یکی از نمونه‌های بروز و ظهور توسعه متوازن شهری در قم، عملیات اجرایی و احداث طرح عظیم بلوار جمهوری اسلامی است که با هدف اتصال ضلع غربی شهر قم به شرق آن در حال انجام است و بخش‌های مهمی از آن به بهره‌برداری رسیده است.

به گزارش قم نیوز شهرسازان عناصر خوانایی شهر را به پنج دسته تقسیم می‌کنند که «خط» یکی از آن‌ها است. خطی که می‌تواند ریل، رودخانه، خیابان، بزرگ‌راه و ... باشد.

عنصر خط در تعامل با دیگر عناصر اطراف می‌تواند کارکردهای متفاوتی داشته باشد و گاهی به عنوان جداکننده در بافت شهری نقش ایفا می‌کند. این جداکننده در صورتی که با نقش‌آفرینی عوامل اقتصادی و اجتماعی و بی‌توجهی نسبت به ایجاد دسترسی‌ها و تعاملات همراه باشد، در طولانی مدت می‌تواند یک گسست شهری را رقم بزند.

کسانی که بیش از یک دهه ساکن شهر قم بوده‌اند به خاطر می‌آورند در گذشته دو عنصر ریل راه آهن و رودخانه با کمک برخی معابر شهری موجب ایجاد یک فاصله غیرقابل نفوذ میان بافت غربی و شرقی شهر قم شده بود؛ به گونه‌ای که این موضوع بر تعاملات اجتماعی میان مردم و باورهای آنان نسبت به یکدیگر نیز تاثیراتی داشت.

در سال‌های اخیر اما تلاش‌هایی شد تا با ایجاد پروژه‌های مختلف عمرانی از جمله پل‌های روگذر و زیرگذرهایی که این انفصال را به حداقل رسیده و یکپارچگی کالبدی شهر بهتر حفظ شود. از طرفی توجه به هسته مرکزی شهر به عنوان مرکز تعاملات و ارتباطات انسانی و ایجاد حلقه‌های مهم ترافیکی که مناطق مختلف شهری را به یکدیگر متصل می‌کنند، از جمله راهبردهایی بود تا در طولانی مدت، تکه‌ای از شهر قم خود را تافته جدا بافته‌ای حس نکرده و مردم هیچ منطقه‌ای احساس نکنند، مدیریت شهری نگاهی به وضعیت زندگی آن‌ها ندارد.  

این امر راهی برای توسعه متوازن و پایدار شهری در طولانی مدت نیز هست. نوعی از توسعه که بر اساس تفکر سیستمی رقم خورده و در طولانی مدت جنبه‌های مثبت خود را حفظ می‌کند.

امر مهمی که از چند سال اخیر تا کنون می‌توان آن را در تحولات زیرساختی مناطق مختلف شهری قم به راحتی مشاهده کرد. یکی از نمونه‌های بروز و ظهور توسعه متوازن شهری در قم، عملیات اجرایی و احداث طرح عظیم بلوار جمهوری اسلامی است که با هدف اتصال ضلع غربی شهر قم به شرق آن در حال انجام است و بخش‌های مهمی از آن به بهره‌برداری رسیده است.

تونل مهم شهدای امنیت حد فاصل میدان امام حسین(ع) تا بلوار یادگار امام(ره) یکی از بخش‌های پروژه جمهوری است که همزمان با میلاد حضرت زهرا(س) در دی ماه سال 1401 توسط وزیر کشور به بهره‌برداری رسید.

در همین خصوص، تاکید بر حمایت از توزیع عادلانه امکانات شهری و حرکت به سمت عدالت اجتماعی نیز بخش مهمی از اظهارات احمد وحیدی وزیر کشور دولت سیزدهم در مراسم بهره‌برداری از تونل شهدای امنیت بود، به این معنا که تکمیل بلوار جمهوری اسلامی نقش موثری در توسعه متوازن قم دارد.

وحیدی با تقدیر از تلاش شهرداری قم برای تمرکز بر توسعه مناطق حاشیه‌ای و کم‌برخوردار شهر گفت: اهالی این محلات نیز همکاری خوبی با شهرداری قم داشتند تا این پروژه به نتیجه برسد.

وزیر کشور که در حاشیه افتتاح این تونل با خبرنگاران سخن می‌گفت، تاکید کرد: یکی از ارزش‌های پروژه تونل شهدای امنیت قم، قرار گرفتن در محلات کم‌برخوردار است که نشان از رویکرد مدیران به بحث محرومیت‌زدایی و توسعه عدالت اجتماعی است.

