آیت‌الله مصباح یزدی در ادامه با بیان این‌که با تحلیل این پیشرفت‌های علمی می‌توان عواملی که سبب تحقق این پیشرفت‌ها شده و یا احیانا موانعی که در مسیر بوده را شناسایی کرد تا بتوان در آینده مسیر بهتری را پیمود،خاطرنشان کرد: عامل اول وجود استعداد خدادادی در کشور است که هیچ عامل اختیاری در آن نقش نداشته و باید خداوند را به خاطر این نعمت شاکر بود. البته از گذشته تا کنون شواهد نیز نشان داده است که این منطقه دارای استعدادی‌های خاصی است که حتی با برخی از همسایگانش نیز قابل مقایسه نیست.

وی عامل دوم را خودباوری و روحیه «ما می‌توانیم» دانست و افزود: تحول در جوانان این مرز و بوم و شکل گیری این روحیه در پرتو پیروزی انقلاب اسلامی و به برکت وجود امام خمینی (ره) حاصل شد و می‌توان گفت که در هیچ برهه‌ای، چنین تحولی در ایجاد روحیه خود باوری سابقه نداشته است.

عضو خبرگان رهبری اظهار کرد: این در حالی است که اگر نگوییم در رژیم گذشته سعی می‌شد تا این روحیه در مردم از بین برود، حداقل هیچ تلاشی برای رشد این روحیه نیز انجام نگرفت؛ البته همواره کشور‌های بزرگ دنیا نیز سعی داشته‌اند تا به مردم چنین القاء کنند که آن‌ها هرگز نمی‌توانند کاری را خودشان انجام دهند.

وی با اشاره به ذکر خاطره‌ای اظهار کرد: به عنوان مثال در جریان نهضت ملی شدن نفت، آیت‌الله کاشانی در این مسیر زحمت کشیدند – هر چند ملی مذهبی‌ها نیز فعالیت‌هایی کردند – و حتی در ایام محرم در منبر خود از مردم خواستند تا برای تحقق این امر نماز جعفر را بخوانند اما در همان زمان، نخست وزیر وقت می‌گفت به فرض هم که صنعت نفت ملی شود، چه کسی می‌تواند آن را اداره کند؛ ما که هنوز نمی‌توانیم حتی یک لولهنگ بسازیم.

آیت‌الله مصباح یزدی شرایط اجتماعی و وجود منابع و امکانات را عامل سوم دانست و افزود: البته در این راستا دولت‌ها موظف بوده و نقش بیشتری برای تشویق و اهتمام به این امر داشته‌اند و البته در دوران بعد از انقلاب و به خصوص دهه اخیر، این مسئله رشد جهش‌واری را داشته است.

وی با اشاره به امکان تحلیل این پیشرفت‌ها از بعد فرهنگی اضافه کرد: به غیر از مسئله خودباوری که به نوعی عامل فرهنگی است، عوامل دیگر فرهنگی در این امر سهیم هستند و نقش دارند.

آیت‌الله مصباح یزدی افزود: در کشور ما دانشجو‌ها و افراد مستعد زیادی وجود دارند، اما چند درصد از آن‌ها احساس مسئولیت کرده و نیروی خود را در این راستا به کار می‌گیرند. در واقع عامل ایجاد انگیزه برای به کارگیری استعداد‌ها یکی از عوامل فرهنگی است.

وی ادامه داد: ایجاد غیرت و انگیزه‌ای که جوانان را به تلاش در راستای پیشرفت، به جان خریدن برخی مشکلات و سختی‌ها و دل‌کندن از برخی خوشی‌ها وا دارد، می‌تواند با عوامل متعددی صورت گیرد، از جمله این امور که در دنیا رواج یافته است و در کشور ما نیز کمابیش وجود دارد، ترویج حس ناسیونالیستی و ملی‌گرایی است.

