پیشینه پوشش عزا وفلسفه آن

به گزارش قم نگار، حضرت آیت الله صافی گلپایگانی در نوشتاری به شرایط و نحوه عزاداری برای سید الشهداء پرداخته اند.
پوشش عزا
۱. به نظر مبارك حضرتعالي پوشيدن لباس سياه در عزاي امام حسين عليه‌السلام و ديگر امامان عليهم السلام چنانكه از كلام صاحب حدائق استفاده مي‌شود رجحان شرعي دارد يا خير؟

سلام الله و سلام انبيائه و ملائكته علي سيدنا و مولانا ابي عبـد الله الحسيـن المظلوم سيد الشهداء و ابـي الأحـرار و علي أهـل بيتـه و أولاده و أصحـابه

با توجه به اينكه پوشيدن لباس سياه، شعار اهل مصيبت و علامت سوگواري و عزاست، پوشيدن آن در عزاي حضرت سيد الشهدا عليه‌السلام و سائر حضرات معصومين صلوات الله عليهم اجمعين بي‌شبهه راجح و تعظيم شعائر و اعلان ولايت و برائت از اعداء آل محمد صلوات الله عليهم اجمعين، تجليل از ايثار و فداكاري و شهادت در راه خدا، پاسداري از دين ومذهب ومصداق عناوين وجهات راجحة ديگر است.

يكي از شعائر شيعيان در عراق در دهة عاشورا، برافراشتن پرچم‌هاي سياه عزا بر بالاي خانه‌ها بود كه حتي كسي كه در وسط بيابان تنها در يك خانه و كوخ‌ محقر زندگي مي‌كرد ملتزم به اين اعلام عزا و سوگواري بود.

يقيناً اين برنامه‌ها و سياه پوشيدن و سياه پوش كردن در و ديوار خانه‌ها و حسينيه‌ها و تكايا و مجالس كه متضمن درس‌هاي بسيار آموزنده و موجب تعالي افكار و اهداف و تبلور شعور مذهبي و انساني است همه راجح و سبب احيا و بسط امر مذهب و تحكيم علائق و روابط با خاندان رسالت و تجديد ميثاق تشيع و پيروي از آن بزرگواران و محكوم كردن ظلم و استضعاف و استكبار است.

محدث‌مشهور احمد بن محمد بن‌خالد برقي ازطبقه سابعه دركتاب محاسن، ص۴۲۰، ح۱۹۵ از پدرش محمد بن خالد از حسن بن ظريف بن ناصح از طبقه ششم از پدرش ظريف بن ناصح از طبقه پنجم از حسين بن زيد كه ظاهراًحسين بن زيد بن علي بن الحسين عليهم السلام معروف بذي الدمعه و از طبقه پنجم است و او از (عمويش) عمر بن علي بن الحسين عليهما السلام روايت كرده است و سند و لفظ حديث به اين شرح است :

عنه عن الحسن بن ظريف بن ناصح عن ابيه عن الحسين بن زيد عن عمر بن علي بن الحسين عليهما‌‌السلام قال:

لما قتل الحسين بن علي عليهما السلام لبسن نساء بني هاشم السواد والمسوح وكن لا تشتكين من حر و لا برد ، وكان علي بن الحسين عليهما السلام يعمل لهن الطعام للماتم.

از اين حديث شريف كه مورد اعتماد و حجت است و شخصيت‌هايي از مشاهير و ثقات و اكابر اهل بيت عليهم السلام آن را روايت نموده‌اند استفاده مي‌شود:

پوشيدن لباس سياه در ماتم و عزا از صدر اول مرسوم بوده است و لذا بانوان معظمه بني‌هاشم در ماتم حضرت سيد الشهدا عليه‌السلام لباس سياه پوشيدند و ظاهر اين است كه اين عادت و سنتي بوده است كه قبل از آن تا عصر رسالت هم سابقه داشته است و مثل اين است كه لباس سياه به عنوان ترك تزيّن و شعار عزادار بودن متداول و مرسوم بوده است.

