داستان ناتمام پسماندهای عفونی در قم

به گزارش قم نیوز، خون، سرم، سرنگ‌های آلوده، باندهای کثیف، ضایعات بیولوژیک، بافت‌های پاتوبیولوژیک، موارد رادیو اکتیو و... پسماندهای بیمارستان‌ها محموله‌ای از خطرات جدی برای سلامتی انسان و محیط زیست است که در میان دیگر زباله‌ها رها شده و دفن می‌شوند. روشی که خطرساز و غیر استاندارد بودن آن امروز برای همه روشن است.

با توجه به وجود خون وسرم وبافت های پاتولوژیک در زباله‌ها که می‌توانند مانند یک محیط کشت عمل کنند بسیاری از میکروب‌های بیماری‌زای موجود در این ضایعات، تکثیر یافته و تعدادشان در فاصله زمانی تولید تا دفع مناسب زباله چندین برابر می‌شود.

حتی ویروس‌های بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت می‌توانند در قطرات خون یا سرنگ‌های آلوده بیماری‌زایی خود را حفظ کرده و مخاطرات جدی برای انسان‌ها به وجود بیاورند. زباله‌های عفونی که دفن می‌شوند، خطر آلوده کردن آب و خاک را هم با خود حمل می‌کنند.

پسماندهای بیمارستانی شامل پسماندهای عفونی، پاتولوژیک، اجسام تیزوبرنده، دارویی، سرطان‌زا، شیمیایی، رادیواکتیو، کپسول‌های حاوی گازهای پرفشار و پسماندهای حاوی فلزات سنگین هستند. این پسماندها به طور معمول بیش از ۱۵ تا ۳۰ درصد پسماندهای بیمارستان‌ها را تشکیل نمی‌دهد اما از آنجا که تفکیک زباله‌های عفونی به صورت حرفه‌ای در بسیاری از مراکز درمانی صورت نمی‌گیرد؛ تمام زباله‌های این مراکز عفونی تلقی می‌شوند.

کارشناسان می‌گویند با به دلیل نهادینه نشدن فرهنگ تفکیک اجزا پسماند در مبدا تولید و عدم درک این مسئولیت توسط مدیران مراکز درمانی، میزان تولید پسماندهای بیمارستانی در کشورمان، رقم بسیار بالایی بوده به طوری که در سال‌های اخیر با توجه به رشد فزاینده آن، ‌شهرهای بزرگ کشور را دچار بحران کرده است.

شیوه‌های از بین بردن پسماندها شامل سوزاندن به وسیله زباله‌سوز، ضدعفونی شیمیایی، عملیات حرارتی مرطوب، عملیات حرارتی خشک، استفاده از امواج میکروویو، دفن کردن یا انباشته‌سازی و بی‌حرکت‌سازی است.

آنچه در کشور ما قابل اجرا است، تفکیک زباله‌های عفونی، بی‌خطرسازی با خرد کردن و اتوکلاو کردن آنها است که در مرحله آخر نیز دفن این زباله‌ها باید با جانمایی مناسب و رعایت اصول بهداشتی صورت بگیرد تا مخاطراتی ایجاد نکند.

مجلس جمع آوری حمل و دفع پسماندهای بیمارستانی را به عهده خود تولید کنندگان یعنی بیمارستان‌ها گذاشته، اما در شرایط کنونی در قم تنها بیمارستان شهید بهشتی عملیات اتوکلاو کردن این زباله‌ها را انجام می‌دهد. بیمارستان امام رضا(ع) هم مقدمات اجرای این کار را انجام داده اما دیگر بیمارستان‌ها مانند کامکار، نیکویی، حضرت معصومه(س)، الزهرا (س)، گلپایگانی و ولیعصر(عج) فاقد این سیستم هستند.

متولیان سلامت؛ تهدید سلامتی

عباس ذاکریان، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر قم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به قانون مدیریت پسماند می‌گوید: هر نهادی که پسماند ویژه تولید می‌کند باید فکری برای مدیریت آن هم داشته باشد اما اکنون به دلیل کم کاری که بیمارستان‌ها و مراکز درمانی داشته‌اند مدیریت پسماند عفونی به عهده شهرداری است.

وی افزود: در طول سال‌های متمادی مدیریت شهری جلسات متعددی با دانشگاه علوم پزشکی استان داشته و مهلت‌های بسیاری برای مدیریت این مسئله به آنان داده است. حتی تلاش کردیم با طراحی مکانیسم‌های تشویقی این مشکل را برطرف کنیم اما اقدام جدی صورت نگرفت.

