هر ساله با نزدیک شدن به فصل گرما بحث استفاده بهینه از منابع آب بخصوص در شهرهای مواجه با بحران آبی داغ می‌شود، از آنجایی که قم جز شهرهای کم آب ایران محسوب می‌گردد این مساله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

قم نیوز - مریم مرادی گنجه: به دلیل مصارف بی رویه، آب جهان با بحران کم آبی مواجه است و بیش از یک میلیارد نفر در سراسر دنیا دسترسی به آب سالم و بهداشتی ندارند. ایران نیز شرایط کم آبی را پشت سر می‌گذراند و بحران آب در بسیاری از شهرهای ایران به مرحله هشدار رسیده است.

در حالی که بسیاری از کشورهای مواجه با بحران کم آبی، روش‌های مختلف از جمله گران کردن آب بها و تعویض لوله کشی‌های فرسوده آب شهری را در دستور کار خود قرار داده‌اند در ایران هم چنان این مساله با مشکلاتی روبه‌رو است.

مصرف بی رویه آب سبب کم شدن منابع سطحی شده و همین امر موجب استفاده از منابع آب زیرزمینی می‌گردد که استفاده بی رویه از این منابع نیز خسارت‌های جبران ناپذیری بر اکوسیستم و محیط زیست وارد می‌سازد.

 

همچنان 30 درصد بارندگی کمتر است

احمد حاج حسینی مسگر مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان قم گفت: امسال با وجود بارندگی‌های اخیر همچنان 30 درصد نسبت به سال آبی قبل بارندگی کمتر بوده است و برای تامین آب شرب در حوزه‌های مختلف مصرف خانگی، کشاورزی و فضای سبز باید مصرف رعایت شود تا بحران پشت سر گذاشته شود.

 وی گفت: شرایط منابع آب زیرزمینی در حدود 30 تا 40 سال گذشته به گونه ای بوده است که بیش از ظرفیت از آنها برداشت شده و همیشه شرایط بحرانی است و با کسری مخزن قابل توجه مواجه هستیم، بنابراین برای اینکه این کسری عظیم که در طول 40 سال برداشت بی رویه ایجاد شده جبران شود باید در مقدار مصرف تجدید نظر صورت گیرد.

 

پیش روی آب شور

حسینی افزود: ما در شرایطی هستیم که افت منابع آب زیرزمینی مستمر داریم و این افت منابع آب زیر زمینی موجب فرو نشست و پیش روی آب شور می‌شود و تبعات بسیار بدی دارد و بنابراین مرتب باید تاکید شود منابع آب زیرزمینی ما نیز بحرانی است.

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان قم گفت: چون تامین آب شرب شهر قم از منابع آب سطحی و سدها است در صورتی که مردم در مصرف صرفه جویی کنند امسال جیره بندی آب نخواهیم داشت.

وی افزود: شرایط آبی در 6 ماهه دوم سال 96 اصلا شرایط آبی خوبی نبود و بارندگی‌ها به شدت کاهش پیدا کرد. حتی تا حدود 60 درصد کاهش نزولات داشتیم اما خوشبختانه بارندگی‌های اخیر توانسته است بخشی از این کمبودها را جبران کند ولی همچنان به نسبت سال قبل و سال‌های قبل تر، ذخیره منابع آب سطحی کاهش پیدا کرده و کاهش آن هم قابل توجه است.

حسینی خاطرنشان کرد: تقریبا در فروردین ماه شرایط به گونه‌ای بود که در پنجاه سال گذشته چنین خشکی را تجربه نکرده بودیم اما با بارندگی‌های اخیر شرایط ما تقریبا 7-8 رتبه در حوزه آبریز مرکزی ایران بهبود پیدا کرد ولی باز هم شرایط خشک را پشت سر می‌گذرانیم.

وی گفت: آمار در فروردین ماه به دلیل گرمای هوا حاکی از این بود که مصرف حدود 10 درصد افزایش پیدا کرده بود. البته با کاهش دما و رعایت مردم این افزایش کاهش پیدا کرد و به حدود یک تا دو درصد رسید.

