یلدا یا همان شب چله طولانی‌ترین شب سال است که ایرانی‌ها طی رسمی کهن دور هم جمع می‌شوند اما همین بهانه دورهمی ساده این شب، به یک شب لاکچری و پرخرج تبدیل شده است.

به گزارش قم نیوز یلدا نخستین شب زمستان و طولانی‌ترین شب سال است، شبی که در آن ایرانی‌ها از سالیان قدیم دور هم جمع می‌شدند و ضمن یک دید و بازدید خوراکی‌های خاص این شب مانند انواع آجیل و هندوانه و انار مصرف می‌کردند.

سادگی و صمیمیت عنصر مهم این دید و بازدیدها بود و همه دور کرسی کنار بزرگ‌ترها جمع می‌شدند و جدای از شاهنامه خوانی و تفأل به فال حافظ گل می‌گفتن و گل می‌شنیدند؛ آجیل‌ها هم اغلب خانگی بود؛ بزرگ‌ترها شاد و نوجوانان و جوانان هم از حکایت‌ها و قصه‌های آن‌ها لبریز می‌شدند.

در گذشته در استان قم شب چله شب دورهمی بلندی بود و در آن گندم برشته، سوهان، کشمش، کنجد و یا شاهدانه، گردو و فندق تهیه و کنار یکدیگر این تنقلات را با صمیمیت و سادگی مصرف می‌کردند؛ امروزه که فضای مجازی جای یک دورهمی و دید و بازدید را گرفته شب چله می‌تواند بهانه‌ای برای زدودن کینه‌ها و برقراری صله ارحام بین فامیل و آشنایان باشد.

به دور از دل مشغولی‌های روزمره می‌توان ساعاتی را در کنار بزرگ‌ترها بود و از قصه و حکایت‌های آن‌ها بهره گرفت ولی افسوس همین شب یلدای ساده و سنتی ما ایرانی‌ها به دلیل تغییر سبک زندگی به یک شب طولانی کاملاً لاکچری و تجملاتی تبدیل شده و آداب عجیب و غریبی در این شب به آن اضافه شده و از سنت‌ها و آداب گذشته‌های دور خود اندکی فاصله گرفتیم.

رستوران‌ها و سفره‌خانه‌ها جای یک سفره ساده یلدایی

یک شهروند قمی در این زمینه به خبرنگار مهر می‌گوید: شب یلدا در گذشته کل فامیل دور هم زیر یک کرسی جمع می‌شدند و با خوردن تنقلات و هندوانه و انار تازه از حکایت‌ها و قصه‌های بزرگ‌ترها بهره می‌گرفتند ولی امروزه شب یلدا دیگر سادگی خود را از دست داده و همه یکی دو هفته مانده به این شب سعی در تدارک یک مهمانی تشریفاتی و لاکچری هستند، حال از خرید انواع ست‌های یلدایی برای فرزندان خود گرفته تا انواع سفره‌های یلدایی آن‌چنانی؛ دیگر خبری از یک دورهمی شاد نیست.

مرتضی منصوری که بازنشسته است می‌افزاید: یادم می‌آید به خانه مادربزرگم می‌رفتیم و برای ما کلی میوه تازه و تنقلات تدارک می‌دید آجیلی که خود در خانه تهیه می‌کرد کل فامیل جمع بودند و خانواده‌ای که تازه عروسی را برای پسر خود دیده برای این شب انواع آجیل و میوه و یک هدیه ساده آورده و دل این نوعروس را شاد می‌کرد ولی اکنون همین سنت هم تغییر کرده، داماد حتی اگر محدودیت مالی داشته باشد باید برای نو عروس خود هدایای گران قیمت تهیه کند.

کارهای عجیب و غریبی که چاشنی یلدا شده

یک بانوی میانسال قمی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: قبول دارم که امروزه رفت و آمدها به دلیل زندگی ماشینی و آپارتمان‌های کوچک محدود شده است ولی این امر نباید بهانه‌ای برای کم رنگ شدن یک دورهمی ساده فامیل باشد چرا که خانواده‌های امروزی علاقه دارند شب یلدا را دور از فامیل در یک رستوران و یا سفره‌خانه برگزار کنند به جای میوه‌ها و آجیل که حکمت‌های مفیدی برای سلامتی دارند به قلیان و فست فودها و یک غذای فرنگی روی می‌آورند.

