قم نیوز: هنر از پویایی و حرکت برخوردار است و هنرمند برای حفظ هنر خود باید این پویایی را حفظ کند تا بتواند در رقابت با بخش صنعت پیروز میدان باشد که این امر در مورد هنرمندان قمی برای جلوگیری از افول نیز ضروری است.

به گزارش قم نیوز، صنایع دستی دریای بیکران آرزوها، چشمه جوشان خلاقیت‌ها، قله رفیع اعتقادات و باورهای انسان‌ها در اعصار و قرون مختلف است، همسویی ذوق و اندیشه همواره با حرکت دست عالی‌ترین و پرشکوه‌ترین دستاورد هنری را به ارمغان می‌آورد.
 
صنایع دستی به آن رشته از صنایعی اطلاق می‌شود که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت فرآورده‌های آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ، بینش‌های فلسفی، ذوق و هنر انسان‌های هر منطقه با توجه به میراث‌های قومی آن‌ها ساخته و پرداخته می‌شود.
 
احجام چوبی سنتی، آیینه‌کاری، بافتنی‌های سنتی، بافته‌های سنتی، پای‌ پوش‌های سنتی، پیکرتراشی، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، تراش شیشه،‌ تزئینات بنا،‌ چلنگری (آهنگری سنتی)، حجاری سنتی (سنگ‌تراشی)، حصیربافی، حکاکی روی سنگ، حکاکی روی فلز، خراطی، خراطی سنگ، خرمهره‌سازی و خورجین‌بافی از جمله رشته‌های صنایع دستی استان قم است.
 
خوشنویسی،‌ دواتگری، رفوگری، رنگرزی سنتی، رودوزی‌های الحاقی، رودوزی‌های پرکار، زیور آلات سنتی، ساخت و سازهای سنتی، مصنوعات چرمی، سفال لعابدار، سفالگری دستی، سوخت روی چوب، سوزن دوزی، صحافی سنتی، طراحی سنتی، قلمزنی، کاشی‌سازی سنتی تراش، کاشی‌سازی سنتی نقاشی، گره ‌چینی، گلیم‌بافی، لباس‌های محلی، مجسمه‌های مومی، مرضع‌کاری، مشبک چوب، مشبک فلز، معرق چرم، معرق چوب، ‌معرق سنگ، مقرنس کاری،‌ ملیله‌سازی، منبت چوب، ‌نقاشی پشت شیشه، نقاشی روی چرم، نقاشی سنتی ایرانی،‌ نوار بافی و هم‌جوشی شیشه از دیگر هنرهای دستی استان قم است.
 
چوب و منبت‌کاری،‌ معماری، کاشی و معرق، فرش ابریشم، حجاری و سفال‌سازی‌های قم رشته‌هایی است که بیشترین فعالیت را دارد.
 
حسن بحرینی، کارشناس فنی صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم می‌گوید: در رشته رکاب‌سازی انگشتر پس از خراسان استان قم بیشترین فعالیت را در این زمینه دارد.
 
استقبال از دوره آموزشی زیور آلات سنتی
 
سفالگری، زیور آلات سنتی معرق، منبت چوب، مشبک چوب، قلمزنی روی مس، گلیم‌بافی، عروسک‌بافی، نقاشی روی شیشه، نقاشی روی پارچه، نقاشی روی چرم، نقش‌اندازی ضربی روی چرم، معرق چرم، سوزن‌ دوزی روی چرم، سرمه‌دوزی، نوار دوزی، کتبیه ‌دوزی، گلابتون‌ دوزی و کیف‌ دوزی از جمله رشته‌هایی است که دوره آموزشی در زمینه آن‌ها برگزار شده است.
 
به گفته نیره شعبانی، کارشناس آموزش صنایع ‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم دوره زیور آلات سنتی از استقبال بیشتری برخوردار بوده زیرا رشته‌ای جدید است و همین امر سبب افزایش استقبال از این رشته شده است.
 
مهدی نصراصفهانی، معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم به مرکز آموزش صنایع دستی قم در خانه یزدان پناه (محل موزه صنایع دستی) اشاره می‌کند و از آموزش 52 نفر در سه رشته معرق، انگشترسازی و ترمه دوزی در این مرکز خبر می‌دهد.
 
قیمت صنایع دستی و رقابت با صنعت
 
همانطوری که از قیمت‌گذاری صنایع دستی پیداست، کارشناسان روی کیفیت این صنایع نظر می‌دهند ولی نمی‌توانند روی قیمت آن برآورد نهایی داشته باشند و در نهایت صنعت‌گر و هنرمند می‌تواند قیمت نهایی محصول را ارائه دهد.
 
بحرینی با بیان اینکه قیمت‌گذاری صنایع دستی کارشناسی مشخصی ندارد، می‌گوید: متاسفانه برخی از صنایعی که در قم است به دلیل بسته‌بندی نامناسب و نحوه ارائه، قیمت مناسبی ندارند.
 
وی به نحوه قیمت‌گذاری صنایع دستی در دوران گذشته و کنونی اشاره می‌کند و می‌افزاید: از دوران گذشته نیز فرد خاصی روی صنایع دستی قیمت‌گذاری نمی‌کرده و تنها بر اساس زحمت هنرمندان و مقدار کاری که روی آن انجام می‌شده قیمت آن‌ها تعیین شده است.
 
