خانه‌هایی حقیقی برای دنیای مجازی

به گزارش قم نیوز، عجیب نیست که گاه بیگاه از نوارهای VHS، بادبادک‌های کاغذی و دفتر مشق‌های کاهی دوران کودکیمان یاد کنیم. آخر این روزها هر کودکی برای خودش گوشی همراه دارد و وقتش را با بازی‌های آنلاین پر می‌کند. مدرسه‌ها هم رنگ و روی دیگری پیدا کرده و به جای دفتر و قلم، تبلت و تخته هوشمند ابزار کار دانش‌آموزان شده است. قهرمان‌های امروز نوجوانان ما دیگر نه قدرت رستم دستان را دارند و نه حکمت پوریای ولی را؛ بلکه محصول «دیزنی» را می‌بینند با یک عالم داستان‌های خارق‌العاده و قدرت‌های ماورایی در دنیای رویاها.

انقلاب فناوری که در سال‌های گذشته اتفاق افتاده واقعیتی است که بسیاری از حقایق دوران ما را مورد تأثیر قرار داده است. این انقلاب هر چند از دنیای غرب آغاز شد اما ماهیتی نداشت که بتوان آن را در هیچ حصاری محدود کرد و شرایطی را رقم زد که نام دهکده جهانی بیش از هر نامی شایسته آن است. شبکه‌های اطلاع رسانی و ارتباطی و تجهیزات پیشرفته مخابراتی و حمل و نقل، بیش از هر زمانی در شکستن مرزهای ارتباط موفق بوده‌اند. در دنیای امروز از هر ۶ نفر در دنیا، یک نفر از آدرس اینترنتی بهره‌مند است و بیش از ۵۰ میلیون سایت اینترنتی و صدها میلیون وبلاگ توسط کاربران ایجاد شده است.

در کشور ما نیز به گفته مسئولان وزارت ارتباطات ضریب نفوذ تلفن همراه به ۹۱.۲ درصد و ضریب نفوذ اینترنت به ۴۶.۹ درصد رسیده است.

خاکستری‌های دنیای رنگارنگ دیجیتال
یکی از عرصه‌های پرنفوذ دنیای دیجیتال بازی‌های رایانه‌ای است که شاید تأثیرگذارترین آنها نیز باشد. کارشناسان مخاطبان بازی‌های رایانه‌ا‌ی در کشور را حدوداً ۲۰ میلیون نفر تخمین می‌زنند که روزی دو ساعت پای این بازی‌ها وقت می‌گذارند. با یک حساب سرانگشتی در روز ۴۰ میلیون ساعت در کشور صرف بازی‌های رایانه‌ای می‌شود. گذشته از اینکه این زمان اگر صرف کارهای مفید دیگر می‌شد، چه تأثیری می‌توانست داشته باشد، موضوع دیگری که در این عرصه بسیار اهمیت دارد، نوع و تأثیرگذاری این بازی‌ها است.

علاوه بر از تاثیرات فیزیکی و روانی که نشستن پای رسانه‌های دیجیتال در دراز مدت به طور طبیعی دارد، بسیاری از کمپانی‌های تولید بازی‌های رایانه‌ای و یا انیمیشن‌ها اهداف تجاری را با مسائل فرهنگی و سیاسی همزمان پیگیری می‌کنند و نمونه‌هایی بسیاری از این محصولات را می‌توان مثال زد که به طور مستقیم مرزهای کشور و یا ارزش‌های اسلامی ما را هدف قرار داده‌اند. اینترنت نیز اوضاع بهتری در این زمینه ندارد. وجود هزاران سایت غیر اخلاقی و شبکه‌های اجتماعی که امنیت خانواده‌ها و فرهنگ جوامع را تهدید می‌کنند، شرایط را هر روز برای بهره‌گیری مفید از این ابزارهای نوین سخت‌تر کرده است.

