به گزارش قم نگار، فرهنگ، شیوه زیست هر جامعه‌ای برای رفع احتیاج‌های اساسی خود از جهت بقاء و انتظام امور اجتماعی است. کتاب و کتابخوانی بهترین ابزار نیل به این فرهنگ است و در این میان، فاصله طبقاتی فرهنگی، بزرگ‌ترین مانع برای رسیدن به این هدف است و چشم انداز برنامه‌ی دولت‌ها باید از بین بردن فقر بیسوادی و نهادینه کردن مطالعه از سنین کودکی تا بزرگسالی باشد. در جامعه‌ای که افراد به سوء تغذیه جسمی اهمیت می‌دهند و به مداوای آن می‌پردازند، خانواده‌ها؛ نهادهای آموزشی و دولت‌ها از آسیب‌های سوء تغذیه اطلاعاتی غافل‌اند و در قرن انفجار اطلاعات، باید برای کشف و رفع سموم و آلودگی‌های اطلاعاتی نسخه‌های شفا بخشی داشته باشیم. پس، «مطالعه کتاب‌های خوب» می‌تواند در این عرصه ما را مدد کند.

همه ساله ۲۴ آبان تا اول آذر هفته کتاب و کتاب خوانی نام گرفته است؛ نام گذاری که فارغ از همه مزایایایش البته دردی را دوا نکرده است. زوال فرهنگ کتاب و کتاب خوانی در ایران و به حدی است که نمی‌تواند نشانی از کشوری باشد که سابقه تمدنی دو هزار ساله‌اش گوش فلک را کر کرده است و حداقل خود بر فرهنگ باستانی و غنی‌اش می‌بالد.

بیشترین سرانه مطالعه کشور در قم
در این میان اما استان قم به نسبت سایر شهرهای کشور آمار امیدوار کننده تری دارد؛ طبق اطلاعات منتشر شده، در میان استان‌های کشور استان قم با ۲۲.۷۲ دقیقه بالاترین زمان مطالعه را داراست؛ که البته این آمار را می‌توان مرهون وجود حوزه‌های علمیه و طلاب از سراسر دنیا در این شهر دانست.

استان قم در حالی سرانه بیشترین مطالعه را در کشور داراست که این آمار هنوز هم راهی دراز برای رسیدن به آمارهای بین المللی دارد؛ طبق آمار سازمان ملل متحد به طور میانگین سرانه مطالعه کتاب در دنیا ۴۵ دقیقه در روز است که این آمار در کشورهای پیشرفته و نظیر ژاپن فراتر هم می‌رود و به ۹۰ دقیقه می‌رسد؛ امری که می‌توان آن را یکی از دلایل اصلی توسعه یافتگی و پیشرفت این کشور دانست.

اهمیت سرانه مطالعه در کشورها تا جایی است که یکی از شاخصه‌های پیشرفت محسوب می‌شود و به عنوان یکی از معیارهای توسعه یافتگی لحاظ می‌شود، که یکی از نشانه‌های آن تعداد کتابخانه‌های و کتاب‌های موجود در هر شهر و کشور است که استان قم سهمی برابر با بیش از ۵۰ کتابخانه دارد که برای استانی مثل قم که شهر فرهنگی محسوب شده و سالیانه پذیرای هزاران نفر از طلاب حوزه علمیه است آمار بالایی به نظر نمی‌رسد.

فقدان مطالعه نهادینه شده
سرانه مطالعه در ایران هم در سال‌های گذشته به ۲۰ دقیقه ر سیده است این سرانه در حالی پیشرفت داشته است که نمی‌توان بر آن نام «مطالعه نهادینه شده» گذاشت؛ علی اکبر احمد لو مدیرکتابخانه مرکزی دانشگاه قم در این رابطه گفت: سرانه مطالعه در ایران و قم عمدتاً در تولید دانش و تأثیر در رفتار افراد چندان مفید نیست. برای نمونه، در شبکه‌های مجازی با انبوهی از جمله گزیده‌ها و کلمات قصار و حکایات خواندنی مواجه ایم؛ اما پس از اندک مدتی جملگی فراموش می‌شوند و این بمباران اطلاعات، چندان خروجی مفیدی ندارد. یکی از بهترین راه حل‌های گریز از این چالش‌ها، تاکید بر رسالت کتابخانه‌ها و متولیان آن‌هاست.

