیز منجر شود. همچنین روایت مردان از رفتارهای خشونت آمیز همسرانشان را می توان بستر مناسبی برای ارزیابی زنان از رفتارهای مثبت و منفی بر روی همسرانشان تلقی نمود.
برای دستیابی به شناخت جامع از مسئله خشونت های خانگی باید فارغ از هرگونه جهت گیری عاطفی، سیاسی و با رعایت بی طرفی علمی آن را بر مبنای تجربه های زنان و مردان درک نماییم.
خشونت در گذشته فقط به جرم و جنایت در فضای عمومی اطلاق می شده است و اگرچه تعریف خشونت تمام رفتارهایی را که به صدمات جسمی و روانی بر روی افراد منتهی می شود شامل است، اما معمولاً فقط خشونت های فیزیکی در کانون توجه حقوق دانان و قانون گذاران قرار داشته است.
امروزه مصادیق خشونت فراتر از آزار و اذیت فیزیکی است و می تواند در اشکال غیرفیزیکی و پنهان تری هم اعمال گردد و رفتارهایی نظیر تهدید، تحقیر، تمسخر و فحاشی را نیز در برمی گیرد.
آمارها نشان می دهد ۱۰% قربانیان خشونت های خانگی را مردان تشکیل می دهند. زنان بیشتر از روش های روانی و مردان بیشتر از روش های فیزیکی برای اعمال خشونت استفاده می کنند و پاسخ مردان نسبت به خشونت به دلیل برخورداری از منابع قدرت (فیزیکی، مالی، اجتماعی و قانونی) بسیار شدیدتر از زنان است و حتی ممکن است تا مرحله قتل همسر پیش بروند.
یکی از مطالعاتی که در زمینه خشونت علیه مردان صورت گرفته است، پژوهشی است با عنوان «مطالعه جامعه شناختی تجربه زیسته ی مردان از خشونت خانگی علیه آنان» که توسط احسان خیرخواه زاده انجام گرفته است.
این پژوهش با به کارگیری روش کیفی بر محدودیت های روش های کمی غالب آمده و چگونگی درک و تصور مردان از رفتارهای خشونت آمیز همسرانشان را براساس روایت خود آنها و نه بر مبنای مفاهیم و مقولات تحمیلی، مورد مطالعه قرار داده است.
هدف پژوهشگر شناخت مصادیق خشونت خانگی علیه مردان و پیامدهای آن و همچنین دلایل انکار مردان از خشونت هایی است که علیه آن ها صورت می گیرد و در ادامه به استراتژی های مقابله ای مردان در هنگام مواجهه با خشونت علیه آنان می پردازد.
پژوهشگر با استفاده از روش نمونه گیری نظری- هدف مند با ۵۰ مرد متأهل مصاحبه عمیق انجام داده و سپس مصاحبه ها را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
بنابر اظهارات مصاحبه شوندگان، رفتارهای خشونت آمیز در ۷ گروه طبقه بندی شده اند: خشونت های روانی- کلامی، اجتماعی، مالی، جنسی، فیزیکی، حقوقی و کوتاهی نمودن در امور خانه داری. که مصاحبه شوندگان شایع ترین و موثرترین نوع خشونت علیه آنان را خشونت روانی- کلامی دانسته اند.
دلایل انکار خشونت توسط مردان از نظر خود آنها، فرهنگ مردسالار و غرورمدارانه، علاقه به زن و زندگی و فرزندان است.
مصاحبه شوندگان معتقد بودند مردانی که وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند و یا از نظر مالی به همسر خود وابسته اندو یا با مشکلات اخلاقی یا سوءمصرف مواد مخدر یا الکل مواجه اند، بیشتر در معرض خشونت های خانگی قرار دارند. یعنی مردان، قربانیِ خشونت شدن را ناشی از جایگاه فرودست و تضعیف پایگاه قدرت خود در خانواده می بینند. همچنین مردان در برخورد با رفتارهای آزاردهنده و خشونت آمیز از سوی همسر خود، استراتژی های متنوعی به کار می بندند. آنان در ابتدا سعی می کنند مسئله را با مدارا و گفتگو حل نمایند. قطع موقت ارتباط، خروج از خانه، واکنش های تلافی جویانه، رفتارهای سرکوب گرایانه و در نهایت طلاق از دیگر اقدامات مردان در چنین شرایطی است. این استراتژی ها بسته به طول عمر زندگی مشترک، سن، تحصیلات، شغل، درآمد و زمینه های فرهنگی متفاوت است. به طور مثال، در میان مردان تحصیل کرده که معمولاً دارای رویکرد مدرن نسبت به خانواده و نقش و جایگاه زن و شوهر هستند، نشان دادن واکنش های پرخاشگرایانه از قبیل فحاشی کردن، داد و فریاد و کتک زدن کمتر صورت می گیرد.
