«مطالبه‌گری» رسالت فراموش شده رسانه‌های قم
خبرگزاری فارس , 31 خرداد 1393 ساعت 10:02
قم نیوز: معاون مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم با بیان اینکه رسانه‌های استان قم کمتر در زمینه «مطالبه‌گری» قلم زده‌اند گفت: رسانه‌ها نسبت به اتفاقاتی که قبلا در زمینه وعده و وعیده‌ها رخ داده است مطالبه‌گر نیستند.
به گزارش قم نیوز، در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که «فرهنگ» هویت اجتماعی و فردی اشخاص و در نهایت هویت یک ملت را هدایت می‌کند و موثرترین نقش در این زمینه را برعهده دارد؛ از آن جایی که سبک زندگی برگرفته از هویت افراد است با یک واسطه مجموعه فرهنگ‌های موجود در یک جامعه سبک زندگی افراد را هدایت کرده و سمت و سو می‌دهد.
در عصر حاضر دو خطر مردم و فرهنگ جامعه ایران را تهدید می‌کند، برخی افراد با وجود آنکه در محیط عینی زندگی می‌کنند اما از نظر فضایی و فکری در عوالمی هستند که با واقعیات موجود تفاوت دارد و این فضای ذهنی ساخته و پرداخته رسانه‌های جامعه جهانی است و تنها راه مقابله با آن نیز استفاده از همین وسیله یعنی رسانه است.
با این اوصاف که جایگاه و اهمیت رسانه‌های داخلی بیش از پیش مشخص شد باید دید رسانه‌های استان قم که رسالتی فراتر از نقاط دیگر ایران اسلامی به دلیل فعالیت در مرکزیت جهان تشیع را دارند چطور توانسته‌اند هویت این جامعه و افراد ساکن در آن را هدایت کرده و به اجرای سیاست‌هایی که نظام جمهوری اسلامی ایران دنبال می‌کند سوق دهند.
در همین راستا برای بررسی چالشی و به دور از جانبداری‌های معمول، گفت‌وگویی با مهدی توکلیان معاون مطبوعاتی و تبلیغاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم داشته‌ایم تا با ارائه تصویری روشن و شفاف از عملکرد رسانه‌های استان زمینه تفکر و تعمق صاحبان این رسانه‌ها برای ایجاد تحولات اساسی در چشم‌اندازهای خود ایجاد کنیم.
فارس: رسانه‌های استان قم دارای چه ضعف‌هایی است؟
توکلیان: رسانه‌های استان قم دارای اشکالات متعددی هستند، در ابتدا باید گفت یکسری از قوانین مربوط به رسانه‌ها که توسط وزارت ارشاد مطرح شده و معرف سیاست‌های عمومی حاکمیتی با جهت‌گیری‌های حمایتی است توسط رسانه‌ها مورد بررسی قرار نمی‌گیرد، به عنوان مثال دولت در سال ۹۳ بسته حمایتی خود به رسانه‌ها را در قالب توزیع یارانه مطبوعات ارائه کرد اما رسانه‌های استان هیچ‌گونه مطالبه‌ای نسبت به این بسته حمایتی ندارند. در این بسته حمایتی اعلام شده بود رسانه‌هایی که با محوریت موضوعاتی مانند قرآن، احکام، شعائر اسلامی و دینی، فرهنگ ایثار و شهادت، دفاع مقدس، ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی، محورهای ۲۴ گانه اقتصاد مقاومتی، ترویج زبان فارسی، تائید واگرایی، تحکیم همبستگی ملی و افزایش سواد علمی جامعه فعالیت کرده و ۸۰ درصد مطالب آنها شامل این موضوعات باشد یارانه آنها سه برابر افزایش می‌یابد.
اشکال دیگری که به رسانه‌های استان قم وارد شده و کمتر در این زمینه قلم فرسایی کرده‌اند «مطالبه‌گری» است. رسانه‌ها نسبت به اتفاقاتی که قبلا در زمینه وعده و وعیده‌ها رخ داده است مطالبه‌گر نیستند در صورتیکه اگر رسانه‌ها به رسالت رسانهای خود بپردازند می‌توانند در تعالی استان و شهر قم نقش بسزایی داشته باشند. به طور مثال رسانه‌ها اگر بخواهند به بهبود مدیریت فرهنگی و شهری قم کمک کند باید در حوزه مطالبه وعده و وعیدهای داده شده نقش پر رنگی ایفا کنند و بدانند فقط با تعریف و تمجید نمی‌توان در بهبود وضعیت موجود گام برداشت بلکه زبان نقد، البته نقدهای به جا و درست می‌تواند به نفع مردم کار کنند.