حسینی در خصوص راهکارهای شهری برای کاهش مصرف آب گفت: در بحث فضای سبز در کمیته استانی کارگروه سازگاری با کم آبی، طرح‌هایی از جمله حذف چمن، محدود کردن کشت چمن، آبیاری نکردن چمن و توقف آبیاری فضای سبز شهرداری در روز و استفاده از الگوهای زیبا سازی مصنوعی بجای چمن مثل استفاده از ریگ و شن رنگی مطرح شده است تا مقدار مصرف کاهش پیدا کند.

 

ذخایر آبی قابل توجه نیست

مجتبی وزین افضل معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان قم نیز گفت: ذخایر آبی امسال خیلی قابل توجه نیست زیرا نسبت به سال قبل کاهش بارندگی وجود داشته است هر چند بارندگی‌های اخیر بی تاثیر نبوده اما به ذخیره آبی سال‌های قبل نرسیده است.

وی گفت: از بحث جیره بندی آب دوری می‌کنیم اما مردم باید در مصرف، صرفه جویی را مد نظر قرار دهند. بارش‌های اردیبهشت ماه موجب خنک تر شدن هوا و کاهش مصرف شد اما به صورت کلی با افزایش دما مقدار مصرف نیز افزایش پیدا می‌کند و مصرف سال 96 نبست به سال 95 رشد قابل توجهی داشت.

 

رشد 5 درصدی مصرف آب

وزین افضل افزود: در سال 96 بیش از 5 درصد رشد مصرف وجود داشته که بسیار قابل توجه است و اگر با همین روند امسال نیز اتفاق افتد در صورتی که ذخایر آبی هم بتوانند تامین کنند میزان شوری در شبکه تغییر می‌کنند و آب شبکه شورتر از قبل می‌شود زیرا چاره‌ای جز استفاده از چاه‌ها و سد 15 خرداد نیست و این مساله سبب می‌شود آب شورتر از قبل شود.

وی خاطرنشان کرد: مردم باید الگوی مصرف را رعایت کنند. در قبض‌های پرداخت آب بها، متوسط مصرف ماهانه ذکر شده است. خانواده‌ها باتوجه به تعداد افراد خانواده متوسط روزانه مصرف را محاسبه کنند. به ازای هر نفر زیر 120 لیتر در روز تقریبا مصرف قابل قبولی است.

وی در خصوص توصیه‌های کاهش مصرف آب گفت: تعویض شیرآلات قدیمی با شیرهای جدید اهرمی و استفاده از لوازم کاهنده مصرف می‌تواند کمک کننده باشد. در حمام سردوش‌های کاهنده مصرف حتما استفاده شود زیرا مصرف عمده آب منازل مربوط به حمام و ظرفشویی است.

معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان قم با بیان توصیه‌های لازم جهت کاهش مصرف آب گفت: در آبیاری به فضای سبز باید دقت شود و اگر شهروندان فضای سبزی دارند شب‌ها آبیاری کرده و از آبیاری فضای سبز در روز خودداری کنند.

وی همچنین افزود: باید به فلاش تانک‌ها و سیستم آب شیرین کن در منازل توجه شود. فیلترهای آب شیرین کن‌ها هر چند یک بار تعویض شود، زیرا وقتی که فیلترها کثیف باشد پرت آب را به شدت بالا می‌برد و همچنین اگردر فلاش تانک‌ها صدای کمی که حاکی از نشتی آب هست احساس شد اصلاح شود. نشتی موجب مصرف زیاد آب و در نهایت افزایش مبلغ آب بها می‌گردد و در نهایت اگر شهروندان مخزن و پمپ در منزل دارند فشار خروجی آب را تنظیم کنند. هر چقدر فشار آب بیشتر باشد میزان مصرف هم به همان نسبت بیشتر است.

