سیلاب های اخیر در کشور بر این نکته پای می فشرد که مطالبه گری های اجتماعی در کنار نهضت پاسخگویی صریح و شفاف مسؤولان به مردم در حضور تمام قد نهادهای نظارتی، تنها راه حل در مسیر پیشگیری حداکثری از آسیب های بحران های طبیعی بعدی است.

به گزارش قم نیوز از آن جا که حوادث مختلف طبیعی و غیرطبیعی در کشور ما به تکرار رخ داده و از آن جا که می‌توان عنوان «بحران» را بر حداقل برخی از این حوادث نهاد؛ از این رو می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که واژه «بحران»، واژه ای آشنا برای ایرانیان است به ویژه آن که عنوان پُرطمطراقی مانند «مدیریت بحران» نیز همواره با آن همراه است و بر آن دامن می‌زند.

و اما ایران اسلامی در آخرین روزهای سال 1397 و نخستین روزهای سال 1398 شاهد بارش رحمت الهی در جای جای خود و از جمله دیار مقدس حضرت کریمه اهل بیت (س) بود؛ اما این بارش‌ها بیشتر از آن که حامل  خوشحالی به دلیل نزول رحمت الهی باشد، سبب برخی نگرانی‌ها از جاری شدن سیل یا به وجود آمدن سیلاب شد؛ معضلی که به سبب تخریب مکرّر محیط زیست به دست خودمان، اینک گریبانمان را گرفته است.

در این باره باید به این نکته اشاره داشت که «مدیریت بحران» امری چند وجهی است که سه زمان «پیش از وقوع»، «هنگامه وقوع» و «پس از وقوع» را شامل می‌شود و جمع بندی و معیار ارزیابی آن، بر اساس نوع عملکرد در این سه مقطع است. از این رو باید منتظر ماند و دید که سنجش کارشناسان و اهالی فنّ از این مدیریت در بحران سیلابی اخیر، چگونه خواهد بود. البته پیش بینی می‌شود که این ارزیابی و سنجش بر اساس جُغرافیای محل وقوع حوادث متفاوت باشد؛ به طور مثال پیش بینی این است که این ارزیابی در مناطقی مانند قم در مجموع مثبت و در مناطقی مانند گلستان، فارس، لرستان و مازندران در مجموع منفی باشد.

و اما نکته دیگر در این موضوع مهم، نوع عملکرد ستاد مدیریت بحران در زمان پیش از وقوع بحران اخیر است.

همگان زلزله گسترده و ویرانگر ماه‌های قبل را در کرمانشاه به یاد دارند و می‌دانند که در همان مقطع و پیش از آن، بارها و بارها درباره حادثه خیز بودن نقاط مختلف کشور به ویژه در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل، گرد و غبار گُسترده و یا حتی بادها و طوفان‌های سهمگین سخن گفته شده بود. اکنون پرسش این جاست که ستاد مدیریت بحران کشور از زمان پس از آن بحران زلزله تا زمان بحران سیل، چه تدابیری برای آموزش و آماده سازی هموطنان در برابر حوادث طبیعی داشته است و اصولا برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت این ستاد – که مراکز استانی آن نیز در سراسر کشور گسترده است – به ویژه در زمان‌های پیش از وقوع بحران و با هدف پیشگیری از آسیب‌های حوادث طبیعی چیست؟



مدیریت بحران و ضرورت آموزش همگانی مستمر

به هر حال تردیدی نیست که برای مقابله با بحران و برای رو به رو شدن با آن، باید آماده بود و کسب این آمادگی تنها با «آموزش» به دست می‌آید. بنابراین پرسش این است که ستاد مدیریت بحران در کشور چه آموزش‌هایی در این راستا تدارک دیده و آیا تلاشی برای وارد کردن این آموزش‌ها در نظام آموزشی و یا نظام رسانه ای کشور داشته است یا خیر؟ به بیان دیگر برنامه این ستاد برای «مهارت آموزی» هموطنان و شهروندان چیست تا آنان بتوانند در شرایط خطر یا بحران، بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنند و به بیان دیگر، مهارت حلّ مسئله را بدانند؟

این نکته به آن معناست که «کسب مهارت‌های اجتماعی» برای مواجهه با شرایط خطر و یا بحران، امری به شدت لازم و ضروری است که نباید از آن غافل بود؛ چرا که شرایط خطر و یا بحران، به ویژه خطرها یا بحران‌های طبیعی هیچ گاه خبر نمی کنند؛ از این رو هر شهروند و یا هموطن باید بداند که نقش فردی و اجتماعی او در این گونه موارد چگونه است.

تنها در این صورت است که می‌توان گفت هر فرد نقش خود را در خانه، محله، شهر، کشور و یا حتی نظام بین الملل می‌شناسد و این توانایی را خواهد یافت تا در جهت هم افزایی با دیگران عمل کند و کارکرد داشته باشد.

این نکته البته درباره نقش جدی مسؤولان نیز صادق است. به طور مثال در همین بحران اخیر سیل 98، مردم شاهد اظهارنظرهای متفاوت مسؤولان درباره حادثه بودند که از آن جمله می‌توان به «عُمق بیش از حد فاجعه و عدم توانایی کامل در رسیدگی به خسارت دیدگان و مصدومان»، «ضرورت مقابله با مُسبّبان غیر مستقیم و یا مستقیم فاجعه مانند تصمیم گیران شهری، محیط زیستی و غیره» و یا «ضرورت عدم انجام سفرهای غیرضروری» اشاره کرد. در عین حال که مردم در روزهای وقوع بحران و حتی پس از آن شاهد حضور متعدد مسؤولان پایین دستی، میان دستی و یا حتی عالی رتبه در مناطق سیل زده و بازدید زمینی، هوایی یا دریایی آنان از نقاط آسیب دیده بودند.



آیا سیل‌های نوروز 98 کما فی السابق به فراموشی سپرده می‌شود؟

اکنون اما در شرایط «پس از بحران» به سر می‌بریم و به نظر می‌رسد که سیل نوروز امسال هم مانند برخی زلزله‌های گسترده سال‌های قبل و همچنین دیگر حوادث طبیعی مهم و فراگیر پیش از آن، در آستانه سپردن به فراموشی است و باز هم همین بحث‌ها و سخنان، در حادثه سیل، زلزله یا دیگر حادثه طبیعی بعدی، دوباره به جریان خواهد افتاد.

جلوگیری از این مسئله، تنها یک راه حل دارد و آن، مطالبه گری جدی مردم از مسؤولان امر در زمان کنونی یعنی زمان «پس از بحران» است؛ به تعبیر دیگر تنها راه حل این است که مردم همچنان از طریق رسانه‌ها نقش مطالبه گری خود را ایفا کنند و البته نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور و نمایندگان مردم در  مجلس شورای اسلامی نیز به قول‌های داده شده از سوی خود برای برخورد با قاصران و مقصران احتمالی پایبند بمانند و البته ستاد مدیریت بحران کشور نیز خود را برای پاسخگویی کامل و جامع به مطالبات آماده کند.

انتهای پیام/ 110