حدود 12 سال از تصویب طرح اتصال روستای جمکران به منطقه شهری قم میگذرد ولی مردم این منطقه هنوز با همان مشکلات و محرومیتهای 12 سال پیش دست و پنجه نرم میکنند.
منطقه «جمکران» زیر رگبار وعدههای بیسرانجام
خبرگزاری فارس , 28 آذر 1398 ساعت 18:51
حدود 12 سال از تصویب طرح اتصال روستای جمکران به منطقه شهری قم میگذرد ولی مردم این منطقه هنوز با همان مشکلات و محرومیتهای 12 سال پیش دست و پنجه نرم میکنند.
به گزارش قم نیوز از تکانههای اتاقک ماشین میشود به شدت خرابیهای آسفالت خیابان ورودی به منطقه جمکران که در نزدیکی مسجد مقدس جمکران واقع شده است پی برد. بیدرنگ آن ضربالمثل قدیمی که میگوید "سالی که نکوست از بهارش پیداست" در قاب ذهنم نقش میبندد.
20 دقیقه در راه بودم تا خود را به سکونتگاههای مردم منطقه جمکران رساندم. تابلوی سر خیابان نشان میدهد شهرداری این خیابان را «ظهور» نامیده است. روزی همین خیابان غرق در گل زیر قدوم دوازدهمین سلاله زهرا(س) پیشانی به خاک میساید.
از همان ابتدا که دل به راه زدم باران خوش عطر پاییزی در آسمان خوشرقصی میکند. بوی خاک و باران در فضا پیچیده است. گنبد فیروزهای مسجد جمکران از پشت مه غلیظی که زائر قم شده است به سختی قابل مشاهده است.
خیابان ظهور بسیار کم عرض و پر تردد است. در هر پنج دقیقه به طور میانگین سه ماشین سنگین از این خیابان عبور میکنند که تقریباً 50 درصدشان مملو از بار سنگ، آجر، شن و ... هستند.
دو طرف عرض این خیابان سرتاسر زمینهای خاکی است که حالا با بارش باران گِل و لای برای عابران به ارمغان آورده است. خانمی محجبه به همراه دو فرزند خردسالش ناگزیر در حال عبور از میان آبگرفتگیها و گِل و لای مخلوط شده در آن هستند تا خود را به مقصد برسانند. اینجا نه تنها خبری از سنگفرش پیادهروها نیست بلکه مرزی هم نشانگر محدوده پیادهروها نیست.
کمی با فاصله از خیابان اصلی به وفور فنسکشیهایی مشاهده میشود که در پشت آنها جز اسباب و وسایل زهوار در رفته که روی سر هم تلنبار شدهاند و چند رأس دام چیزی دیده نمیشود. از کراهت منظره اطراف این خیابان هر چه بگویم کم است.
عجیب به نظر میرسد این حجم از بیتوجهی نسبت به ظاهر خیابان ورودی منطقه جمکران در حالیکه اغلب زائران قم با آن رو به رو خواهند شد.
وارد کوچه پس کوچههای جمکران که میشوم اوضاع از این هم بدتر میشود. دریغ از همان آسفالت در هم شکستهای که خیابان ورودی را در بر گرفته بود.
باران فقط برای مناطق توسعه یافته قم رنگ و بوی نشاط دارد و آواز پاکی سر میدهد، باران مردم این منطقه رنگ و بوی آبگرفتگی دارد و آواز خواندن هم بلد نیست.
علی خادمی یکی از ساکنان بومی منطقه جمکران میگوید: از زمانی که خبر رسید جمکران به محدوده شهری قم پیوسته بیش از 10 سال میگذرد، امید داشتیم حداقل وسعت پهنای خیابانها و اصلاح آسفالتهای این منطقه را شاهد باشیم ولی هیچگونه اصلاح قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفته است.
خیابان ظهور پاسخگوی حجم تردد خودروها نیست
وی آه سردی میکشد و ادامه میدهد: بافت قدیمی و کوچههای تنگ این منطقه در زمان بروز حوادثی مانند آتش سوزی سد راه امدادرسانی به محل حادثه و حادثهدیدگان میشود. هنوز متأسفانه شاهد ساخت و سازهای جدید در این کوچههای باریک هستیم و اقدامی جدی برای جلوگیری از این ساختوسازها صورت نمیگیرد.