تونل و زیر گذر شهدای امنیت در منطقه دو شهری واقع شده و طول مسیر آن در مجموع 1100 متر است که عملیات اجرایی آن از سال 1398 آغاز شد و 96 پلاک در بافت فرسوده و منطقه کم‌برخوردار محدوده میدان امام حسین(ع) و خیابان سواران تملک شد.
به گفته سید مرتضی حسام‌نژاد، معاون مالی اقتصادی شهرداری قم برای تملک این 96 پلاک، به قیمت روز حدود 5 هزار و 500 میلیارد ریال هزینه شده که دارای ترکیب ۴۵ درصد نقدی و ۵۵ درصد معوض ملکی است.

وی در خصوص ویژگی‌های این طرح گفت: این پروژه یکی از پروژه‌های بزرگ و مهم در خصوص ایجاد شبکه ارتباطی و شریانی شهر و نیز تسهیل در دسترسی سریع و ایمن شهروندان به ویژه شهروندان منطقه دو قم است و نقش حیاتی و سازنده‌ای در نوسازی بافت محل و بهبود ترافیک کل شهر دارد.

در همین خصوص رئیس شورای اسلامی شهر قم افتتاح چند کلان پروژه شهری که مناطقی از قم را از بن‌بست و حاشیه خارج می‌کند را از مهم‌ترین اقدامات مدیریت شهری در حوزه ایجاد عدالت اجتماعی دانست و گفت: برخی از این پروژه‌ها مانند تونل شهدای امنیت قم و ادامه بلوار جمهوری اسلامی مناطق کم برخوردار شهری را به دیگر مناطق متصل می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: افتتاح و بهره‌برداری از تقاطع غیرهمسطح شهدای روحانیت هم پروژه‌ای است که مناطق مختلف شهری را به هم ارتباط داده و گامی در توزیع عادلانه امکانات در میان مناطق شهر قم است. این قبیل پروژه‌ها علاوه بر کاهش ترافیک شهری، بخشی از شهر را از مناطق حاشیه شهر خارج کرده و به ارکان شهر قم ازنظر ساختاری تبدیل می‌کند.

در همین خصوص ساکنان منطقه دو تسهیل عبور و مرور در نقاط مختلف شهر قم، دسترسی آسان و کاهش بار ترافیکی منطقه را از مهمترین دستاوردهای پروژه جمهوری و تونل شهدای امنیت می‌دانند.

یکی از اهالی قدیمی منطقه در گفتگو با خبرنگار شهر نیوز نزدیکی و سهولت تردد از منطقه را تا مسجد جمکران یادآور شد و گفت: تا قبل از افتتاح این پروژه و همچنین پل 9دی باید تمام شهر را دور می‌زدیم تا به مسجد جمکران برسیم اما اکنون در کمتر از 10 دقیقه می‌توانیم به ساحت امام زمان(عج) عرض ارادت کنیم.

همچنین مرد میانسال دیگری که بیشتر عمر خود را در منطقه سواران و محدوده امینی بیات گذرانده بود گفت: این راه و مسیری که احداث شده بسیار خوب است چرا که تا قبل از این گویا مردم این منطقه از سایر مناطق شهر جدا افتاده بودند و حتی نگاه‌ خوبی به این منطقه نمی‌شد؛ انگار آدم‌های آن طرف با ما فرق می کردند اما اکنون حس می‌کنیم جزئی از شهر قم محسوب می‎‌شویم.

از طرفی وجود رودخانه قم در مرکز شهر که به صورت طبیعی از قدیم بوده است باعث ایجاد یک انفصال دو بخش شهری در قم شده که ارتباط فرهنگی و عبور و مرور دو قسمت شهر را از هم جدا می‌کرده اما با احداث این پروژه مسئله جدا شدن این مناطق از یکدیگر حل شده است؛ به طوری که یکی از شهروندان و کاسبان منطقه گفت: در گذشته اگر می خواستیم آدرس مغازه‌مان را به کسی بدهیم باید می گفتیم نیروگاه، میدان امام حسین(ع)، 16 متری گلستان اما اکنون می گوییم بلوار جمهوری، 16 متری گلستان!

کار ایجاد اتصال منطقی و تسهیل دسترسی مناطق مختلف شهری به یکدیگر یک امر مستمر خواهد بود که هنوز به تکمیل حلقه‌های ترافیکی شهر نیاز دارد. با این‌همه باید بدانیم پروژه‌هایی از قبیل تونل شهدای امنیت صرفا عمرانی نیستند که تنها از طریق اعداد توصیف شوند بلکه اثرگذاری پروژه‌هایی از این دست به حیطه رونق اقتصادی، عدالت شهری، همبستگی اجتماعی و ... تسری می‌یابد.

پایان پیام/ 137