این آش آنقدر شور شده که صدای تمام کدخداها را درآورده و زمان زیادی است که همه از لزوم انجام "کاری" در این زمینه حرف می‌زنند. هر چند گاهی احساس می‌شود حتی خود مسئولان دقیقاً نمی‌دانند آن "کار" چیست؟

خبر آمد خبری در راه است
جدا از راه انداختن انستیتوی ملی بازی‌سازی، ساخت ۱۳۰ بازی‌ رایانه‌ای و یا فعالیت شرکت‌های متعدد در عرصه انیمیشن، اجرایی شدن طرح احداث شبکه ملی فرهنگ دیجیتال از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک خبر خوش دیجیتالی محسوب می‌شود. شبکه ملی فرهنگ در واقع مجموعه‌ای سازمان یافته از «سامانه‌های برخط»، «مراکز فرهنگی دیجیتال» و « اقدامات حمایتی، آموزشی و اطلاع رسانی» است که با هدف استفاده بهینه از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی برای تحقق اهداف فرهنگی نظام طراحی و اجرا شده و متناسب با فناوری‌های روز توسعه و ارتقا می‌یابد. یکی از ابزارهای این شبکه خانه‌های فرهنگ هستند که قرار است در فضای محدودتر هدایت و کنترل نفوذ این رسانه‌ها را در جامعه به عهده بگیرند.

این مراکز قرار است در سراسر کشور گسترش پیدا کنند و علاوه بر ایجاد جذابیت‌های فضاهایی مانند گیم‌نت‌ها، کودکان، نوجوانان و جوانان را از دام بازی‌هایی که با فکر و فرهنگ آنها از در تخریب وارد شده است باز دارند. تولید محصولات بومی، معرفی بازی‌های سالم، عرضه محصولات مفید و ارائه اینترنت پاک از جمله وظایفی است که به عهده خانه‌های فرهنگ دیجیتال گذاشته شده است.

آن‌طور که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وعده داده بود تا پایان شهریور امسال باید ۵۰۰ خانه فرهنگ دیجیتال در سراسر کشور احداث می‌شد و سهم استان قم به گفته معاون فرهنگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۵ خانه فرهنگ است. البته از این تعداد در سطح کشور تا به حال ۲۷۰ خانه راه‌اندازی شده و استان قم نیز نتوانسته بیش از شش عدد از این تعداد را تأمین کند.

قم و توفان دیجیتالی شدن
سال ۶۸ مرکز کامپیوتری علوم اسلامی به دستور رهبر انقلاب در قم تاسیس و از همان روزها این شهر با توجه به خصوصیات و رسالت‌هایش تمام قد وارد این عرصه شد. دستگاه‌های رایانه میان طلاب توزیع شده و آنها به جای استفاده از کتاب‌های گران قیمت از لوح‌های فشرده‌ای که چندین کتاب را در خود جای داده بود، استفاده کردند. همین موضوع زمینه گرایش مردم قم به نرم‌افزار را به وجود آورد و آرام آرام به جریانی تبدیل شد که استان قم را یکی از پر تولیدترین استان‌ها در زمینه محصولات نرم‌افزاری کرد.

به گفته اسدالله دهناد، مدیرعامل شرکت مخابرات استان قم در حال حاضر این شرکت به تنهایی ۱۵ هزار مشترک اینترنت پرسرعت دارد. همچنین ۵۰ هزار مشترک نیز با واسطه شرکت‌های خصوصی از این امکانات استفاده می‌کنند. اگر با توجه به آمار سکونت ۲۰۰ هزار خانواده در استان قم نگاهی به این آمارها بیندازیم، به نفوذ غیر قابل انکار دنیای دیجیتال در استان قم پی می‌بریم. هر چند مسئولان شرکت مخابرات استان قم از ارائه آماری از ضریب نفوذ اینترنت در استان قم خودداری می‌کنند اما برخی کارشناسان این استان را دومین استان کشور پس از تهران در این زمینه می‌دانند.

«در حال حاضر حدود ۵۰ موسسه از ۲۵۰ موسسه تولید نرم‌افزار و محصولات دیجیتالی در قم فعالیت می‌کنند و از این نظر تنها استان تهران با ۱۳۰ شرکت از قم جلوتر است.» اینها را موسوی‌نژادیان معاون فرهنگی هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید و ادامه می‌دهد: به عنوان مثال در مجتمع فرهنگی کلهری در استان قم ۱۱ بازی رایانه‌ای با سرمایه گذاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در حال تولید است. تولید این ۱۱ بازی از آن نظر اهمیت دارد که مقدمه وارد شدن فناوری تولید این بازی‌ها به استان است.