این ساکن بومی منطقه جمکران به خیابان ظهور اشاره کرده و بیان میکند: قدیمیترها میدانند که این خیابان قبلاً کوچه بوده است ولی اکنون این کوچه، جمکران را به بنیاد، شهرک قدس و جاده اصفهان متصل کرده و نام آن را خیابان گذاشتهاند!
توسعه مسیرهای ارتباطی در سطح شهر کار پسندیدهای است ولی این توقع وجود دارد که هم راستا با توسعه ارتباطی این کوچه ساختار آن به گونهای اصلاح شود که پاسخگوی افزایش حجم ترددها باشد و موجب بروز مشکل برای ساکنان منطقه نشود.
خادمی اضافه میکند: از زمانی که این کوچه به خیابان تبدیل شده است تردد اتوبوسها و ماشینهای سنگین حامل بار را نیز به وفور شاهد هستیم که برای این مسئله هم باید فکری شود.
وی سری تکان میدهد و این بار با صدایی آهستهتر میگوید: در مورد مشکلات و گلایهمندیهایی که نسبت به جلوههای ناخوشایند ظاهری در طول مسیر ورودی به منطقه جمکران و دیگر کوچههای این محله وجود دارد هم باید بگویم چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است.
یکی دیگر از محلیها که در چند قدمی ما ایستاده بود و به حرفهای ما توجه میکرد جلوتر میآید تا سفره دلش را باز کند.
او میگوید:« در نزدیکی این محله فضای سبز مناسبی وجود ندارد، تنها یک فضای سبز آن طرف مسجد جمکران است که بیشتر برای استفاده زائران است نه مردم این منطقه. کودکان این منطقه هم دلشان میخواهد پارک در دسترشان باشد تا در آن بازی کنند.»
اقامت زائران جمکران در زمینهای کشاورزی
زلیخا حسینی از دیگر محلیهای جمکران بیان میکند: وسایل و مواردی که برای گذران زندگی به آن نیاز است در فروشگاههای این منطقه عرضه نمیشود، گاهی برای خرید یک کالا باید از جمکران به شهر قم عزیمت کنیم. تعداد فروشگاههای این محله بسیار کم است و کالاهای مورد نیاز در آنها یافت نمیشود.
وی ابروهایش را با ناراحتی در هم میکشد و ادامه میدهد: در این منطقه دبیرستان پسرانه نیست. پسرم برای رفتن به مدرسه باید به قم رفت و آمد داشته باشد که این موجب میشود زمان قابل توجهی از اوقات روزانهاش در رفت و آمد سپری شود و انرژی زیادی از او گرفته شود.
این ساکن منطقه جمکران از نبود کتابخانه در این منطقه نیز گلایه میکند و درخواست تأسیس کتابخانهای مناسب ویژه استفاده مردم این محل دارد.
وی ادامه میدهد: مردم این منطقه توان مالی ندارند که به تنهایی برای بازسازی خانههای قدیمی خود اقدام کنند و نیاز به تسهیلات از سوی مجموعه دولت دارند.
محمد قنبری از دیگر ساکنان منطقه جمکران میگوید: تعداد خانههای قدیمی و در حال فروپاشی در این منطقه نسبتاً زیاد است، اگر برای بازسازی این خانهها اقدامی نشود برای مردم خطرآفرین خواهد بود.
وی از رفت و آمد زیاد زائران در این منطقه و کمبود امکانات رفاهی برای خدمترسانی به آنان خبر میدهد و اضافه میکند: خانههای عادی مردم تبدیل به مسافرخانههای غیررسمی شده و زائران هم ناچار به استفاده هستند. گاهی شاهد هستیم زائران در زمینهای کشاورزی اطراف این منطقه چادر میزنند و زمان اقامت خود را در آنجا سپری میکنند.
کمی آنطرفتر دختران دانشآموز در حال قدم زدن دوشادوش یکدیگرند؛ به ظاهرشان میخورد در مقطع ابتدایی تحصیل کنند. به سمتشان میروم و بعد از سلام و احوالپرسی که با هم داریم نامهایشان را میپرسم. سارا، زینب و مریمسادات. نشانی مدرسهشان را میگیرم و با هم، راهی مدرسه نرجس جمکرانی میشویم. به بهانه این همراهی در طول مسیر با آنان همصحبت میشوم.