خانواده‌های امروزی علاقه دارند شب یلدا را دور از فامیل در یک رستوران و یا سفره‌خانه برگزار کنند

سید رضا پرهیزگار که خود پدربزرگ ۵ نوه است و تاکنون ۶۵ بهار را پشت سر گذاشته با انتقاد از ورود بعضی کارهای عجیب و غریب به آئین شب یلدای زیبای ایرانی، می‌گوید: شب یلدا در قم در گذشته به دور همی فامیل و آجیل زمستانی و یک رقم غذای سنتی و ایرانی و دید و بازدید در خانه بزرگ‌ترها ختم می‌شد و کودکان هم سهمی از این دورهمی داشتند و حکایت‌ها و قصه‌های بزرگ‌ترها را می‌شنیدند.

به گفته این شهروند، اکنون در کنار تبلیغاتی که فضای مجازی دارد خانواده‌ها در تهیه انواع کارت‌های دعوت و باکس‌های شب یلدا هم‌چنین تل و کراوات نمدی هندوانه‌ای یا شمع اناری و ظروفی با تم یلدا و سفارش انواع ژله یلدا و هزاران سفارش دیگر رقابت می‌کنند.

وی با تعجب بیان می‌کند: به نوه‌ها و فرزندانم می‌گویم تا جایی که یاد دارم در شب یلدا این سنت‌های عجیب و غریب نبود مگر یلدا جز یک فلسفه دورهمی طولانی فلسفه دیگری هم دارد چرا باید زیر بار این همه خرج رفت مگر همسایه و دیگران سهمی از این دورهمی شب چله ندارند؟

سنت‌های قدیمی یلدایی در شهر مقدس قم

یک پژوهشگر و قم پژوه به خبرنگار مهر می‌گوید: یلدا به معنای تولد و زایش است یعنی تولد «مهر» در شب اول زمستان که بلندترین شب سال است و ایرانیان به یمن این شب جشنی به پا می‌کنند، قمی‌ها در گذشته به شب یلدا شب چله می‌گفتند و به این باور بودند که دو چله کوچک و بزرگ وجود دارد در قدیم پیوسته به دنبال شادی و جشن بودند و به مناسبت آمدن فصول جشن می‌گرفتند.

در قدیم پیوسته به دنبال شادی و جشن بودند و به مناسبت آمدن فصول جشن می‌گرفتند

محمد قاضی می‌افزاید: در قدیم معمولاً در یک خانه زندگی می‌کردند و کوچک‌ترها به خانه بزرگ‌ترها می‌رفتند از خانه پدربزرگ و مادربزرگ گرفته تا عمو و دایی و غیره همه دور هم جمع می‌شدند و در این شب‌ها قدیمی‌ها زیر کرسی نشسته و انواع میوه و تنقلات از آجیل گرفته تا توت خشک و انجیر خشک استفاده می‌کردند.

وی می‌افزاید: اگر بزرگ‌ترها سواد داشتند شاهنامه و حافظ می‌خوانند اگر نه با حافظه قوی که داشتند قصه‌ها و حکایت‌هایی مانند قصه هزار و یک شب و حسین کرد و امیر ارسلان را برای بچه‌های فامیل می‌خوانند، اشعار قدیمی و ترانه‌های عامیانه شاد هم چاشنی این شب بلند سال بود.

سنت‌هایی که رنگ باخته

این پژوهشگر قمی با انتقاد از کم رنگ شدن بعضی رسوم شب یلدا در قم می‌گوید: امروزه مراسم شب چله مانند دیگر رسومات خوب و شادی بخش گذشته رنگ باخته و زیر گرد و غبار مشکلات زندگی کم رنگ شده است و به لطف برخی افراد و گروه‌ها این گرد و غبارها کم کم زدوده می‌شود.

قاضی معتقد است، هرچی آداب و رسوم گذشته زنده و بهتر برگزار شود نسل جدید با فرهنگ و خرده فرهنگ‌های خود بیشتر آشنا می‌شوند و هویت خود را پیدا کرده و انگیزه بهتری برای ادامه زندگی خواهند داشت.
انتهای پیام / 137