از موارد دیگری که در استان قم بدان کمتر پرداخته شده تقویت محله‌گرایی است، یعنی رسانه از طریق انس با محله و شهر اعتماد سازی لازم برای ورود به زندگی و روابط اجتماعی یک محله و حتی تغییر آن انجام دهد که این موضوع در رسانه‌های استان قم اتفاق نیفتاده است. رسانه‌ها با این رویکرد می‌توانند در تعامل با نهادهای محلی از ظرفیت‌ها و منابع موجود در راستای ارتقا مدیریت فرهنگی و شهری بهره بگیرند تا در نهایت نتیجه و برآیند آن به نفع مردم قم باشد.
رسانه‌ها رهبران پنهان فرهنگی جامعه محسوب می‌شوند، حال این رهبران پنهان که در عرصه فرهنگی فعالیت می‌کنند باید بتوانند با توجه به نوع فعالیت خود به تعالی فرهنگ عمومی کمک کنند؛ یعنی رسانه‌ها باید در تعالی فرهنگ مصرف، خانواده، شهرنشینی، کسب و کار، سلامت اجتماعی، رفتارهای اجتماعی، نظم اجتماعی و بحث‌هایی که منجر به تعالی فرهنگ عمومی می‌شود به صورت مشخص برای رشد منطقه و در نهایت کشور فعالیت و کمک می‌کردند که این موضوع هم در قم واقع نشده است.
فارس: چرا شاهد اشکالات عدیده در رسانه‌های استان قم هستیم؟
توکلیان: دلیل عمده آن نبود استراتژی جامع و هدف‌دار در رسانه‌های استان قم است. باید استراتژی یک روزنامه استانی مشخص باشد که چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کند؛ اگر انتشار روزنامه‌ای صرفا بر پایه کپی یکسری اخبار اینترنتی باشد چه کمکی به تعالی فرهنگ در حوزه رفتار اجتماعی، کسب و کار، شهر نشینی خواهد کرد؟ بهبود نظم و انضباط اجتماعی چطور باید ایجاد شود؟
کارهای مورد نظر باید توسط رسانه‌ها صورت گیرد، چرا که بزرگترین رسالت و مولفه یک نشریه و رسانه ارتقا فرهنگ عمومی است و این موضوع نشان می‌دهد یک رسانه نباید طی پروسه‌ای به آن برسد بلکه باید این موضوع را استراتژی راهبردی خود قرار دهد.
فارس: آیا سیاستگذاریهای کلان یکی از دلایل بروز این ایرادات نیست؟
توکلیان: در هیچ کشوری سیاست منظم و تدوین شده‌ای که رسانه‌ها را ملزم به پرداختن به موضوعات خاصی کند وجود ندارد، ولی شهر قم به دلیل اینکه نماد و مرکز یک تفکر خاص به اسم شیعه است اولویت اخبار و دغدغه‌های آن تا حدودی با شهرهای دیگر کشور متفاوت است و نمی‌توان براساس خواسته‌های یک نفر سیاست‌گذاری رسانه انجام داد، چرا که رسانه باید در هویت کاری که انجام می‌دهد نظرسنجی و نیازسنجی انجام داده و براساس آن آینده پژوهی داشته باشد. به طور مثال بداند باید در ترویج آداب و رسوم شهری و مذهبی چه اتفاقی رخ دهد، در ترویج آداب و رسوم معنوی چه اقداماتی باید صورت گیرد، آشنایی با تاریخ و مشاهیر ملی را چگونه باید انجام شود و یک رسانه برای از بین بردن گسست بین نسلی چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد در عین حالیکه به گسترش دانایی و عقلانیت عمومی جامعه نیز توجه دارد؛ این‌ها مواردی هستند که باید در سیاستگذاریهای رسانه تعریف شود.
البته وظیفه یک رسانه همیشه ارائه تمام خبرها برای عموم مردم نیست بلکه رسانه می‌تواند در بعضی موارد خبر و گزارش خود را برای مدیران و متولیان تصمیم‌گیر شهر تنظیم و ارائه کند تا به عنوان قوی‌ترین عوامل تصمیم ساز نه تصمیم‌گیر در مدیران فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اجتماعی شهر تاثیرگذار باشد.