بنابراين روايات «كراهت لبس سواد» شامل اين گونه لبس موقت و معمول نمي‌شود و منصرف به اين است كه لباس متعارف و رسمي شخص، سياه باشد و به فرضي كه اطلاق يا عموم داشته باشد اين روايت آن اطلاق يا عموم را تقييد يا تخصيص مي‌دهد.

تشويق و ترغيب امام عليه‌السلام از اين عمل دليل بر رجحان آن است و از آن فهميده مي‌شودكه ادامه آن جهت فراموش نشدن اين‌واقعه بسياربزرگ تاريخي بزرگداشت و موقف عظيم سيد الشهدا عليه‌السلام راجح و مستحب است.

گفته نشود كه: حديث حكايت از عمل بانوان و تصويب امام عليه‌السلام دارد و دلالت بر رجحان پوشيدن لباس سياه در عزاي آن حضرت براي مردها ندارد؛ زيرا گفته مي‌شود:

وجه تصويب و تشويق امام عليه‌السلام حال حزن و مصيبتي است كه به وسيله پوشيدن لباس سياه اظهار مي‌شود و خصوصيت صدور اين حال از زن يا مرد ملحوظ نيست و اين حال در هر كس ظاهر شود مطلوب است البته اگر پوشيدن لباس سياه فقط ظهور اين حال را از زنان نشان مي‌داد اختصاص به آنها پيدا مي‌كرد. ولي وقتي در هر دو عند العرف علي السواء ظاهر مي‌شود يا گاهي در مردها ظاهرتر است و جهي براي اختصاص نيست و مثل رجلٌ شك بين الثلاث والاربع است كه چون اين شك براي زن و مرد هر دو علي السوا حاصل مي‌شود از آن اشتراك زن با مرد در حكم، معلوم مي‌شود.

اين حديث مانند كلام امير المؤمنين عليه‌السلام است:

الخضاب زينة و نحن قوم في مصيبة
كه از آن استفاده مي‌شود زينت مناسب مصيبت‌زدگي نيست، خواه خضاب باشد يا چيز ديگر. مصيبت زده مرد باشد يا زن. از اين حديث هم استفاده مي‌شود، اظهار عزاداري به وسيله پوشيدن لباس سياه مورد تصويب و تشويق است خواه از مرد صادر شود يا از زن . و چنان نيست كه با اينكه از جانب مرد نيز اين اظهار ممكن باشد رجحان اظهار آن مختص به زن باشد ، زيرا عرف آنچه را موضوع مطلوبيت اين عمل مي‌يابد ارائه حال عزا و سوگواري است كه صدور آن از زن و مرد هر دو مطلوب است.

بلكه مي‌توانيم بگوييم از مثل اين حديث مي‌فهميم كه:

ارائه حال سوگواري در مصيبت حضرت سيد الشهداء عليه‌السلام به هرنحو مشروع كه عند العرف حال سوگواري باشد مطلوب است؛ خواه به وسيله پوشيدن لباس سياه يا صيحه زدن در مجالس عزا يا ناله و گريه كردن يا مرثيه خواندن يا پابرهنه رفتن يا صورت‌هاي مشروع و مقبول ديگر موجب اجر عظيم الهي در آخرت خواهد بود.

جعلنا الله من القائمين بها وحشرنا في زمرتهم بحق محمد وآله الطاهرين صلوات الله عليهم اجمعين.

آيا كراهتي كه در پوشيدن مشكي وجود دارد، لباس عزايِ امام حسين عليه‌السلام را هم شامل مي‌شود؟

پوشيدن لباس سياه درعزاي امام‌حسين عليه‌السلام مانعي ندارد ومطلوب است.

آيا نمازخواندن با لباس‌سياه مربوط‌به‌عزاداري امام‌حسين عليه‌السلام مكروه‌است؟

پوشيدن سياه در عزاداري سالار شهيدان مطلوب است و كراهت آن جبران مي‌شود انشاء الله.

گفتمان عاشورايي :آيت الله العظمي صافي

انتهای پیام/۱۳۷