به نظر پژوهشگر دلیل این که مردان با وجود داشتن حق طلاق به ادامه زندگی توأم با خشونت مبادرت می ورزند، این است که طلاق هزینه های مالی، روحی، عاطفی و اجتماعی فراوانی به مرد تحمیل می کند. در حالی که به نظر می رسد اثرات و تبعات طلاق برای مردان بسیار کمتر از زنان است. رفت و آمدهای متوالی و طولانی و صرف هزینه های دادگاهی، به نتیجه نرسیدن در احیای حقوق مهریه و اجرت المثل در کنار فرودستی زنان در دستیابی به منابع مالی در خانواده، عدم امکان ازدواج مجدد و کاهش حمایت های خانوادگی از زنان مطلقه خود شاهدی بر این مدعاست.
بنابر یافته های پژوهشگر نیز هیچ یک از مصاحبه شوندگان اعتقادی نداشتند که در این اعمال خشونت، مردان متحمل آسیب و صدمه بیشتری می شوند، بلکه به عقیده آنها در درجه اول فرزندان و سپس خود زن بیشترین آسیب را از خشونت می بینند.
شاید علت اصلی و مغفول مانده در عدم مبادرت مردان به طلاق در چنین شرایطی به دوسویه بودن خشونت و وجود نوعی رابطه علی- معلولی مربوط باشد؛ یعنی مردان در عین حال که در هنگام مصاحبه از سر درد دل شواهدی مبنی بر اعمال خشونت از سوی همسر و مظلوم واقع شدن خود ارائه می دهند، اما به خوبی می دانند که خود نیز در این اعمال خشونت نقش داشته اند و بی تقصیر نبوده اند. چه بسا اعمال خشونت زنان تنها رفتاری واکنشی و تدافعی در برابر رفتارهای نادرست و خشونت آمیز خود مرد بوده است که البته مردان در مصاحبه از اظهار آن خودداری کرده اند.
یکی از اشکالات پژوهش هایی از این دست همین است که مصاحبه ها یکسویه و در اصطلاح یک تنه پیش قاضی رفته است و با نظریه سیستمی در خانواده درمانی نوین به شدت در تناقض است؛ چراکه حضور زن و مرد در هنگام مصاحبه در کشف واقعیت و روشن شدن نیمه تاریک ماجرا که همان علت آغازین مشاجره و اعمال خشونت است، کمک بسیاری می نماید.
تفاوتی که در خشونت علیه زنان و مردان وجود دارد این است که زنان قربانی خشونت با احساس ناامنی، تنهایی، درماندگی و عدم حمایت اطرافیان روبه رو هستند و جامعه با توجیه رفتارهای مرد، زن را به سازش و بازگشت به خانواده دعوت می کند، درحالی که در شرایطی که مردان مورد خشونت قرار می گیرند، جامعه از مرد حمایت می کند و زنان مورد سرزنش، انزوا و طرد اجتماعی قرار می گیرند. البته پژوهشگر نیز به این مسئله اشاره نموده است که پژوهش پیرامون خشونت خانگی علیه مردان را نباید به هیچ عنوان به معنای انکار نظام مردسالار حاکم بر جوامع سنتی تعبیر نمود و تاثیر آن را در شناسایی بسترهای به وجود آورنده خشونت علیه مردان، حائز اهمیت دانسته است.
در پایان لازم به یادآوری است که خشونت چه علیه زنان و چه علیه مردان پدیده ای ناخوشایند و نابهنجار است که از نسلی به نسل دیگر و از خانواده به جامعه صادر می شود. لذا ارتقاء آگاهی و توانمندی افراد نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده برای زنان و مردان و نیز ترویج فرهنگ ضدخشونت و یادگیری مهارت های مدیریت خشم بدون به کارگیری خشونت برای آحاد افراد جامعه، گام موثری در کاهش رفتارهای خشونت آمیز است.
انتهای پیام/115/
آخرین عناوین