فارس: مشکلات اقتصادی جامعه خبری در قم چقدر در نپرداختن به رسالت رسانهای موثر بوده است؟
توکلیان: وقتی مدیر یک خبرگزاری و یا دفتر روزنامه در یک پرو‍ژه مناسبتی کوتاه مدت یک رقم میلیونی از سازمانی دریافت کرده و آن پول را بین کادر خود تقسیم می‌کند قطعا این اتفاق رخ می‌دهد که خبرنگاران آن رسانه جرات نقد آن سازمان را نداشته باشند. زمانی در حوزه رسانه و نقد مطبوعات به جایگاه خوبی خواهیم رسید که نشریات و رسانه‌های مجازی از وابستگی به خط خاصی پرهیز کرده، از اصرار بر مواضع خاصی خوداری کرده، خلاقیت و نوآوری داشته و از جناح‌گرایی و قهرمان سازی‌های کاذب پرهیز کنند.
تامین هزینه‌ها و منبع مالی یکی از مولفه‌های مهم در جهت‌دهی فرهنگی محسوب می‌شود و از آن جایی که اقتصاد مرکب فرهنگ است ما باید در رسانه به یک چشمه جاری مالی اتکا داشته باشیم که هرچقدر این منبع زلال‌تر و بدون حاشیه باشد بازدهی رسانه بهتر است. اما اگر منابع مالی یک رسانه را به اتفاقات یک نهاد یا ارگان خاصی وصل کنیم دیگر نمی‌توان حرف و نقد جدی به آن سازمان وارد کرد و در نهایت شفاف بودن مشی مطبوعاتی رسانه در آن حوزه زیر سئوال می‌رود، در واقع رسانه مورد نظر دیگر تاثیر نقدگذاری و نقد پذیری نخواهد داشت لذا بخاطر همین معضل در قم شاهد تعدادی از رسانه‌ها هستیم که از پرداختن به رسالت واقعی خود باز مانده‌اند.
فارس: آیا سازمان‌دهی و هدایت این رسانه‌ها برای اتخاذ سیاست‌گذاری و استراتژی درست در دستور کار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم قرار گرفته است؟
توکلیان: وظیفه اصلی ارشاد هدایت، حمایت و نظارت رسانه‌ها است و نمی‌تواند برای نشریه یا رسانهای سیاست‌گذاری کند مگر اینکه با قوانین و مقررات مطبوعات و رسانه جمهوری اسلامی ایران مغایر بوده و تخلفی انجام دهد که در صورت مشاهده چنین مواردی وظیفه اخطار، هشدار و آگاه سازی آنها را دارد. البته اداره کل ارشاد می‌تواند به عنوان مشاور با رسانه‌ها همکاری داشته باشد اما تعیین خط و مشی در حیطه کاری ارشاد نبوده و وظیفه خود رسانه‌ها است.
ارشاد برای ایجاد یک فضای رقابتی بین نشریات استان طی ۶ ماهه اول سال ۹۳ جشنواره‌ای برگزار خواهد کرد که تمام نشریات امکان حضور داشته و بر اساس یک قضاوت و داوری حرفه‌ای در حد رسانه و مطبوعات ایران مورد ارزیابی قرار گیرند و بدین ترتیب نقاط ضعف و برترین‌های استان مشخص شوند تا مشوقی برای بالا بردن سطح کیفی دیگر نشریات نیز باشد.
فارس: با توجه به ظرفیت‌های موجود در استان قم چقدر جای پیشرفت برای رسانه‌ها وجود دارد؟
توکلیان: با توجه به ظرفیت‌های استان قم گستره توزیع وسیعی برای نشریات محلی وجود دارد؛ نشریات در استان قم باید اینتراکتیو باشند یعنی تعامل دو سویه با مخاطب برقرار کنند تا تاثیر رسانه بر مخاطب و مخاطب بر رسانه دو طرفه بوده و یک ارتباط جدی و عمیق با مخاطب شکل بگیرد. شهر قم به دلیل وجود اماکن مقدس از جمله حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، در سال با ۱۵ الی ۲۰ میلیون نفر مخاطب از سرتاسر کشور مواجه است که به واسطه این جمعیت عظیم از نقاط مختلف ایران، می‌تواند یک شبکه اجتماعی رسانهای خیلی قوی در راستای اعتلای فرهنگ این جامعه ۲۰ میلیونی در حوزه‌های شهروندی، دینی و آئینی ایجاد کند.
انتهای پیام/126
کد مطلب: 24635