قم نیوز: در سالیان اخیر به علت کمبود بودجه همکاری ارگان‌ها و نهادهای کشور با مراکز علمی و پژوهشی کاهش یافته است؛ تنگناهای مالی که زیاد شود طرح­‌های بزرگ و کارهای پژوهشی و علمی اساسی خیلی اجر و رونق ندارد.

به گزارش قم نیوز، انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم در سال 1382 کار خودش را آغاز کرده و هم اکنون وارد چهاردهمین سال فعالیت خود شده است. محمد جواد صاحبی، مدیر انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم است که سه دوره، این مسؤولیت را بر عهده دارد. با وی درباره علل تأسیس این انجمن و فعالیت‌های آن گفت‌وگویی انجام دادیم.

*روند تأسیس انجمن ادیان و مذاهب به چه صورتی بوده است؟

حوزه علمیه بالغ بر 19انجمن دارد. کمیسیون انجمن‌های علمی توسط مدیریت و شورای مدیریت حوزه تشکیل و بر شورای مؤسسین نظارت می‌کند. سپس شورای مؤسسین از طریق برگزاری مجمع عمومی، هیأت مدیره را تعیین می‌کنند.

هیأت مدیره نیز اقدام به عضوگیری کرده و تعدادی بر اعضای پیوسته و وابسته افزوده می‌شود. این انجمن‌ها زیر مجموعه مدیریت حوزه هستند و شورای عالی حوزه علمیه قم هم آنها را به رسمیت شناخته و بر آن‌ها نظارت دارد. البته قبلاً توسط وزارت کشور این انجمن‌ها را به ثبت می‌رساندیم اما روال مقداری تغییر کرده است که ما هم مجدداً انجمن را ثبت کردیم.

*عملکردهای انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم از بدو تأسیس تاکنون چه بوده است؟

از سری فعالیت‌های این انجمن، تدوین دروس ادیان مذاهب برای حوزه و دانشگاه است که معروف‌ترین آثاری که در چهار جلد انتشار یافته دست نامه ادیان ابراهیمی، دست نامه ادیان شرقی، دست نامه مذاهب اسلامی فرقه‌های تشیع و فرقه‌های اهل سنت است. این متون هم اکنون در حوزه‌‌های علمیه و برخی از دانشگاه‌ها، مراکز علمی و آموزشی تدریس می‌شوند.

از جمله کارهای پژوهشی که این انجمن به سامان رسانده و در دو شماره آماده چاپ است می‌توان به پژوهش نیاز سنجی ادیان و مذاهب در ایران، پژوهش ممیزی عرفان اسلامی و طرح ممیزی علم ادیان مذاهب اسلامی اشاره کرد. البته این کار با کمک و حمایت دولت به سامان رسیده است و چون مصارف عام ندارد در اختیار مراکز دولتی گذاشته شده و هر نهادی که بخواهد ما می‌توانیم آن‌ها را در اختیارشان قرار دهیم.

همچنین کتاب‌های اسلام ستیزی در غرب و سنت گفت‌‌و‌گو و مناظره، فصل‌نامه ادیان و مذاهب و ویژه‌نامه عرفان و تصوف از مجموعه این انتشارات به شمار می‌رود.

کار بسیار بزرگ و پر اهمیتی با عنوان کتاب جامع شیعه شناسی در دست تدوین است و امیدوارم تا پایان امسال به ثمر برسد که ان‌شاءالله به زبان‌های مختلف ترجمه خواهد شد. ضمناً ویژه‌ نامه‌‌ها، درس‌نامه‌‌ها، کارگاه‌‌ها و کلاس‌های آموزشی که به زودی اعلام خواهیم کرد در دست اجرا است.

همچنین نقد پایان نامه‌‌هایی در حوزه ادیان و مذاهب صورت گرفته است. ویژه‌نامه‌‌هایی منتشر و یا هم اکنون در دست انتشار است که از مجموعه این ویژه نامه‌‌ها می‌‌توان به ویژه‌نامه مطالعات علمای شیعه در ادیان که مجموعه مقالاتی است از اندیشمندان، علما و فضلای حوزه علمیه قم که انتشار یافته و ویژه‌نامه مطالعات علمای شیعه در مذاهب که به زودی انتشار خواهد شد، اشاره کرد.

فعالیت‌های اخیر انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم برگزاری سلسله نشست‌های علمی است که به صورت مرتب برگزار شده است که از آن جمله می‌توان به نشست علمی شیعه و حاکمیت در عراق اشاره کرد که مرحوم آیت‌‌الله آصفی این بحث را ارائه و در این نشست مشارکت داشت و مورد نقد و نظر اعضای انجمن قرار گرفت.

شیعه و چالش‌های پیش‌رو، سلفی‌‌گری در عصر حاضر، امام علی(ع) و پیروان ادیان دیگر، جغرافیای تبشیر مسیحیت در ایران، مناسبات علمی شیعه و سنی در دوران معاصر، امام موسی صدر و گفتمان مشترک ادیان، بایسته‌‌های پژوهش در عرصه بین‌‌الملل ادیان و مذاهب، جریانات مذهبی در یمن و مبانی فکری انصارالله، وضعیت مطالعات شیعه در فرانسه در دهه‌‌های اخیر و گزارش، نقد و بررسی وضعیت تألیف و انتشار کتاب‌هایی است که در عرصه ادیان و مذاهب منتشر شده است.

