قم نیوز: مقتل ادبی ماتمکده، اثر میرزا محمدتقی نوری مازندارنی، والد محدث نوری منتشر شد.

به گزارش قم نیوز، کتاب ماتمکده مصائب المعصومین به زبان ادبی و با نثری مسجع و آهنگین در نیمه قرن سیزدهم نوشته شده و اثری ممتاز در این زمینه محسوب می‌شود.

این کتاب با نثر آهنگین و اشعار زیادی که دارد، اثری فاخر و هنری محسوب شده و در سیر ادبیات عاشورائی، قدمی رو به جلو است.

پس از رایج شدن کتاب روضه الشهدا به علت نثر ادبی برجسته آن، تا مدت‌ها در محافل سوگواری بر اهل بیت، این کتاب مورد استفاده بود. در قرن سیزدهم میرزا محمدتقی نوری پدر محدث نوری با نگارش ماتمکده، اثری برجسته در این زمینه به وجود آورد.

این کتاب یک مقتل و به عبارتی مصائب المعصومین با نثری شیوا و ادبی از نیمه قرن سیزدهم محسوب می‌شود. ماتمکده تاکنون چاپ نشده بود و اکنون بر اساس سه نسخه خطی تصحیح شده و با مقدمه‌ای مفصل منتشر شده است..

آنچه مربوط به کتاب حاضر می‌شود و باید به آن اشاره کرد، گره خوردن نثر ادبی و مقتل‌نگاری از دوره صفویه به بعد است. با توجه به ادوار نثر پارسی و وضعیت نثر در این دوره، متن مستقل و برجسته‌ای سراغ نداریم، نه از منشیان و ادیبان وابسته به حکومت‌ها و نه از عالمان و اندیشمندان دینی.

با ظهور سبک بازگشت ادبی در اواخر دوره زندیه و اوائل قاجار، نوشتن در گونه‌ها و انواع مختلف ادبی رایج شد و کم کم ادیبان و نویسندگان این دوره، سعی کردند اسطوره‌های نثر نویسی گذشته را الگو قرار دهند و بر منهج آنها، متونی پدید آورند؛ این متون از منشأ دیوانی شروع شد و کم کم به متون مذهبی کشیده شد که اوج آن را در نثر بدایع نگار تهرانی می‌توان دید.

از عالمان دینی با این که جسته و گریخته مکاتباتی ادیبانه در دست است، اما متن مستقل و مفصل در یک موضوع دینی خاص در دست نیست.

این مقتلی ادیبانه از یک عالم و به عبارتی یک مرجع تقلید محلی در ناحیه مازندران، به نام «میرزا محمدتقی نوری مازندرانی» در قرن سیزدهم است. البته ماتمکده فقط مقتل حضرت سید الشهدا (ع) نیست، بلکه مصائب خمسه آل عبا و امام سجاد (ع) است.

ماتمکده یک مقتل متوسط و گاهی دارای ویژگی‌های مقاتل دوره قاجاری است که چند نکته آن مورد نقد و حتی امروز رد شده است؛ مانند نقل مفصل ماجرای عروسی حضرت قاسم بن حسن (ع) در روز عاشورا. با این وجود آنچه نقل شده، با عقیده رایج شیعه هم‌خوانی دارد و مشکل خاصی در آن وجود ندارد.

آنچه در این کتاب مورد نظر بود و موجب تشویق به تصحیح متن حاضر شد، بهره ادبی و نثر ویژه آن بود که از یک عالم دینی برجای مانده است. به ویژه آن‌که متن حاضر تاکنون چاپ نشده و به صورت نسخه خطی در کتابخانه‌های مختلفی نگهداری می‌شود. عالم برجسته، محمدتقی نوری مازندرانی (نویسنده ماتمکده) با آن که پدر یکی از بزرگ‌ترین عالمان و نویسندگان عصر حاضر یعنی «خاتم المحدثین میرزا حسین نوری» است، در گمنامی قرار دارد و یاد و نام او به طور پراکنده در کتب مختلف وجود دارد.

ماتمکده از دو بخش مقدمه و متن تشکیل شده که در مقدمه برای روشن شدن پیشینه و جایگاه ماتمکده، سه موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا پیشینه مقتل‌نگاری به طور گذرا تا ابتدای دوره صفویه بحث شده و سپس از دوره صفویه با کمی تفصیل بررسی شده و بعد از آن مقتل‌نگاری دوره قاجاریه با بیان نکاتی ویژه مورد مطالعه قرار گرفته است.

در قسمت دیگر مقدمه به بیان نثر نویسی دوره قاجار و سبک بازگشت ادبی پرداخته شده تا تلاقی نثر ادبی و مقتل‌نگاری در این دوره نشان داده شود.

قسمت سوم مقدمه، به شرح احوال نویسنده، آثار و... پرداخته شده است. بحث از ماتمکده و بیان برخی نکات درباره آن و نسخه‌های موجود و روش تصحیح در انتهای این قسمت قرار دارد.

با توجه به جایگاه برجسته نویسنده ماتمکده در مازندران عصر خود و آثار مفصل و زیاد او، چون در جایی شرح حال و آثار او تا کنون به صورتی جامع نیامده، هنگام معرفی آثار، بحث مقداری جزئی و مفصل شد که برای بیان شخصیت علمی او لازم بود. نسخه‌های خطی و روش تصحیح نیز در انتهای مقدمه آمده است.

متن ماتمکده از ۱۰ انجمن تشکیل شده که انجمن‌های هفتم، هشتم و دهم هر کدام به سه بخش تقسیم شده است. ماتمکده از مصائب وفات پیامبر اعظم (ص) شروع شده و تا بازگشت اسرای اهل بیت عصمت (ع) از شام ادامه دارد.

ماتمکده توسط علیرضا اباذری و محسن شریفی دانا تصحیح شده و انتشارات سماء قلم در قم آن را چاپ و منتشر کرده است.

انتهای پیام/۱۳۲