حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، مرجع تقلید شیعیان جهان، ساعتی پیش درگذشت.

به گزارش قم نیوز آیت‌الله العظمی لطف‌الله صافی گلپایگانی ساعتی پیش در سن ۱۰۳ سالگی به سبب کسالت ناشی از کهولت سن درگذشت. وی به شیخ المراجع نیز مشهور بود و پیرترین مرجع زده جهان تشیع به شمار می‌آمد.

مختصری از زندگینامه آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی را در زیر می‌خوانید:

زندگی‌ و تحصیلات
لطف‌الله صافی ۱۹ جمادی‌الاول ۱۳۳۷ق، برابر با ۳۰ بهمن ۱۲۹۷ش در گلپایگان متولد شد. تحصیلات خود را در گلپایگان آغاز کرد و ادبیات عرب را نزد آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آموخت و ادامه مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح نزد پدر در زادگاه خود به سرانجام رساند.

لطف‌الله صافی گلپایگانی در ۲۳ سالگی (۱۳۶۰ق) از گلپایگان به قم هجرت کرد و در درس سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی و سید حسین طباطبایی بروجردی حاضر شد. او پس از چهار سال اقامت در قم به مدت یک سال در نجف ساکن شد و در درس محمدکاظم شیرازی، سید جمال الدین گلپایگانی و شیخ محمدعلی کاظمی حضور یافت.  پس از آن مجدداً به قم بازگشت و بیش از پانزده سال، در مجلس درس آیت‌الله بروجردی شرکت جست و تبدیل به یکی از مشاوران نزدیک و از اصحاب شورای استفتاء آیت‌الله بروجردی گشت.

آیت‌الله بروجردی با توجه به توانایی ویژه علمی ایشان، پاسخگویی به سؤالات فقهی و کلامی و نیز نگارش کتابی دربارهٔ مهدویت را که «منتخب الاثر» نام گرفت، به لطف‌الله صافی واگذار کرد.  

عالمان بزرگ شیعه مانند سید جمال الدین گلپایگانی، سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی و سید محمدرضا گلپایگانی، بر مراتب علمی او تاکید کرده‌اند.

ایشان پس از درگذشت آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی در آذر ۱۳۷۲ش، به عنوان مرجع تقلید شناخته شد. آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی در وصیتنامه خود، لطف‌الله صافی گلپایگانی را مجتهد مسلم و عادل خوانده بود.

فعالیت‌های سیاسی
ایشان یکی از ۷۳ عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود که از ۲۸ مرداد تا ۲۴ آبان ۱۳۵۸ش، مسئولیت تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشت.

آیت‌الله صافی گلپایگانی در سال ۱۳۵۹شمسی با حکم امام خمینی، عضو فقهای شورای نگهبان شد و هشت سال (تا تیر ماه ۱۳۶۷) دبیر شورای نگهبان بود و بعد از این مدت از عضویت در شورای نگهبان استعفا کرد.

آیت‌الله صافی گلپایگانی، از معدود مراجع تقلید شیعه بود که قائل به حرمت مطلق موسیقی است. او همچنین از جمله مراجعی بود که درباره مسائل اجتماعی و سیاسی اظهارنظر کرده و در مواردی نامه‌هایی به مسئولان داخلی و خارجی نوشته است. از جمله در فروردین ۱۳۹۰ش، در پیامی به عبدالله پادشاه عربستان، از او خواست هر چه زودتر خاک بحرین را ترک نموده و از ملت مسلمان بحرین و تمام مسلمانان جهان عذرخواهی کند.

توجه به امامزادگان، گسترش دانشگاه‌های مخصوص زنان و تفکیک جنسیتی، اعتراض به سختگیری‌ها علیه مسلمانان در چین، اعتراض شدید به حکم اعدام شیخ باقر النمر در عربستان، اعتراض به کشته شدن مسلمانان در افغانستان به دست طالبان، استقلال حوزه‌های علمیه، استقلال قاضی و قوه قضاییه، اظهار نگرانی از فقر و گرانی و تورم و ربا، تأکید بر احکام شرع در اقدامات فرهنگی و هنری و انتقاد از سیاست‌های کنترل جمعیت از جمله موضوعاتی بود که در طول سال های اخیر مرحوم آیت‌اله صافی گلپایگانی در قالب بیانیه‌ها و نامه‌هایی به آن پرداخته بود.

آثار و تألیفات
آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، یکی از پرکارترین نویسندگان شیعی بود که بیش از ۸۰ عنوان کتاب از وی به زبان‌های فارسی و عربی منتشر شده. برخی از آثار او به زبان‌های انگلیسی و اردو ترجمه شده و پاره‌ای از این کتاب‌ها برنده جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت شده‌اند. مقالات و اشعاری نیز از سوی او در مجلات و رسانه‌های مختلف منتشر شده است.