سعید مشهدی مدیر مجتمع فرهنگی شهید کلهری نیز در خصوص اقداماتی که در این زمینه در استان قم انجام می‌شود، حرف‌های زیادی دارد. مجتمعی که او اداره می‌کند، در واقع یک مرکز منطقه‌ای دیجیتال است که قرار است برای چند استان نقش حمایت کننده فعالیت‌های دیجیتال را بازی کند. در حال حاضر در این مجتمع دوره‌های متعدد آموزشی در رشته‌های مختلف مرتبط با فنون دنیای دیجیتال مانند بازی‌نامه نویسی، انیمیشن‌سازی و تولید بازی‌های رایانه‌ای برای علاقه‌مندان برگزار می‌شود و علاقه‌مندان به تولید آثاری مانند انیمیشن و بازی رایانه‌ای می‌توانند به حمایت‌های این مرکز اتکا کنند.

مشهدی که خود کارشناس رسانه‌های دیجیتالی است، از ظرفیت‌های استان قم در این زمینه می‌گوید. به گفته وی در حال حاضر در شهر قم تعدادی شبکه ماهواره‌ای به زبان‌های مختلف در حال فعالیت هستند که این ظرفیت بسیار خوبی برای استان است.

به گمان مشهدی یکی از مسائلی که در این زمینه مغفول مانده است صادرات این محصولات است که علاوه بر درآمدزا بودن با اهداف فرهنگی ما کاملاً سازگار است.

صادرات فرهنگی دروازه صادرات صنعتی
این کارشناس رسانه‌های دیجیتال می‌گوید: دروازه صادرات سایر محصولات نیز محصولات فرهنگی است. این روشی است که در تمام دنیا به کار گرفته شده است. غربی‌ها ابتدا فرهنگشان را از طریق محصولات نرم افزاری صادر کرده‌اند، سپس وارد دیگر عرصه‌های صادرات شده‌اند.

به گفته وی تفاهم نامه صادرات محصولات فرهنگی میان استان قم، وزارت ارشاد و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم امضا شده و باید منتظر بود که این تفاهم‌نامه‌ها چه اتفاقی را رقم می‌زنند.

سخن از ساخت مراکز فرهنگ دیجیتال این روزها از زبان مسئولان اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم زیاد شنیده می‌شود. به گفته موسوی‌نژادیان تمام ۱۵ خانه فرهنگی که سهم استان قم از برنامه وزارت ارشاد است تا سه ماه آینده راه‌اندازی خواهد شد و در این زمینه برای بهتر انجام شدن کار نگاه ویژه‌ای به مساجد وجود دارد. در دهه فجر امسال نیز دو خانه فرهنگ دیجیتال در مساجد قم راه‌اندازی شده است.

باید و نبایدهای نقش آفرینی قوی‌تر
خانه‌های فرهنگ دیجیتال قرار است به تمام اقشار خدمات بدهد. از کودکی که روز و شبش با بازی رایانه‌ای می‌گذرد تا نابغه‌ای که گمان می‌کند می‌تواند بهتر از انیمیشن‌های معروف جهان را بسازد، می‌توانند در این مراکز جمع شوند و هر کس به تناسب نیاز خود از این فضاها بهره بگیرد اما آنچه در این میان ضروری به نظر می‌رسد غفلت نکردن از اهمیت مخاطب عامی است که این مراکز می‌توانند داشته باشند. در واقع خانه‌های فرهنگ دیجیتال باید مرهمی باشند بر درد افسارگسیختگی محصولاتی که دارند در گیم‌نت‌ها به کودکان و نوجوانان عرضه می‌شوند و هیچ نهادی هم تاکنون نتوانسته به وضعشان سر و سامانی بدهد.

هر چند خانه‌های دیجیتال کنونی در استان قم هنوز نوپا بوده و شاید برای قضاوت در مورد تأثیرگذاری آنها زود باشد، اما به نظر می‌رسد تا همین جا استقبال لازم از این مراکز نشده است. در حال حاضر خانه‌های فرهنگ دیجیتال در استان قم نسبت به کافی‌نت‌ها و گیم‌نت‌ها در جذب مخاطب عام موفق عمل نکرده‌اند و زیرساخت‌ها نیز این رقابت را پشتیبانی نمی‌کنند.

یکی از دلایل کم‌اقبالی نسبت به این مراکز شاید کمتر بودن جذابیت‌های ظاهری محصولات و خدماتی که عرضه می‌شوند، نسبت به کافی‌نت‌ها و گیم‌نت‌های عادی باشد. در این میان به نظر می‌رسد باید به خانواده‌ها و مدارس متوسل شد و با شناساندن قابلیت‌های این مراکز و اهمیت استفاده از اینترنت پاک، کودکان را از همان سال‌های ابتدایی آشنایی با ابزارهای دیجیتال به سوی این مراکز کشاند.

انتهای پیام/۱۱۶/