مریمسادات چیزی در گوشی به زینب میگوید و زینب سرش را به نشانه تأیید تکان داده و می افزاید: تختههای کلاسمان گچی است و انتشار ذرات گرد و غبار ناشی از گچ، سبب بروز حساسیتهای تنفسی در بین دوستانمان شده است. ما هم مثل بچه های مدارس شهر قم تختههای whiteboard یا تختههای هوشمند می خواهیم.
از زینب که در حال سپری کردن دوره ششم مقطع ابتدایی است درباره مشکلات تحصیل و مدرسه دانشآموزان این منطقه میپرسم و او با اشاره به پاچه شلوار خودش و رفقایش با خنده میگوید: این نخستین مشکل ما است. کوچه مدرسهمان و همچنین کوچههای اطراف یا آسفالت ندارند یا آسفالتشان خراب است و زمانی که باران میبارد لباسهایمان کثیف میشود.
زینب انگار چیزی به ذهنش رسیده باشد با لحنی سریعتر از قبل میگوید: در اطراف مدرسه ما زمینهای خالی وجود دارد و جانواران موذی در آنها بسیار است. گاهی این جانوران با عبور از دیوار مدرسه به داخل فضای مدرسه میآیند. حتی یکبار شاهد ورود یک مار به مدرسه بودیم و خدا رحم کرد که کسی آسیب ندید.
چیزی نمیگذرد که خود را جلوی مدرسهشان حاضر میبینم. هیاهوی دانشآموزان که هر لحظه از راه میرسند تا خود را در مکتب علم و ادب برای ساختن آینده کشور آماده سازند نشاط را در آدمی دو چندان میکند. با آنان به داخل میروم تا با مدیر مدرسه هم گفتوگویی داشتهباشم.
شپش و سگهای ولگرد در کمین دانشآموزان
عطیه رضوی مدیر دبستان نرجس جمکرانی که از حضور سرزدهام غافلگیر شده است در راستای تشریح مشکلات مدرسه اظهار میکند: نخستین مؤلفهای که هر مدرسه به آن نیازمند است امنیت است. دیوارهای این مدرسه خیلی کوتاه و فاقد حفاظ است و بارها بوفه مدرسه توسط سارقان مورد سرقت قرار گرفته است.
وی ادامه میدهد: مدرسه مجهز به سیستم دوربین مداربسته است ولی این دوربینها ضعیف هستند و نیاز به تقویت دارند. در هر صورت هیچ چیز مثل نصب حفاظ روی دیوارهای مدرسه برای جلوگیری از ناامنیهایی که در کمین مدرسه است مؤثر نیست.
مدیر دبستان نرجس جمکرانی ضمن گلایه از وجود سگهای ولگرد در اطراف مدرسه بیان میکند: بعضی اوقات دانشآموزان با ترس و اضطراب شدید وارد مدرسه میشوند، علت را که از آنان جویا میشوم میگویند سگهای ولگرد در تعقیبمان بودهاند و ما از ترس پا به فرار گذاشتهایم تا سریعتر خود را به مدرسه برسانیم. تقاضامندیم شهرداری برای جمعآوری این سگها در راستای تأمین امنیت اهالی این منطقه به ویژه دانشآموزان اقدامی انجام دهد.
رضوی به نشانه تأسف سری تکان میدهد و اضافه میکند: اغلب دانشآموزان این مدرسه با مشکل پدیکولیز یا همان «شپش سر» دست و پنجه نرم میکنند. سر دانشآموزان توسط مربی بهداشت مدرسه به صورت مرتب بررسی میشود و به کسانی که مشکل دارند نامههایی داده میشود تا ضمن مراجعه به پایگاه بهداشت منطقه برای درمان اقدام کنند. مسؤولان دستگاههای بهداشتی و درمانی قم باید برای این مشکل راه حلی اساسی در نظر گیرند تا با ابتلای مجدد بهبود یافتگان و درمان هر روزه آنان دور خودمان چرخ نخوریم.
وی رو به دیگر معلمان که دور تا دور روی صندلیهای دفتر مدرسه در انتظار شروع ساعت کلاسی نشستهاند میکند و میگوید: طبق اطلاعاتی که از معلمها به گوشمان رسیده است خیلی از دانشآموزان با اختلافات درون خانوادگی مواجه هستند و همین امر روی دانشآموزان که از روحیه لطیف و شکنندهای برخوردارند تاثیرات نامطلوبی میگذارد.