صنایع دستی استان قم در نمایشگاه‌های مختلف عرضه می‌شود و از برخی از رشته‌ها مانند خر مهره (مهره‌های فیروزه‌ای) که خاص قم است، استقبال خوبی صورت می‌گیرد.
 
بحرینی می‌گوید: منبت قم به استان‌های مختلف صادر می‌شود و معرق کاشی نیز با بیشترین و بهترین کیفیت‌ها در قم انجام شده و بهترین تولید این محصول از دوران صفوی در قم صورت گرفته است.
 
برخی اوقات بخش صنعت از روی صنایع دستی الگوبرداری می‌کند و این امر یک نوع رقابت بین صنایع دستی و صنعت به وجود آورده است ولی باید بررسی شود آیا این امر سبب کاهش استقبال مردم نسبت به صنایع دستی می‌شود؟
 
به عنوان مثال برخی از صنایع دستی کشور ما را کشور چین با قیمت کمتر تولید کرده و در بازار عرضه می‌کند ولی در این زمینه بسیاری افراد اصالت صنایع دستی را برای خرید در نظر می‌گیرند.
 
کارشناس فنی صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم با بیان اینکه برخی کارگاه‌های منبت دستگاه‌هایی وارد کردند و محصولات این رشته را تولید کرده‌اند، می‌گوید: تولید صنعتی سبب کاهش تولید صنایع دستی شده ولی در برخی کارگاه‌ها هنوز نوآوری‌ها و اصالت در کارشان به کار می‌برند که این امر سبب شده هنوز مشتری خاص خودشان را داشته باشند بنابراین می‌توان گفت صنعت نمی‌تواند در کنار صنایع دستی رقابت کند.
 
وی می‌گوید: با آنکه فرش ابریشم‌ صنعتی را تولید کرده‌اند ولی جایگزینی برای این فرش نشده است و مشتری خاص خودش را دارد و هنوز جایگزینی ندارد.
 
بحرینی ادامه می‌دهد: با آنکه محصولات صنعتی ام دی اف یا پی وی سی‌هایی تولید شده‌اند ولی هیچکدام نتوانستند کیفیت و اصالت محصول چوبی را برای مشتریان داشته باشد.
 
وی با بیان اینکه در گذشته صنایع دستی تنها تزئینی نبوده بلکه استفاده و مصارفی داشته است، تفاوت صنایع دستی و هنر را در مصرف و کاربرد آن ذکر کرد.
 
در نظرگیری استانداردهای جهانی در صادرات محصولات
 
هنرمندانی که قصد صادرات محصولاتشان را به کشورهای مختلف دارند باید علاوه بر در نظر گرفتن اصالت ایرانی و فرهنگی، استانداردهای جهانی از نظر کیفیت و ظرافت مورد نظر را رعایت کنند.
 
بسته‌بندی باید شامل شناسنامه، مشخصات فرهنگی، تاریخ و قیمت محصول باشد تا کسی که به عنوان شیشه و بلور به آن نگاه نکند و بداند با چه محصولی رو به رو است.
 
بحرینی تصریح می‌کند: فرش ابریشم دارای ظرفیت بین‌المللی در بین صنایع دستی قم بوده و حتی در سطح جهان معروف است و همچنین تولید خر مهره از صنایع دستی دیگر اختصاصی قم است که در کتاب اطلس آلمان نیز به عنوان مهره‌های کوهی ثبت و نام برده شده و در بسیاری از کشورها معروف است.
 
ناامیدی و افول در برخی از رشته‌های صنایع دستی
 
در بین بسیاری از هنرمندان رشته‌های صنایع دستی ناامیدی اتفاق افتاده و فعالان این رشته‌ها نتوانستند با زمان محصول خود را تطابق دهند و با صنعت رقابت کنند.
 
به گفته بحرینی اگر خلاقیت در تولید آثار صنایع دستی وجود نداشته باشد، نمی‌توانند با زمان پیش رفت.
 
نصر می‌گوید: رشته‌های گیوه‌بافی، خراطی و کتیبه‌دوزی در حال منسوخ شدن است و رشته‌های شعر بافی، نقاشی پشت شیشه، خورجین‌ بافی، عبا بافی و اسلحه‌‌سازی در استان قم منسوخ شده است.
 
بحرینی علت از بین رفتن و فعال نبودن برخی از صنایع دستی را فوت استادان متبحر در آن رشته عنوان می‌کند و مسئله کمبود میزان امرار معاش را عامل دیگر در این زمینه می‌داند که سبب شده هنرمندان به تدریج آن‌ها را کنار بگذارند.
 
وی عنوان می‌دارد: سفال قم در دورانی معروف بود ولی اکنون مقداری افول کرده است و همچنین لعاب سبز دارای جایگاه مناسبی بود ولی اکنون تعدادی از استادان این بخش از دنیا رفته‌اند و فرد دیگری این رشته را احیا نکرده است.
 
با توجه به اهمیت و ضرورت حفظ سنت‌ها و آثار و هنرهای اصیل ایرانی، ضروری است که مسئولان امور برای حل مشکل منسوخ شدن رشته‌های صنایع دستی چاره اندیشی کرده و ضمن تربیت و آموزش این رشته‌ها به نسل جوان، زمینه عرضه آثار تولید شده در داخل و خارج کشور را فراهم کنند.
 
انتهای پیام/125