ذاکریان ادامه داد: در نهایت به این نتیجه رسیدیم که باید شرایطی را ایجاد کنیم که برای بیمارستان‌ها تولید زباله عفونی مقروم به صرفه نباشد. در واقع تصمیم بر این است که هزینه مدیریت پسماند ویژه از این مراکز دریافت شود تا خودمان کار بی‌خطرسازی و ضدعفونی‌سازی را انجام دهیم.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر شهرداری فقط حق دفن این زباله‌ها را دریافت می‌کند گفت: از نظر ما دفن آخرین راه است. حتی مطب‌های خصوصی‌ هم باید با قرارداد بستن با شرکت‌هایی بتوانند فرایند بی‌خطرسازی و ضدعفونی کردن را انجام دهند، زباله‌های خود را مدیریت کنند.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر قم اظهار داشت: دانشگاه علوم پزشکی خود متولی سلامت شهروندان است و باید در این زمینه حساسیت بیش از ما داشته باشد. نهادهایی مانند اداره‌کل محیط زیست هم باید در این زمینه وارد شده و اقدامی انجام دهند.

وقتی پای قانون وسط باشد

مدیرکل محیط زیست استان قم اما از بی توجهی مسئولان دانشگاه علوم پزشکی گله دارد و از اینکه بارها این موضوع مهم را در جلسات مختلف مطرح کرده اما پاسخی نگرفته است.

محمود علی رکنی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت این موضوع گفت: زباله‌ها باید بی‌خطرسازی و امحا شده سپس دفن شوند. حتی اگر امحا به صورت کامل صورت نگیرد امکان بازگشت باکتری‌ها هست. البته تمام مشکل در زباله‌های بیمارستانی محدود نمی‌شود؛ مدیریت فاضلاب بیمارستان‌ها نیز موضوعی است که در تمام این سال‌ها به آن بی‌توجهی شده است.

وی از ماده ۶۸۸ قانون تعزیرات می‌گوید و از اینکه اگر لازم باشد، اقدامات جدی‌تری برای رفع این مشکل انجام خواهد داد.

ماده ۶۸۸ قانون تعزیرات قانونی است که به طور خلاصه می‌گوید: « هر اقدامي كه تهديد عليه بهداشت عمومي شناخته شود ممنوع است و مرتكبين چنانچه طبق قوانين خاص مشمول مجازات شديدتری نباشند به حبس تا يك سال محكوم خواهند شد.»

شهرداری وظیفه‌ای ندارد

گویا کار به جایی رسیده که مسئولان به فکر میانجی‌گری میان اجزای نظام درمان در استان افتاده‌اند تا مشکلات در مسیر به وجود آمدن سیستم بی‌خطرسازی زباله در مراکز درمانی به پایان برسد.

رضا بامداد اصل، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به گرانی دستگاه‌های اتوکلاو برای ضدعفونی کردن زباله‌های بیمارستانی و سرباز زدن بیمارستان‌ها از درخواست دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه گفت: امضای تفاهم‌نامه جامع در این زمینه یکی از برنامه‌های سازمان مدیریت پسماند است اما باید دید چه مشکلاتی در این مسیر وجود دارد که بیمارستان‌ها اینهمه تعلل می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه سازمان مدیریت پسماند وظیفه‌ای در قبال زباله‌های عفونی ندارد افزود: علاقه نداریم در این عرصه به تعارض با دستگاه‌ها برسیم چرا که اینگونه تعارض‌ها در نهایت به ضرر مردم تمام می‌شود. با این حال اگر ما این زباله‌ها را جمع‌آوری نکنیم هیچ کس نمی‌تواند نقدی به ما وارد کند چرا که تکلیف قانونی برای شهرداری در این زمینه وجود ندارد.

بامداد اصل با اشاره به تلاش سازمان مدیریت پسماند شهرداری برای حل این مشکل با کمترین تعارض گفت: به نیروهایی که زباله‌های عفونی را جمع‌آوری می‌کنند آموزش‌های لازم داده شده و بر اساس نرخ مصوب شورای اسلامی شهر این زباله‌ها جمع‌آوری می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه هر بیمارستان سالانه ۵ تا ۷ میلیون تومان برای جمع‌آوری زباله پرداخت می‌کند ابراز داشت: این مبلغ تناسبی با هزینه‌های جمع‌آوری چنین زباله‌هایی ندارد. سازمان مدیریت پسماند خدمات تخصصی به بیمارستان‌ها ارائه می‌کند اما عوارض عمومی دریافت می‌کند.

روزانه ۵۰ هزار تن پسماند بیمارستانی در کشور تولید می شود، جمع‌آوری و دفع پسماند‌های بیمارستانی فرایندی است که در محدود کردن یا کنترل انتشار عفونت‌های بیمارستانی، هم در داخل و هم در سطح جامعه بسیار موثر است.

کارکنان بیمارستان و بیماران و مراجعان به بیمارستان به آسانی از این مسئله متاثر می‌شوند و آحاد مردم نیز در سطح جامعه بطور تصادفی و ناخواسته در معرض آن قرار می‌گیرند.

با توجه به واقعیت‌هایی که در این زمینه وجود دارد به نظر می‌رسد همین امروز هم بسیار دیر باشد. دانشگاه علوم پزشکی به عنوان نهاد متولی سلامت جامعه باید با ارتقای زیرساخت‌های خود این مشکل را رفع کرده و پیش از وارد شدن دیگر دستگاه‌ها، این کار تخصصی را خود به عهده بگیرد.

انتهای پیام/126