عضو خبرگان رهبری با بیان اینکه البته حب وطن، امری فطری است، این سئوال را مطرح کرد که آیا تنها راه ایجاد انگیزه در جوانان استفاده از حس ناسیونالیستی است و آیا این روش، همواره می‌تواند تأثیر داشته باشد؟

وی خاطرنشان کرد: هر چند وطن دوستی امری فطری است و هرگز به کلی از بین نمی‌رود، اما عوامل مختلفی می‌تواند سبب ضعف آن بشود؛ از جمله رسیدن به مال و ثروت از راه خیانت به کشور. از طرف دیگر تبلیغات شدیدی نیز برای جهانی شدن و برداشته شدن مرز‌ها و یکی شدن فرهنگ‌ها می‌شود که می‌تواند این عامل را تضعیف و کارآیی آن را کم کند.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به اینکه ترویج حس دین‌داری نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند سبب ایجاد انگیزه برای پیشرفت علمی در بین افراد دین‌دار شود، اظهار کرد: به عنوان نمونه برخی از مصلحین جهان سعی کردند تا به ترویج فرهنگ اسلامی بپردازند و در سایه آن قدرتمند شوند و حتی در گذشته برخی از کشور‌ها به اتحاد سیاسی میان برخی کشورهای اسلامی نیز دست زدند، البته این روش مبتنی بر این است که اولا مردم باور کنند که دین‌داری افتخار است و ثانیا اسلام دین برتر است، لذا بخواهند در مقابل غیر مسلمانان، هویت اسلامی خود را معرفی کنند.

وی با اشاره به اینکه این عامل هر چند بی‌اثر نیست، اما مقدمه‌ای طولانی دارد، خاطرنشان کرد: باز هم در این‌جا باید از امام (ره) به عنوان پرچمدار احیای دین در جهان یاد کرد، چرا که با پیروزی انقلاب اسلامی، دین را در جهان احیا کرد و موجب شد که دین‌داری در جهان مایه افتخار تلقی شود؛ لذا رئیس‌جمهور اتریش نیز گفت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دین‌داری خودم افتخار می‌کنم.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: البته باید توجه داشت که ترویج فرهنگ اسلامی برای به رخ‌کشیدن هویت اسلامی در مقابل غیر مسلمانان نیز به نوعی شبیه به ناسیونالیسم در سطحی وسیع‌تر است.

وی خاطرنشان کرد: به جای این امور می‌توان واقعیتی را یافت که جایگزین این عوامل شود و برای ایجاد انگیزه بسیار مؤثر بوده و هرگز نیز تضعیف نشود که البته این عامل هم ریشه در معرفت دینی دارد.

آیت‌الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: این مسئله که ما بفهمیم که هستیم و وظیفه ما در نظام هستی چیست و تا کجا می‌توانیم پیش برویم و چه وظیفه‌ای در مقابل خالق و منعم حقیقی داریم، عامل بسیار مهمی است که می‌تواند هر جامعه‌ای را در زمینه‌های مختلف علمی، اخلاق، ایثار و گذشت، شجاعت و... به پیش ببرد؛ اما متأسفانه این مسئله در فرهنگ ما هنوز جای خود را پیدا نکرده است و با وجود اینکه نزدیک به 40 سال از انقلاب اسلامی می‌گذرد، این مسئله جای خود را باز نکرده است.

وی افزود: عوامل دیگر به غیر از این عامل فرهنگی، نمی‌توانند همواره کارساز باشند و حتی به فرض اگر یک دانشمند، اختراعی انجام دهد که قرار باشد به عنوان افتخار ایران به شمار رود و جایزه 500 هزار دلاری هم به وی داده شود، هیچ تضمینی وجود ندارد که وی اختراع خود را برای گرفتن جایزه 600 هزار دلاری که نهاد خارجی دیگری به وی می‌پردازد، نفروشد؛ اما اگر عامل فرهنگی مذکور در وی تقویت شده باشد و خود را در برابر خدا متعهد بداند، حتی اگر جایزه‌ای نیز در کار نباشد، برای انجام وظیفه خود در مقابل خدا و نظام اسلامی، در راستای پیشرفت این کشور به کار خواهد گرفت.

عضو خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: اساس انسانیت انسان در باور‌ها و ارزش‌های وی خلاصه می‌شود؛ بسیار به جاست که در کنار فعالیت‌هایی که برای پیشرفت علمی صورت می‌گیرد و بسیار قابل تحسین هم هست، این عامل فرهنگی تقویت شود.
انتهای پیام/136