مدیر دبستان نرجس جمکرانی اذعان میکند: در راستای کمک به کاهش معضلات خانوادگی دانشآموزان، اقدام به برگزاری نشستهای آموزش خانواده با حضور والدین آنان کردهایم که با استقبال بینظیری هم رو به رو شده است. توان ما در حد برگزاری هر ماه یک جلسه است ولی اگر مسؤولان استانی و دستگاههای فرهنگی به این قضیه ورود کنند میتوان نشستهای بیشتر و با کیفت بهتر برگزار کرد تا ضریب بهبود مشکلات خانوادگی مردم این منطقه افزایش یابد.
290 دانشآموز در این مدرسه مشغول به تحصیل هستند که قطعاً به تعدادی از آنان در آینده پستهای مهم و تأثیرگذاری در جامعه سپرده میشود. حتی اگر از ظرفیت شغلی آنان صرف نظر کنیم جایگاه مادری آنان میطلبد برای رشد و بالندگی این دانشآموزان بستری مناسب فراهم ساخت.
پیشرفت سطح فرهنگی منطقه نیازمند همافزایی دستگاههای فرهنگی
رضا رضایی رئیس کلانتری منطقه جمکران در گفتوگو با خبرنگار فارس میگوید: تخلفات ملکی در صدر جرایمی است که در این منطقه به وقوع میپیوندد. تخلفات ملکی شامل فروش مِلک غیر، فروش یک ملک به چندین نفر، پیشروی در ملک دیگران و ... میشود.
وی ادامه میدهد: ورود شهرداری به مسئله خرید و فروش املاک این منطقه در سال جاری اوضاع جرایم ملکی را به نسبت بهبود بخشیده است.
رئیس کلانتری منطقه جمکران با بیان اینکه در مرحله دوم، اختلافات و درگیریهای طایفهای بیشترین حجم جرایم را در این منطقه به خود اختصاص داده است اضافه میکند: کمبود کارکردهای فرهنگی بیش از هر چیز مسبب این حجم از اختلافات طایفهای است که ورود هر چه سریعتر دستگاههای فرهنگی و اجتماعی استان را برای بهبود سطح فرهنگی این منطقه میطلبد.
رضایی از وضعیت نامطلوب استعمال مواد مخدر در این منطقه طی سالهای گذشته خبر میدهد و عنوان میکند: اکنون با فعالیتهایی که توسط نیروی انتظامی برای مقابله با اعتیاد انجام گرفته است وضعیت بهتری حاکم شده است ولی همچنان نیاز به انجام امور فرهنگی به منظور کاهش این آسیب اجتماعی در این منطقه وجود دارد.
وی اذعان میکند: پایگاههای بسیج اگر برای جذب نیروهای مردمی و اجرای برنامههای متنوع فرهنگی، معنوی، هنری و ... به صورت جدی وارد عرصه عملیاتی شوند میتوانند نقش مؤثری در راستای افزایش سطح فرهنگی منطقه داشته باشند.
رئیس کلانتری منطقه جمکران با بیان اینکه جامعهشناسان معتقدند جامعهای که بیشتر به ورزش بپردازد کمتر به سراغ جرم میرود اضافه میکند: در این محدوده تنها یک ورزشگاه وجود دارد که جوابگوی جمعیت ساکن در اینجا نیست. اگر تعداد سالنها و برنامههای ورزشی افزایش یابد بیشک در کاهش جرایم منطقهای تأثیرگذار است.
رضایی با اشاره به کمبود اقامتگاه برای زائران جمکران میگوید: در این منطقه هتل که اصلاً وجود ندارد. مکان اقامتی «نیمه شعبان» تنها اقامتگاه درخور توجه منطقه است که آن هم جوابگوی جمعیت زیاد زائران نیست. برخی اوقات زائران از کمبود مکان به زمینهای کشاورزی اطراف پناه میبرند و در آنجا چادر میزنند.
وی تصریح میکند: تأسیس هتل و مسافرخانه در این منطقه علاوه بر کمک به تأمین رفاه حال زائران، رشد اجتماعی و فرهنگی مردم این منطقه را نیز در پی دارد.
رئیس کلانتری منطقه جمکران ضمن ابراز نگرانی نسبت به افزایش کاربری غیر رسمی خانههای شخصی در این منطقه به عنوان سوییت و مسافرخانه عنوان میکند: امنیت زائران در این اماکن غیررسمی به دلیل نبود امکانات و زیرساختهای لازم و کیفیت ضعیف ساختمانها در خطر است. ضروری است دستگاههای مدیریتی استان با جایگزین ساختن اقامتگاههای رسمی به تأمین امنیت زائران کمک کنند.