 

رابطه مستقیم مصرف با دما

وی گفت: مصرف با دما رابطه مستقیم دارد. در اوایل فروردین دما روند طبیعی سالانه را طی می‌کرد و مصرف به شدت افزایش پیدا کرد. با بارش‌های اخیر اردیبهشت ماه مقدار مصرف هم با توجه به کم شدن دمای هوا کاهش پیدا کرد. در واقع کاهش دما موجب شد میزان مصرف به روند معمولی برگردد.

 وزین افضل افزود: مقدار متوسط دما نسبت به مدت مشابه سال قبل پایین آمده و مصرف کنترل شده است اما این نگرانی وجود دارد که با افزایش دما مصرف افزایش پیدا کرده و در تامین آب شرب با کیفیت دچار مشکل شویم.

وی درخصوص تمهیدات لازم برای کاهش مصرف گفت: قسمت عمده آن مربوط به فرهنگ ما می‌شود. فرهنگ مصرف را خود مردم باید رعایت کنند. منابع آب محدود هستند و بی نهایت نیستند. بارش متوسط سالیانه ای وجوددارد و متوسط آن معمولا بیشتر نخواهد شد و از سویی جمعیت رو به افزایش است و مصرف زیادتر می‌شود اما منابع همان است و حتی کمتر می‌شود و میزان سطح آب چاه‌ها افت پیدا می‌کند و آبهای سطحی هم به شدت کاهش پیدا کرده است بنابر این باید توجه شود که نسل آینده ما دچار مشکل نشود. زیرا آب‌های زیرزمینی ذخایر نسل آینده ما هم هستند.

 

آبیاری صد در صد فضای سبز قم هوشمند است

پیام جوادیان مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم نیز  گفت: سرانه فضای سبز شهری قم حدود دو نیم متر است و استانداردی که تعریف شده بر اساس مطالعات انجام شده برای محیط شهری با اقلیم نیمه خشک مثل قم حدود 6 متر است و یعنی ما به نیمه راه هم نرسیده‌ایم هر چند سرانه کل فضای سبز بد نیست. البته این میزان با درختان بوستان معصومیه و کمربندی سبز در نظر گرفته می‌شود.

وی افزود: آبیاری صد درصد عرصه‌های فضای سبز قم تحت فشار و هوشمند با بهره وری و راندمان بالای 75 درصد است. یعنی در سطح شهر هیچ کجا آبیاری دستی و با شلنگ انجام نمی شود. بلکه تماما مکانیزه است و این مساله در بین کلانشهرها بی نظیر است. یعنی در تهران، شیراز و اصفهان هم هنوز آبیاری شلنگی انجام می‌شود.

 

شهرداری آب بها پرداخت می‌کند

جوادیان در خصوص استفاده از آب شرب برای آبیاری فضاهای سبز گفت: حدود 13درصد از کل نیاز آبی که برای آبیاری استفاده می‌شود از آب شرب شهری است که آب بهای آن سالیانه به شرکت آب و فاضلاب پرداخت می‌شود و شهرداری، مشترک شرکت آب و فاضلاب است و سالیانه آب بها پرداخت می‌کند. سال81، تعداد 716 انشعاب آب از شرکت آب و فاضلاب توسط شهرداری خریداری شده است.

وی افزود: آبیاری به‌صورت هوشمند و تحت فشار قطره ای انجام می‌شود که راندمان بالای 75 درصد دارد.  برای مقابله با گرما و بحران آب هم آبیاری‌ها شب هنگام انجام می‌شود. یعنی از ابتدای خرداد ماه تا اطلاع ثانوی تمام آبیاری‌های فضاهای سبز شب هنگام صورت می‌گیرد.

جوادیان بیان کرد: بر اساس طرح مطالعاتی طرح جامع شهر قم به دلیل عدم وجود منابع آبی 42 درصد کم آبیاری وجود دارد.

مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم گفت: فضای سبز برای مقابله با گرد و غبار و ریز گردها نیاز شهر است و نمی‌توان آن را حذف کرد اما برای استفاده بهینه از منابع آب برای آبیاری فضاهای سبز در جلسات متعدد قرار شد آب منطقه ای قم، منابع چاه تخصیص دهد که همین مقدار استفاده از آب شرب شهری هم از بین برود. اما متاسفانه با وجود قول‌های داده شده این اقدام صورت نگرفته است.

