استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، همزمانی توجه به فقه جواهری و مسائل مستحدثه روز را از مهم ترین ویژگی های روش شناسی اجتهادی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای دانست.

به گزارش قم نیوز حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین ملک زاده چهارشنبه شب در نشست علمی تخصصی «روش شناسی اجتهادی آیت الله العظمی خامنه ای در فقه الجهاد» که به همت مرکز تخصصی امام خامنه ای در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد اجتهاد را تلاش و تکاپویی روشمند برای نظریه پردازی اسلامی تعریف کرد و افزود: روش شناسی استنباط حُکم شرعی لزوما همان فهرست کُتب اصول فقه نیست.

وی با اشاره به این که کار مدون زیادی در زمینه روش شناسی اجتهاد و فقاهت انجام نشده است ابراز امیدواری کرد که برگزاری این گونه نشست های علمی تخصصی، انگیزه طلاب و پژوهشگران حوزه های علمیه را برای نوشتن آثاری در این زمینه و برداشتن گام های نخست درباره روش شناسی اجتهادی فقها و مراجع معظم تقلید بیشتر کند.

استاد حوزه علمیه قم سپس به بحث «فقه الجهاد» وارد شد و گفت: معنای جهاد در قرآن کریم اعم از معنای آن در لغت و اصطلاح است؛ به بیان دیگر جهاد در قرآن معنای گسترده ای دارد که در جهاد نظامی خلاصه نمی شود و به هر نوع مبارزه و مقاومت با دست، یا زبان یا فکر در برابر دشمن پروردگار گفته می شود در حالی که جهاد در فقه، به جهاد نظامی و مسلّحانه اطلاق می شود که البته این امر به معنای آن نیست که فقهای عظام به معنای عام جهاد توجهی نداشته اند.


تسلط کم نظیر رهبری بر تفقه جهادی

حجت الاسلام ملک زاده به تسلّط کم نظیر رهبر معظم انقلاب در مسائل مربوط به جهاد به ویژه به دلیل سابقه طولانی معظم له در مبارزه مسلحانه با رژیم پهلوی و همچنین حضور میدانی و رزمی در جبهه دفاع مقدس پرداخت و بیان کرد: سابقه طولانی معظم له در فرماندهی کل قوا ایجاب می کند تا ایشان را به عنوان «امام المجاهدین» بشناسیم که البته این سابقه ارزشمند سبب شده تا معظم له، هم در موضوع شناسی فقه الجهاد و هم در حُکم شناسی آن، تسلّط فوق العاده ای داشته باشند.

وی ادامه داد: تدریس خارج فقه و اصول آیت الله العظمی خامنه ای در حالی از سال 1369 آغاز شد که شروع این تدریس هم از «فقه الجهاد» بود و سبب شد تا مقالاتی در همین موضوع از ایشان در نشریات تخصصی مانند نشریه فقه اهل البیت (ع) منتشر و با استقبال اهل علم و تحقیق و همچنین حوزه های فقهی رو به رو شود.

ملک زاده موفقیت در برقراری جمع میان اصالت فقه جواهری با فقه مسائل مستحدثه و مسائل روز را به عنوان یکی از وجوه امتیاز و برجستگی های روش اجتهادی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای برشمرد و عنوان کرد: تطبیق دادن مباحث فقهی علمای گذشته با مصادیق روز و کوشش جدّی برای پاسخگویی به پرسش های جدید، بخشی از نکات زیرمجموعه ای این وجه امتیاز است.

وی در ادامه، دومین ویژگی روش شناسی اجتهادی امام المسلمین در این بحث را طرح مباحث فقه الجهاد با عنوان «فقه حکومتی» دانست و با گرامیداشت یاد مرحوم شیخ انصاری به عنوان یکی از بزرگترین فقهای جهان اسلام گفت: با اینکه شیخ انصاری، شیخ اعظم فقهای شیعه است اما نگاه آن مرحوم به فقه با توجه به مسائل مختلف به ویژه شرایط زمانی و مکانی آن دوران، نگاهی حکومتی نبوده است.


توصیه راهبردی رهبری به تشکیل کرسی های فقه حکومتی 

استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم اضافه کرد: تأکید رهبر معظم انقلاب به ویژه در دیدارهایشان با اعضای مجلس خبرگان رهبری این بوده و هست که دروس و کرسی های فقه حکومتی در قم تشکیل شود و آقایان فقها هم به کمک نظام اسلامی بیایند.

وی با اشاره به اینکه فقه حکومتی صرفا یک باب خاصّ از فقه نیست و می تواند به عنوان رویکردی ویژه در همه ابواب فقه اثر بگذارد تصریح کرد: فقه حکومت مباحث تأسیس، اداره و حفظ جامعه اسلامی و همچنین شیوه تعامل حکمرانان با یکدیگر، با مردم و همچنین مسائل روابط بین المللی را تشریح و تبیین می کند که پرداختن به این مباحث و بسط و مباحثه و تتبع درباره آن ها می تواند یک خروجی مانند «رساله عملیّه حاکمان» داشته باشد؛ به ویژه آن که مبحث جهاد و صلح، یکی از مهم ترین اموری است که جنبه حکومتی دارد.

این استاد حوزه علمیه قم در ادامه «غلبه دادن صبغه قرآنی در بیان استدلال های فقهی»، «موضوع شناسی چشمگیر»، «استقبال به بهره گیری از تحقیقات معاصران» و همچنین «بهره مندی از جنبه های مثبت مکتب نجف و مکتب قم» را از دیگر ویژگی های روش شناسی اجتهادی رهبر انقلاب اسلامی در فقه الجهاد خواند و در پاسخ به پرسش یکی از حاضران درباره دلایل نپرداختن علمای گذشته به مباحث «فقه حکومتی» گفت: به هر حال به نظر می رسد که علمای بزرگ سابق به دلیل محدود بودن وقت و همچنین عدم ابتلای به مباحث فقه حکومتی در روزگار خود، به این موضوع نپرداخته اند؛ در عین حال که در روزگار آنان، حکومت دست فقها نبود.

وی ادامه داد: بر این اساس تردیدی نیست که باید نعمت انقلاب اسلامی را پاس داشت؛ نعمتی بزرگ که این اجازه و مجال را ایجاد کرد که به مباحث فقه حکومتی پرداخته شود و البته امروزه یکی از بزرگ ترین پاسداشت های این نعمت الهی، ارائه مباحثی از این دست است.

انتهای پیام/ 110