شواهد نشان میدهد حال و روز وضعیت فرهنگی منطقه جمکران چندان رو به راه نیست. شاید اگر الحاق این منطقه به محوطه شهری قم زودتر محقق شده بود یا دستگاههای فرهنگی رصد دقیقتری نسبت به فضای اینجا داشتند اکنون این حجم از نقاط کور فرهنگی در این منطقه وجود نداشت. به قول بزرگان باید از گذشته درس گرفت و به آینده امیدوار بود. درس گرفتن از گذشته یعنی هر چقدر امروز انجام اقدامات فرهنگی و اجتماعی در منطقه به تأخیر انداخته شود پیرایش فضای آن در آینده نیازمند اصلاحات شدیدتر، بازه زمانی بیشتر و بودجههای کلانتری خواهد بود. اگر امروز قدم در این راه نگذاریم شاید فردا خیلی دیر شده باشد و همانطور که امروز از هر سو که مینگریم مشکلی خودنمایی میکند، مشکلات تا حدی توسعه یابد که انجام اصلاحات کار به جایی نبرد.
برای مردم جمکران کتابخانه تأسیس میکنیم
امیر عطاءالله جباری مدیرکل کتابخانههای عمومی استان قم در گفتوگو با خبرنگار فارس در پاسخ به درخواستهای مردم منطقه جمکران مبنی بر تأسیس کتابخانه عمومی ویژه اهالی این منطقه عنوان میکند: اگر ساختمانی که با استانداردهای کلی نهاد کتابخانههای عمومی کشور مطابقت دارد توسط یکی از ارگانهای دولتی یا غیردولتی در اختیار ما قرار داده شود در مدت زمان کوتاهی آن را تجهیز کرده و به بهرهبرداری میرسانیم.
وی بیان میکند: منظور از قرار دادن ساختمان در اختیار ادارهکل کتابخانههای عمومی استان این نیست که ملکیت آن به نهاد کتابخانههای عمومی واگذار شود بلکه اگر فقط حق سودبری از آن ساختمان را به مدت 10 سال به ما واگذار کنند برای تأسیس کتابخانه در آن مکان اقدام میکنیم. قراردادهای کتابخانههای عمومی هر 10 سال یکبار تمدید میشود.
مدیرکل کتابخانههای عمومی استان قم دارا بودن حداقل 300 متر وسعت را از جمله استانداردهای لازم برای مکان تأسیس کتابخانه بیان میکند و ادامه میدهد: اگر ساختمانی با استانداردهای لازم در آن منطقه وجود نداشته باشد در صورتی که زمین و بودجه کافی برای بنای ساختمان در اختیار ما قرار داده شود میتوانیم پروژه تأسیس کتابخانه را پیگیری کنیم.
وی تصریح میکند: در صورتی که بودجه کافی توسط ارگانی دولتی یا غیردولتی یا خیّران کتابخانهساز در اختیار ما قرار داده شود برای خرید زمین نیز میتوانیم خود اقدام کنیم.
کمبود دانشآموز سد راه تأسیس دبیرستان پسرانه
حمیدرضا شیخالاسلام مدیرکل آموزش و پرورش استان قم در گفتوگو با خبرنگار فارس در خصوص مشکل نبود حفاظ بر دیوار دبستان جمکرانی میگوید: نصب حفاظ بر دیوار مدرسه به حیطه وظایف سازمان نوسازی مدارس مربوط میشود و مسؤولان مدرسه باید از طریق این سازمان پیگیر حل این قضیه باشند.
وی درباره نبود تختههای whiteboard و هوشمند در مدرسه جمکرانی اذعان میکند: تختههای whiteboard تأثیرات بدتری برای دانشآموزان به همراه دارد. به هر مدرسه یک یا دو تخته هوشمند تعلق میگیرد که بر اساس اولویتبندیها به مرور به مدارس واگذار میشود.