وی افزود: بر اساس تایید صورتجلسه شرکت آب و فاضلاب در سالهای 93تا95، 200 لیتر بر ثانیه آب شرب شهری کمتر مصرف شده است و قرار بوده به شهرداری 13 حلقه چاه داده شود که همین مقدار مصرف نیز کمتر شود اما این قرارداد فقط روی کاغذ است و اجرایی نشده است و مستندات آن موجود است.

جوادیان افزود: وزارت نیرو و وزارت کشور تکلیف کرده‌اند که میزان استفاده از آب شرب شهری برای آبیاری فضاهای سبز به صفربرسد و از سویی آب و فاضلاب را مکلف به تامین آب چاه کرده‌اند اما در قم متاسفانه این مساله تاکنون انجام نشده است.

وی در خصوص استفاده از فضاهای مصنوعی و چمن مصنوعی بجای فضای سبز گفت: کمتر از 5 درصد کل فضای سبز چمن است و در حال حاضر در طراحی‌های جدید به هیچ عنوان از چمن استفاده نمی شود و از پوشش گیاهان کم آب، شنهای رنگی و... استفاده می‌شود اما امکان حذف کلی فضاهای سبز اصلا وجود ندارد و نارضایتی در مردم ایجاد می‌شود و تبعات اجتماعی دارد.

مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری گفت: بر اساس تشکیل کمیته‌های تخصصی با 24 اقدام میزان آب مصرفی برای فضاهای سبز کاهش پیدا کرده است.

وی افزود: آبیاری شبانه، استفاده از روش‌های نوین برای آبیاری، استفاده از گونه‌های کم آب و مقاوم برای فضای سبز، استفاده از گل‌های دایمی و مقاوم به آب و هوا و عدم استفاده از گل‌های فصلی، استفاده از مواد جاذب رطوبت برای تثبیت آب در خاک و استفاده از پساب بخشی از این اقدامات برای کاهش مصرف بوده است.

وی خاطر نشان کرد: 7 سال است تصفیه خانه ای برای استفاده از پساب برای آبیاری قرار بوده است تحویل شهرداری گردد که این امر تاکنون محقق نشده است.

جوادیان گفت: اگر منابع آبی در اختیار شهرداری قرار گیرد همین اندک استفاده از آب شرب شهری هم به صفر خواهد رسید.

 

کمبود آب در مناطق روستایی

محمد احمدی جبلی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان قم  گفت: برای مناطق روستایی با توجه به نزدیک شدن به فصل گرما بحث کمبود آب وجود دارد زیرا قم گرمای 48 درجه را تجربه خواهد کرد. گرما در قم هنوز به اوج خود نرسیده است. با افزایش دما مصرف آب هم افزایش پیدا خواهد کرد. اگر تا کنون دچار کمبود آب نشده ایم به دلیل این بوده است که دمای هوا خیلی افزایش پیدا نکرده است.

وی افزود: تا قبل از بارندگی و تا پایان سال 96 میزان کسری آب استان حدود 48 درصد نسبت به سال آبی گذشته بوده است و این میزان با بارندگی‌های اخیر به حدود 30 درصد رسیده است و این 30 درصد تاثیرش بخصوص روی منابع آبی سطحی خیلی مشهود است.

احمدی گفت: منابع آب سطحی بیشتر در روستاهای بخش خلجستان وجود دارد و از آنجایی که منابع آبی سطحی بستگی به بارندگی در طول سال دارد و ذخیره ای از قبل وجود ندارد یعنی بارندگی در طول سال، تامین کننده آب همان سال است، بنابراین وضعیت آب در بخش خلجستان و تعدادی از روستاهای بخش کهک که هنوز از آب سرشاخه‌های دز بهره مند نشده‌اند با مشکل مواجه است.

