قم و نقش آن در قیام تبریز/رواج سنت «چهلم‌ها» در ایران
خبرگزاری فارس , 29 بهمن 1392 ساعت 10:54
قم نيوز: عضو هیئت علمی جامعه المصطفی گفت: مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات در مورد امام خمینی (ره) و علما به گونه‌ای بود که مردم قم را به قیامی عظیم وا داشت، قیامی که منشا شکل‌گیری قیام‌های متعدد و در نهایت پیروزی انقلاب اسلامی شد.
به گزارش قم نيوز، قم و روحانیت شیعه در تاریخ نهضت اسلامی به رهبری بزرگ مردم تاریخ، خمینی کبیر، همواره زمینه‌ساز اسلام‌‌خواهی و تلاش برای رسیدن به عدالتی فراگیر بوده و در شروع و تداوم مبارزات انقلابی نقش بسیار شاخصی داشته است.
جایگاه قم به گونه‌ای بوده که می‌توان آن را زمینه‌ساز قیام‌های جدی علیه رژیم شاهنشاهی از جمله قیام مردم تبریز دانست که به مناسبت چهلم شهدای ۱۹ دی قم صورت گرفته بود.
این قیام‌ها که هر کدام به مناسبت چهلم شهدای شهری دیگر شکل می‌گرفتند به تدریج نهضت را قوی‌تر و اذهان را به سمت نابودی و سرنگونی رژیمی سر تا پا فساد و ظلم پیش بردند تا سرانجام به یوم‌الله ۲۲ بهمن ۵۷ ختم شد.
اینکه در آن روزها چه اتفاقاتی رخ داد و چه عواملی در شکل‌گیری این قیام نقش داشتند سئوالاتی است که پاسخ آن‌ها را از زبان سید مهدی طاهری، عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه خواهیم شنید.
فارس: علت قیام ۱۸ و ۱۹ دی ماه سال ۵۶ چه بود؟
طاهری: پس از سفر کارتر به ایران در ۹ دی‌ماه سال ۵۶ و با گذشت هشت روز از آن، روزنامه اطلاعات در ۱۷ دی‌ماه همان سال به دلیل مخالفت روحانیون با اصلاحات ارضی و انقلاب سفید، مقاله‌ای را به دستور هویدا با اسم مستعار احمد رشیدی درج کرد که عنوان آن «ایران و استعمار سرخ و سیاه» بود.
این مقاله که در سالگرد کشف حجاب رضا شاه منتشر شده بود، به علما و امام خمینی (ره) به عنوان «مرتجع و مخالف ترقی و پیشرفت» اهانت کرد که منجر به واکنش شدید مردم شد که مهم‌ترین آن قیام ۱۸ دی‌ماه مردم قم و کشتار وحشیانه آن‌ها در ۱۹ دی‌ماه بود که به دنبال آن عوامل رژیم پهلوی عده‌ای از مردم قم را به شهادت رساندند.
فارس: حماسه ۱۹ دی‌ماه مردم قم تا چه حد در شکل‌گیری قیام مردم تبریز نقش داشت؟
طاهری: در پی قیام مردم قم، موجی از اعتراض‌ها سراسر کشور را فرا گرفت تا اینکه در روز ۲۹ بهمن سال ۵۶، که مصادف با چهلم فاجعه ۱۹ دی‌ماه در قم بود در بسیاری از شهرهای کشور از جمله تبریز، مجلس ختم و سوگواری برگزار شد.
مردم که آماده برگزاری مراسم چهلم شهدای قم بودند با ممانعت ماموران به داخل مسجد مواجه شده و در پی این اعتراض قیام و تظاهرات صورت گرفت.
فارس: چه موضوعی عامل اصلی قیام مردم تبریز شد؟
طاهری: برگزاری مراسم چهلم شهدای قم، بهانه خوبی بود تا مردمی که یک عمر شاهد ظلم و ستم‌های عمال حکومت مرکزی بودند بتوانند علیه آن‌ها به پا خیزند و خیانت‌هایشان را افشا کنند و با حمله به مراکز فساد، عمق کینه خود را نشان دهند.
پس از آن جوانان با آتش‌زدن سینماها، مشروب‌فروشی‌ها و مقر حزب رستاخیز و اماکن مربوط به بهایی‌ها، شعار «مرگ بر شاه» و «درود بر خمینی» را سر دادند. تمام شهر دست به تظاهرات زد و نیروهای شهربانی تاب و توان هیچ‌گونه مقابله‌ای نداشتند. نکته حائز اهمیت این بود که مردم تا مدتی کنترل شهر را از دست ماموران رژیم خارج کردند.
فارس: پیام امام خمینی (ره) در مورد قیام مردم تبریز چه بود و چه تاثیری داشت؟
طاهری: امام خمینی (ره) پیامی را برای قیام مردم تبریز ارسال کردند که در این پیام آمده است: «سلام بر اهالی شجاع و متدین آذربایجان عزیز. درود بر مردان برومند و جوانان غیرتمند تبریز. درود بر مردانی که در مقابل دودمان بسیار خطرناک پهلوی قیام کردند و با فریاد مرگ بر شاه خط بطلان بر گزافه‌گویی‌های او کشیدند. من نمی‌دانم با چه زبانی به اهالی محترم تبریز و به مادران داغدیده و پدران مصیبت کشیده، تسلیت بگویم، با چه بیانی این قتل‌عام‌های پی در پی را محکوم کنم...».
این امر که تاییدی بر قیام مردم غیور تبریز بود سبب شد مردم سراسر ایران کاملاً متوجه شوند که باید به چه شکل در مقابل رژیم شاه ایستادگی کنند ضمن اینکه فرهنگ شهادت‌طلبی را نیز در میان ایرانیان تقویت کرد.
فارس: قیام تبریز چه نتایجی داشت؟
طاهری: پس از خنثی کردن برنامه شاه توسط امام خمینی (ره) واقعه تبریز موجب شکل‌گیری سنت «چهلم‌ها» در کشور شد و قیام مردمی را از شهری به شهر دیگر سرایت داد و به ترتیب یزدی‌ها، شیرازی‌ها، جهرمی‌ها، کازرونی‌ها و نهایتاً همه ایران به پا خاستند که با تداوم این حماسه‌ها تا ۲۲ بهمن ۵۷، پیروزی انقلاب اسلامی را شاهد بودیم.
فارس: نقش روحانیت در قیام مردم تبریز از دید شما چیست؟
طاهری: قیام تبریز ماهیتی اسلامی و مذهبی داشت زیرا خاستگاه آن مسجد و دیدگاهش وامدار مراجع و علما بود، در این زمینه رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سفر به تبریز فرمودند: «این تبریز، همان تبریزی است که نخستین ضربه را بر پیکر شاه بعد از مردم قم وارد کرد و هنوز هم سرآمد مبارزان و مجاهدان است».
============
گفت‌وگو از زهرا زنگنه
============
انتهای پیام/126
کد مطلب: 19550