کتاب‌ها
1. «منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر» درباره امام دوازدهم و در ده فصل است. نصوص مرتبط با دوازده امام، نصوص مرتبط با امام دوازدهم، و تاریخ زندگی و چگونگی ظهور آن امام، بخش‌های اصلی کتاب است. این کتاب در سال ۱۳۸۰ش، در سه جلد چاپ شده که مجموعا ۱۴۰۰ صفحه است. منتخب الاثر، در اولین دوره کتاب سال ولایت، اثر برگزیده شناخته شد و در اولین دوره کتاب سال مهدویت، اثر برتر نام گرفت.
2. «الاحکام الشرعیة ثابتة لا تتغیر» رساله‌ای عربی است در پاسخ به مقاله‌ای که در مجله عربی الکویتیه به قلم دکتر عبدالمنعم النمر چاپ شد. عبدالمنعم النمر، در صدد اثبات عدم ثبات احکام مهم اسلامی بود و کتاب لطف‌الله صافی گلپایگانی با اشاره به خلط بین حکم شرعی و فتوا، تفصیل بین احکام در ثبات و تغیر، و موارد دیگر، به اثبات دیدگاه خود می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۴۱۲ق و از سوی انتشارات دارالقرآن الکریم چاپ شد.
3. «التعزیر، احکامه و ملحقاته» پژوهشی فقهی در مسائل و فروعات تعزیر و نظام مجازات اسلامی و ارتباط آن با حکومت و اختیارات ولی فقیه است که در سال ۱۴۰۴ق در ۱۵۲ صفحه چاپ شده است.
4. «اوقات الصلوات» از آثار فقهی آیت‌الله صافی گلپایگانی است که برای مشخص کردن اوقات نماز در نقاط مختلف جهان، به زبان عربی نوشته شده و در سال ۱۴۰۷ق چاپ شده است.
5. «بیان الاصول» تقریرات درس آیت‌الله سید حسین بروجردی که به زبان عربی و در سه جلد در سال ۱۴۲۸ق منتشر شده است.
6. «ثلاث رسائل فقهیة» سه رساله فقهی در باب قضا به زبان عربی که در سال ۱۴۱۶ق چاپ شده است.
7. «ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة» با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، بر ضرورت اعمال ولایت توسط فقیه در عصر غیبت، برای تعطیل نشدن احکام فقهی و اجتماعی، تاکید می‌کند.
8. «فروغ زیارت» حاوی سروده‌های آیت‌الله صافی گلپایگانی در مدح ائمه و بزرگان شیعه است. بخشی از یکی از اشعار او درباره حضرت معصومه(س)، بر روی ضریح حضرت معصومه حکاکی شده است.
9. «سفرنامه حج» این کتاب داستان سفر دوم حج آیت‌الله صافی گلپایگانی بوده که مطلبی از سفر اول حج نیز به آن ضمیمه شده است. این سفرنامه با وجود ذکر برخی جزئیات سفر، مطالب و گفتارهای دینی بسیاری را در خود جای داده است.

مقالات و اشعار
علاوه بر کتاب‌هایی که از او انتشار یافته، مقالات و اشعار پراکنده‌ای هم در نشریات مختلف منتشر کرده است؛ از مقاله‌ای در نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم در سال ۱۳۴۴ش درباره حکومت اسلامی از نگاه قرآن کریم، تا اشعاری مانند «منظومه اهل دل» که در سال ۱۳۹۰ در مجله پاسدار اسلام به چاپ رسیده و بیت اول آن چنین است: «ما را ز کورش و کی و جم اعتبار نیست/ فخری به داریوش و به اسفندیار نیست».

برخی از مقالاتی که وی نگاشته، به خواست و توصیه آیت‌الله بروجردی بوده است؛ از جمله مقاله‌ای در پاسخ به مجله‌ای در هند که مدعی برگرفته شدن اسلام از دین بودایی بود. در موردی دیگر، صافی گلپایگانی مقاله‌ای در پاسخ به شیخ محمود شلتوت نوشت و به ادعای او درباره استخاره در نظر مکتب اهل بیت واکنش نشان داد. شیخ محمود شلتوت در مجله رسالة الاسلام، ضمن تفسیر آیه «و إن تستقسموا بالازلام»، استخاره در مکتب اهل بیت را از قبیل استقسام بالازلام دانسته است.

سرانجام این مرجع تقلید جهان شیعه در بامداد ۱۲ بهمن سال ۱۴۰۰شمسی در سن ۱۰۳ سالگی به سبب کسالت ناشی از کهولت سن و به علت ایست قلبی درگذشت. عاش سعیداً و مات سعیداً

*سیدعلی پورطباطبایی

انتهای پیام / 105