 

48 روستا به آب سرشاخه‌های دز وصل شده‌اند

وی خاطر نشان کرد: ازحدود 156 روستای زیرپوشش از سال 83 تاکنون 48 روستا به آب سرشاخه‌های دز وصل شده‌اند و 108 روستا همچنان از منابع آب محلی خود استفاده می‌کنند. از سوی دیگر آن 48 روستا، روستاهایی بوده‌اند که در سال‌های گذشته مشکلات کم آبی زیادی در آنها تجربه شده است.

 وی افزود: از 108 روستای دیگر 28 روستا در بخش جعفر آباد، 36 روستا در بخش خلجستان و 11 روستا در مسیر جاده قدیم قم تهران از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی با محوریت فرمانداری قم و با مشارکت شرکت آب و فاضلاب روستایی استان، پایگاه هوایی قیام و شرکت شهرک‌های صنعتی استان و قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه طی پروژه‌ای در مرحله مطالعات است و ان‌شاءالله بتوانیم با اجرای این پروژه آب مورد نیاز 11 روستای محروم که با مشکل کم آبی روبه رو هستند را تامین کنیم.

احمدی گفت: در تعداد زیادی از روستاهای بخش مرکزی و حدود 8 روستا از بخش کهک که همه ساله دچار مشکل کم آبی بوده اند مشکل حل شده است و مشکل بقیه روستاهای بخش کهک را امیدواریم با تخصیص اعتبار مورد نیاز در نیمه اول سال 98 به طور کامل حل کنیم.

وی خاطر نشان کرد: تعدادی از روستاهای بخش سلفچگان نیز مشکلات زیادی داشته‌اند و آبرسانی از طریق تانکرهای سیار بوده که بخشی از مشکلات را با وصل شدن به سرشاخه‌های دز حل شده و همچنان پروژه‌ها در حال انجام است.

احمدی بیان کرد: مشکل آب در بخش کهک و چهار روستای تیره، ویریج، خاوه و فردو در حال حل شدن است و آنها تا پایان امسال از آب سرشاخه‌های دز بهره مند خواهند شد.

وی افزود: روستاهای بیدهند و کرمجگان در اعتبار سال 97 پیش بینی شده اند و مشکل آنها با تخصیص اعتبارات لازم حل خواهد شد و برای سایر روستاهای استان برای بهره مندی از آب سرشاخه‌های دز برنامه ریزی شده است، به ویژه در بخش خلجستان و جعفرآباد که هنوز آب از سرشاخه‌های دز دریافت نکرده‌اند برنامه‌هایی طراحی شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی قم گفت: به غیر از روستاهایی که آبرسانی از منابع سرشاخه‌های دز انجام می‌شود کمبود وجود دارد و اگر مردم در مصرف همکاری نکنند و مصرف فراتر از الگوی استاندارد باشد متاسفانه دچار تنش آبی خواهیم بود و شاید مجبور به جیره بندی آب شویم . از مردم می خواهیم در مصرف آب صرفه جویی داشته باشند تا بتوانیم از بحران کم بارشی و کم آبی امسال عبور کنیم.

وی گفت: بارش‌های گذشته نتواسته کم بارشی را جبران کند هر چند این بارشها کم نبوده اما نتوانسته کمبود منابع آبی زیرزمینی را جبران کند و هنوز از لحاظ تامین آب روستاهای استان در مرحله بحرانی هستیم.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان قم گفت: رعایت الگوی مصرف و فرهنگ سازی از طریق مردم در مساجد و مدارس انجام می‌شود. همچنین اطلاع رسانی‌های مستمر از طریق صدا سیما و مدیریت فشار آب در روستاها جز برنامه‌های ما است و بحث اعمال فشارآب در روستاها در حال اجرا است. اما بحث اصلی مدیریت مصرفی است که توسط مردم انجام خواهد گرفت تا بتوانیم از بحران کم آبی امسال عبور کنیم. مردم ما را به عنوان خدمت رسانان در روستاها بدانند و بنابراین با خدمتگزاران خود همکاری لازم را داشته باشند.

انتهای پیام/138