امام صادق(ع) و تعامل با دیگر ادیان، جایگاه اعیاد در ادیان، ضرورت مطالعه ادیان و مذاهب در حوزه علمیه، فقه مقارن و تطبیقی، تطبیق معیارها و قواعد شرعی مبتنی بر وحدت امت و تقریب مذاهب، مسیحیت در پی انقلاب کویر فرانسه که توسط لون حوزن مطرح شد، ارزیابی روند گسترش شیعه شناسی در مجامع علمی کشور که توسط  محمود تقی‌‌زاده داوری و ارائه شد، تحولات نوین در مصر و الازهر و وظیفه ما در برابر آن که محمد حسن زمانی به طرح مباحث آن پرداخت و معرفی و نقد کتاب کلام و جامع اثر فان حس آلمانی که محمد تقی سبحانی به نقد و بررسی آن پرداخت از جمله نشست‌‌های علمی است که مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است.

*میزان استقبال طلاب از برنامه‌های این انجمن چگونه بوده است؟

انجمن دارای چندین سطح برای برگزاری نشست است. بعضی از مباحث، مباحثی خاص و ویژه هستند که نباید جنبه عمومی پیدا کنند. برخی دیگر از نشست‌ها به صورت تخصصی برگزار می‌شود که در این نشست‌های تخصصی تنها متخصصین عرصه ادیان و مذاهب، محققین، پژوهشگران و اساتید حوزه و دانشگاه که در زمینه ادیان و مذاهب عضو پیوسته انجمن هستند حضور پیدا می‌کنند. اعضای پیوسته اساتید صاحب نظری و دارای کرسی درس، آثار متناوب و مورد توجهی هستند که در نشست‌های علمی خاص شرکت می‌کنند و ورود در این جلسات برای دیگران آزاد نیست.

اما در نشست‌های عمومی‌‌تر همانند سنت گفت‌‌وگو با ادیان و مذاهب شمار بیشتری حضور دارند. البته همایش‌‌هایی هم که با مشارکت بعضی از مراکز برگزار می‌شود جمعیت بیشتری شرکت می‌‌کنند.

*در کدام سه سطح طلاب بیشتر حضور داشتند و استقبال کردند؟

بعضی از نشست‌ها که در مجتمع امام خمینی با مشارکت جامعه‌‌المصطفی العالمیه با حضور طلاب داخلی و خارجی برگزار می‌شود همانند، نشست امام صادق(ع) و مذاهب اسلامی، احیای سنت گفت‌‌وگو و مناظره و بحث‌هایی که جنبه عمومی‌تری داشته باشد حضور طلاب بسیار چشمگیر بوده است.

*چشم انداز و برنامه‌های در دست اقدام چیست؟

اعتبار مالی و کمبود بودجه دست انجمن را بسته و مقدار محدودیت‌‌هایی را ایجاد کرده است ولی در عین حال پیش‌بینی سفرهای علمی در داخل در دست طرح و بررسی است که طلاب به خصوص آن‌هایی که در عرصه ادیان و مذاهب مطالعه می‌‌کنند و دانشجویان از مراکزی که در مذاهب اسلامی حضور دارند، یا پیروان ادیان ابراهیمی هستند مانند جلفای اصفهان، تبریز، زرتشتیان یزد، یا حتی مناطق برخوردار از مذاهب اسلامی در کردستان، سیستان و بلوچستان، و در گلستان حضور پیدا کنند و دیداری با فضلا و علمای ادیان و مذاهب داشته باشند و با آنها به بحث و گفت‌‌وگو بنشینند. البته در یزد و در دیدار علمی از قلعه اسماعیلیه در الموت، این دیدارهای علمی انجام شده است.

در سفرهای خارجی، بعضی از اعضای انجمن برای مباحثه، مناظره و دیدار از مراکز علمی و مذهبی سفری به سریلانکا داشتند که در آینده نیز سفرهای علمی برای هند و در صورت امکان برای مصر در نظر داریم که در برنامه‌های بعدی ما قرار دارد.

*در خصوص مشکلات و کمبودهای انجمن برای پیشبرد اهداف علمی و پژوهشی توضیح دهید.

انجمن منبع درآمدی ندارد و اعضای آن نیز به عنوان حق عضویت مبلغی پرداخت نمی‌کنند که البته چنین چیزی هم مقدور نیست. زیرا اعضای انجمن وقتشان را می‌‌گذارند. بنابراین چشم‌ ما به حوزه است ولی بودجه‌‌ای که حوزه به این کارها تخصیص می‌دهد بسیار اندک و محدود است.

البته این انجمن گاهی از راه عقد قرارداد و تفاهم نامه‌‌ها با مراکز دیگر و جذب حمایتی که ایجاد می‌‌شود کارهای مشترکی را به سامان می‌‌رساند که البته در سالیان اخیر به علت کمبود بودجه همکاری با این مراکز علمی و پژوهشی کاهش یافته است. تنگناهای مالی که زیاد شود طرح‌های بزرگ و کارهای پژوهشی اساسی خیلی اجر و رونق ندارد.

*چه توقعی از مسؤولان دارید؟

باید گفت که آموزش و پژوهش در ایران از بودجه دولتی سهم زیادی برخوردار نیست. اگر بخواهیم رونقی در عرصه پژوهش دیده شود که طبیعتاً در آموزش و تبلیغ هم ثمره‌‌اش آشکار خواهد شد باید مسؤولان توجه بیشتری به این حوزه و نیازهای آن داشته باشند؛ هر چند تنگناهایی هم وجود داشته باشد ولی این ضرورت را کسی نمی‌‌تواند انکار کند.

انتهای پیام/135