مدیرکل آموزش و پرورش استان قم در تشریح علت وجود نداشتن مقطع دبیرستان برای پسران این منطقه بیان میکند: برای تأسیس مدرسه و راهاندازی کلاسهای مقطع دبیرستان باید حداقل 18 دانشآموز در هر رشته و در مجموع 220 نفر به تفکیک جنسیت برای حضور در مدرسه وجود داشته باشند ولی آمار دانشآموزان در این منطقه در حد کافی نیست؛ اگر تعداد دانشآموزان به حد کافی برسد مقطع دبیرستان پسرانه را راهاندازی میکنیم.
کوچههای منطقه جمکران را آسفالت میکنیم
علیرضا اقبالیان شهردار منطقه پنج قم نیز در گفتوگو با خبرنگار فارس درمورد مشکلات منطقه جمکران اظهار میکند: طرح وسیعسازی عرض خیابان ورودی منطقه جمکران و اصلاح آسفالت آن در دست پیگیری است. مالکان زمینهای اطراف این خیابان برای فروش زمینهایشان فرا خوانده شدهاند و تکمیل روند این پروسه بستگی به همکاری مالکان برای واگذاری این زمینها بستگی دارد.
وی ادامه میدهد: آسفالت تعدادی از کوچههای این منطقه مدتی قبل اصلاح شد و برای اصلاح بقیه آنها هم در حال تأمین مواد هستیم. اگر کوچهای آسفالت ندارد یا آسفالت آن دچار مشکل است اگر مردم آن را گزارش دهند در صورتی که در محدوده مجاز شهری قرار داشته باشد برای اصلاح آن اقدام میکنیم.
شهردار منطقه پنج قم از برنامهریزی برای پاکسازی و اصلاح مناظر اطراف خیابان ورودی منطقه جمکران همراه با اجرای طرح وسیعسازی این خیابان خبر میدهد.
اقبالیان در پاسخ به درخواستهای مردمی مبنی بر احداث بوستان، ورزشگاه، کتابخانه و مجموعههای فرهنگی در این منطقه عنوان میکند: برای احداث این موارد به دنبال زمینهای مناسب در بافت این منطقه و جذب سرمایهگذار برای راهاندازی پروژههای ساخت این اماکن هستیم.
وی از تلاش برای جذب سرمایهگذار به منظور تأسیس هتل و مسافرخانه در این منطقه خبر داد و در خصوص حضور سگهای ولگرد در معابر منطقه جمکران هم سازمان مدیریت پسماند را مسؤول جمعآوری آنها دانست و از این سازمان خواست بنا به درخواست مردم برای جمعآوری سگهای این منطقه اقدام کند.
شهردار منطقه پنج قم تصریح میکند: ساخت و سازهایی که در کوچههای باریک قدیمی انجام میشود یکی از نگرانیهای شهرداری هم هست و بدون اطلاع شهرداری صورت میگیرد. به شدت از این ساخت و سازها جلوگیری میکنیم و حتی برای تخریب آنها نیز در صورت مطلع شدن اقدام میکنیم.
حدود 12 سال از تصویب طرح الحاق روستای جمکران به منطقه شهری قم میگذرد. مردم این محله میگویند تمام این 12 سال مسؤولان استانی و شهری از برنامههای متعدد برای آبادانی این منطقه و رفع مشکلات ساکنان اینجا سخن میگویند ولی از این برنامهها در عمل تا کنون چیزی به ما نرسیده است و کوچهها همان کوچههای قدیمی، محرومیتها همان محرومیتهای همیشگی و مشکلات همان مشکلات سالهای گذشته است که تا به امروز بر تن این منطقه زار میزند.
کاش باور میکردیم که جمکران پاره ناتنی قم نیست بلکه پارهای از وجود قم است. کاش باور میکردیم مردم جمکران هم حق خوب زیستن در این دنیای چند روزه را دارند. کاش در و دیوارهای این منطقه خود به سخن میآمدند تا از درد و دل دیرینهشان روایت کنند تا بلکه شاید کارگر افتد.
کاش باور میکردیم جمکرانی که امروز غرق در مشکلات به حال خود رها شده است از ظرفیت ویژهای برخوردار است که اگر زیرساختهای لازم درونش ایجاد شود میتواند مدت زمان ماندگاری زائران در قم را افزایش دهد.
این بار هم خبرهای خوبی برای جمکران به ارمغان آوردهایم ولی ای کاش نباشد مانند آن همه خبرهای خوشی که در ذهن مردم این منطقه حک ولی در زیر خروارها توجیه و بیمسؤولیتی برخی از مسؤولان دفن شدند.
انتهای پیام/ 137
کد مطلب: 84427