قم نیوز: شهر قم، به دلیل مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها و حوزه علمیه از مهمترین شهرهای مذهبی شیعیان حساب میشود. حوزه این شهر از زمان ورود اشعریون به قم پا گرفت و در زمان آیت الله حائری یزدی احیاء شد و به تکامل رسید.

سرویس حوزه علمیه قم نیوز: شهر قم در مرکز ایران و ۱۳۰ کیلومتری تهران است. این شهر به دلیل حرم حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مورد توجه شیعیان بوده است. ورود اشعریون به قم در اواسط قرن دوم، نقش مهمی در گسترش تشیع در این شهر و پایه‌گذاری آن برای یک مرکز علمی شیعیان شد. در سال ۲۰۰ هجری حضرت امام رضا علیه السلام به قم وارد شدند و استقبال بزرگی از ایشان صورت گرفت. منزل میزبان حضرت هم‌اکنون یکی از مدارس علمیه به نام مدرسه رضویه است. سال ۲۰۱، خواهر امام، فاطمه معصومه به قم وارد شدند و بعد از هفده روز رحلت کردند. پس از ورود ایشان، بسیاری از فرزندان ائمه به قم وارد شدند و رابط میان علما و ائمه علیهم السلام بودند.

پس از غیبت کبری، مکتب کلامی قم در قرن سوم و چهارم رقیبی مهم برای مکتب عقل‌گرای بغداد بود. شیخ صدوق، کلینی، ابن بابویه و ... از بزرگان مکتب قم بودند. در قرن پنج و شش قم از مراکز بزرگ علمای شیعه بوده است. دوره حکومت صفویه نیز به این حوزه توجه می‌شده است. ملاصدرا، فیض کاشانی و فیاض لاهیجی که هردو داماد صدرالمتالهین بودند، در این دوران بودند. مدرسه فیضیه در زمان صفویه بنا شده است.

با این وجود تا زمان مهاجرت شیخ عبدالکریم حائری به قم، همیشه این حوزه، زیر سایه‌ی حوزه علمیه نجف بوده است. و اگر چه علمای بزرگی در این حوزه بوده‌اند، اما حیات علمی شیعه در حوزه علمیه نجف بوده است و مهم‌ترین آثار فقهی و اصولی از آثار نجف است.

آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، در سال ۱۳۰۱ شمسی (۱۳۴۰ قمری) به قم وارد شدند. ورود ایشان آغاز حیات دوباره و البته پربارتر قم شد، به‌گونه‌ای که به ایشان را مؤسس حوزه علمیه قم داده‌اند. البته آغاز دوباره حوزه قم با استبداد رضاخانی همراه شد. رضاخان برنامه‌های متعددی برای تضعیف حوزه انجام داد. از دانشکده معقول و منقول و مؤسسه وعظ و خطابه تا منع پوشیدن لباس روحانیت و ... این سیاست در کمیت حوزه بسیار مؤثر بود و تعداد طلاب در سال ۱۳۲۰ تنها هفتصد نفر بودند. اما از نظر کیفیت، همین تعداد محدود نسلی پربار بود. در کنار مرحوم مؤسس، آیت الله حجت، سید محمدتقی خوانساری و سید صدرالدین صدر به تربیت طلاب اشتغال داشتند. آیت الله اراکی، آیت الله گلپایگانی و امام خمینی و بسیاری دیگر از بزرگان، از شاگردان این نسل بودند.

ورود آیت الله بروجردی به قم، نشاط دیگری برای حوزه علمیه قم بود. سیاست‌‌های شدید رضاخان علیه روحانیت، باعث شده بود که محمدرضاشاه سیاست تسهیل را در پیش بگیرد. این امر باعث رشد حوزه علمیه قم شد. نسل نخست تربیت شده‌ی آیت الله حائری، کرسی‌های تدریس را بر عهده گرفتند و حوزه علمیه قم، وزنه‌ای علمی قدرت‌مندی در برابر حوزه نجف شده بود.
اخراج علما از نجف و مهاجرت آنان به قم، کیفیت علمی قم را مضاعف کرد. پس از این مهاجرت قم هم شاگردان مرحوم آیت الله بروجردی را داشت و هم شاگردان آیت الله خوئی. یعنی قم، هم قم بود و هم نجف.

انقلاب اسلامی ایران، جهشی بزرگ در حوزه علمیه قم بود. حکومت که تا پیش از این، رابطه‌ای دوستانه و حتی گاهی خصمانه با حوزه قم داشت، به دست ولی فقیه اداره می‌شد. انقلاب اسلامی در عرصه نظری و عملی نیازمند حوزه بود. استقبال از حوزه و گسترش آن پس از انقلاب، لزوم تدوین نظامی نو را دوچندان می‌کرد. مدارس بسیاری در قم و شهرهای دیگر ایجاد شد. بسیاری مؤسسات تخصصی به وجود آمد. مرکز مدیریت حوزه علمیه قم و شورای عالی حوزه به وجود آمد.

اینک در حوزه علمیه قم، بیش از پنجاه هزار طلبه از ایران و کشورهای مختلف دنیا به تحصیل علوم دینی مشغولند. طلاب شش سال را به مقدمات که شامل ادبیات عرب و فقه و اصول مقدماتی می پردازند. بعد از شش سال چهار سال دروس تخصصی فقه و اصول را می‌خوانند و به این دوره سطح گفته می‌شود و پس از آن درس خارج که تدریس اجتهادی و استنباطی است، آغاز می‌شود. طلاب می‌توانند در کنار فقه و اصول به دیگر علوم اسلامی مانند فلسفه و کلام، تفسیر و ... بپردازند. مؤسسات بسیاری است که دروس تخصصی را در زمینه‌های مختلف به طلاب ارائه می‌دهند. مدارس زیادی هم است که به تربیت طلاب خارجی مشغولند.

دروس مقدمات به صورت منسجم در مدارس خاصی انجام می‌شود. اما دروس سطح و خارج آزاد است. یعنی این‌که طلبه به درس استادی که مورد پسندش است، می‌رود. گاهی یک درس به کمتر از ده نفر می‌رسد و گاهی درسی بیش از هزار نفر می‌شود.
رشد حوزه علمیه قم، چنان بود که مسئولان به فکر ایجاد حوزه‌های مستقل استان‌های دیگر افتادند. اینک در سراسر ایران حوزه‌های علمیه بسیاری است که طلاب در آن به علوم دینی اشتغال دارند.
انتهای پیام/113