نهضت علمی که امام رضا(ع) پایه گذار آن شد بیش از هر عامل دیگری موجب رشد فهم و بصیرت امت اسلامی از جمله شیعیان در آن دوران بسیار حساس و پرفتنه شده است.

به گزارش قم نیوز دوران علی بن موسی الرضا(ع) به گواه تاریخ شیعه، زمانه خاصی است، چه آن که از منظر تحولات علمی و مباحث پیرامون تمدن عظیم اسلامی یکی از ویژگی‌های مهم این دوران، گسترش فرهنگ گفت‌وگو و مباحثات میان ادیان و مذاهب است که همین مساله خود موجب شد دانش و معارف از طریق وجود نورانی امام رضا(ع) به جامعه اسلامی آن زمان انتقال یابد و از برکت همین مساله نیز تحولات عمیق علمی و فرهنگی و تمدنی رقم بخورد.

از سوی دیگر با عنایت به آشنایی کامل ثامن الحجج(ع) به زبان‌های مختلف آن هم به امر الهی، حضرت در مناظره و یا حتی در نشست‌های معمولی در امر پاسخگویی به افرادی که از بلاد مختلف اسلامی به ویژه در دوران ولایتعهدی به خدمت ایشان می‌رسیدند، با زبان‌های متداول مخاطب با ایشان به بحث و نظر می‌پرداختند.

البته باید توجه داشت که پیشتر هم به خصوص در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز مناظره علمی وجود داشت اما اوج این مسایل را در دوران امام رضا(ع) می‌توان نظاره گر بود چرا که حضرت جلسات متعدد و طولانی با صاحبان علم و بزرگان ادیان و مذاهب و فرقه‌های گوناگون داشتند.

به عبارت دیگر در این مقطع، استقبال فوق العاده جامعه از مجالس دینی و علمی موجب شده بود که مورخین از دوران امام هشتم شیعیان و به خصوص ولایتعهدی ایشان در دوره مامون عباسی به عنوان یک پیچ تاریخی مهم در ارایه مباحث علمی و تمدنی یاد کنند که به ویژه  در عرصه علوم عقلی همچون فلسفه و کلام یک رشد پرشتاب شکل گرفت.

در واقع باید توجه داشت که تاکید حضرات معصومین از جمله شخص امام رضا(ع) به انجام مباحثات آزاد بین ادیان و مذاهب و به قول امروزی‌ها، کرسی‌های آزاد اندیشی به این دلیل بوده که شرایطی فراهم شود تا در سایه مباحث استدلالی و علمی، زمینه رفع جهل از جامعه برطرف شده و مردم و به ویژه نسل جوانِ تشنه دریافت واقعیت به یک بصیرت و درک مناسب علمی و معرفتی برسند.

از این رو باید گفت که نهضت علمی که امام رضا(ع) پایه گذار آن شد بیش از هر عامل دیگری موجب رشد فهم و بصیرت امت اسلامی از جمله شیعیان در آن دوران بسیار حساس و پرفتنه شده است.

همچنین ناگفته نماند که حضرت به طور جدی به مقابله با انحرافات فرقه‌ها در سطح جامعه می‌پرداختند، در آن دوران به گواه تاریخ، فرقه‌ها و جریان‌هایی مطرح بودند که به راحتی شکل گرفته و توسعه پیدا می‌کردند و در ادامه هوادارانی می‌یافتند و بعد از مدتی نیز افول می‌کردند که از آن جمله می‌توان به گروه‌هایی چون غلات، جریان واقفیه، فرقه مفوضه، معتزله، زیدیه، متصوفه و خوارج اشاره کرد.

در چنین وضعیتی، ثامن الحجج(ع) بر پایه اصول علمی و شاخصه‌های معارف اهل بیت(ع)، نهضت علمی را به اوج خود رسانده و زمینه هدایت امت اسلام و دیگر امت‌ها را در سایه این تعاملات علمی و فرهنگی فراهم کردند.

انتهای پیام/ 137