وی افزود: امروزه در شهر مقدس قم، علاوه بر کتابخانه‌های پر شمار دانشگاهی، عمومی، تخصصی و آموزشگاهی، کتابخانه‌های شخصی زیادی نیز وجود دارد و به نظر می‌رسد مشکلی سخت افزاری چندانی فرا روی گسترش فرهنگ مطالعه نباشد؛ بلکه باید در جستجوی راهکارهایی برای جلب بیشتر مخاطبان و اشتیاق افزایی آن‌ها و پرورش ذائقه خواندن در میان ایشان بود.

احمدلو خاطرنشان کرد: در حال حاضر «مطالعه درمانی» به محور مطالعاتی مهمی تبدیل شده که در آن می‌توان بسیاری از بیماری‌ها را درمان نمود و حتی از بروز آن‌ها پیش گیری کرد و در آموزش مهارت‌های زندگی از آن بهره برد، و با توجه به خلاء های اجتماعی و فرهنگی کنونی، باید کتاب در سبد کالای خانواده‌ها قرار گیرد.

برای اینکه مطالعه به فرهنگی نهادینه شده و کاربردی در سطح جامعه تبدیل شود باید آن را از سنین کودکی به خورد افراد جامعه داد؛ برای مثال می‌توان با برنامه ریزی و آموزش کودکان در راستای آشنایی با کتاب وایجاد انگیزه کتابخوانی در آنان تلاش کرد.

ایجاد ایستگاه‌های مطالعه در مراکز ثابت مانند چهار راه‌ها، مراکز فرهنگی و عمومی و سیار مانند حمل و نقل عمومی نیز پیشنهادی است که مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه قم در راستای گسترش فرهنگ کتابخوانی ارائه کرد و افزود: این ایستگاه‌ها باید با رعایت تنوع منابع مطالعاتی باشد که بتواند تاثیرگذار باشد.

ترویج فرهنگ نذر کتاب
ترویج فرهنگ اهداو نظر کتاب و ایجاد مشاوره مطالعه همانند سایر مشاوره‌های درسی در مدارس و تعریف زنگ مطالعه و آسیب شناسی طرق مطالعه و آموزش شیوه‌های کتاب و کتاب خوانی درزمان های مختلف به دانش آموزان از دیگر راهکارهای اثرگذاری است که می‌تواند برای نهادینه شدن فرهنگ کتاب و کتاب خوانی کمک کننده باشد.

تجهیز کتابخانه‌ها به انواع منابع مطالعاتی اعم از انواع نوشتاری و گویا بر اساس نیاز مخاطبان از دیگر فعالیت‌هایی است که احمد لو بر آن تاکید کرد و افزود: عقد تفاهم نامه همکاری بین کتابخانه‌ها در سطح استانی و ملی ازدیگر برنامه‌هایی است که با شروع این اتفاق مهم در بین کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی در شهر مقدس قم کلید خورده است.

تفاهم نامه‌ای که بر اساس آن بین ۲۲ کتابخانه تخصصی همکاری‌هایی صورت می‌گیرد و همچنین اعضای اصلی و علل بدل شواری سیاستگذاری مجمع هم انتخاب شدند که بر اساس آن از بین کتابخانه‌های حوزوی، کتابخانه پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی، کتابخانه آیت الله حایری، کتابخانه جامعه الزهرا،‌کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام، کتابخانه جامعه المصطفی، به عنوان نماینده اصلی و کتابخانه ادبی و هنری دفتر تبلیغات اسلامی و کتابخانه آیت الله بروجردی به عنوان اعضای علل بدل کتابخانه‌های حوزوی انتخاب شدند.

همچنین از بین کتابخانه‌های دانشگاهی نیز، کتابخانه دانشگاه ادیان و مذاهب، کتابخانه دانشگاه مفید و کتابخانه دانشگاه باقرالعلوم به عنوان اعضای اصلی و کتابخانه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم به عنوان اعضای علل بدل کتابخانه‌های دانشگاهی انتخاب شدند.

همه این‌ها در کنار حمایت دولت از نویسندگان، ناشران، صنعت چاپ و نشر، کتابخانه‌ها شاید بتواند فرهنگ غنی کتابخوانی که غنای فرهنگی جامعه را به دنبال دارد بستر سازی کند و زمینه‌ای را فراهم کند که احساس نیاز به کتاب و غذای روح هماهنند بسیاری از کشورهای توسعه یافته در ایران نیز به یکی از نیازهای اصلی بدل شود و آن زمان است که می‌تواند سرانه مطالعه را سرانه‌ای واقعی و البته نهادینه شده دانست.

انتهای پیام/130