قم نيوز
: قم نیوز: رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: لازم است ابتدا به موضوع شناسی امر به معروف و نهی از منکر بپردازیم، آنگاه به سراغ احکام فقه این دو واجب برویم.
يکشنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۰ ساعت ۱۱:۴۷
کد مطلب : 2281
منبع : خبرگزاری مهر
مبلغی تاکید کرد:
لزوم موضوع‌شناسی و پرداختن به فقه امر به معروف و نهی از منکر
به گزارش قم نیوز، حجت‌الاسلام احمد مبلغی در مورد اهمیت امر به معروف و نهی از منکر اظهار داشت: به دلیل اینکه فلسفه وجودی امر به معروف ونهی ازمنکر، حمایت از ارزشها است و با بخشی از پدیده‌های اجتماعی درگیر خواهد شد، باید خود به قوانین حاکم بر پدیده‌های دارای ماهیت اجتماعی تن در دهد و ابعاد آن به سمت داشتن جایگاه ارزشی در جامعه صعود پیدا کند.
وی یادآور شد: با توجه به این مسئله درگیری این دو واجب با ناهنجاری‌هایی است که یا حقیقتا ماهیتی اجتماعی دارند یا اگر هم فردی هستند در ظرف اجتماع و در منظر جامعه تحقق می‌یابند، از این رو لازم است که از نصاب ارزشی و اجتماعی بالایی برخوردار باشند.
موضوع شناسی امر به معروف و نهی از منکر مقدم است
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: لازم است ابتدا به موضوع شناسی امر به معروف و نهی از منکر دست بزنیم و در این موضوع شناسی، نحوه تعامل آن با دیگر پدیده‌های اجتماعی را شناسایی کنیم، آنگاه به سراغ احکام فقه این دو واجب برویم.
مبلغی تاکید کرد: ما از این دریچه می‌توانیم با نگاه فقهی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و متناسب با واقعیت‌های جامعه، و نیز موضوع شناسی انجام گرفته، احکام و شرایط این مقوله را برای دوران معاصر مطرح و ارائه کنیم.
کارکرد امر و نهی ارزشی منوط به اجتماعی و ارزشی‌شدن آن است
وی با اشاره به اینکه در فقه، امر و نهی در حوزه‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است، گفت: امر و نهی مطرح در مقوله امر به معروف و نهی از منکر، سنخ خاصی از امر و نهی است که به فرهنگ و جامعه مرتبط است که می‌توان از آن به "امر و نهی ارزشی" یاد کرد؛ بر این اساس ما در موضوع شناسی این سنخ از امر و نهی نمی‌توانیم به دو مؤلفه فرهنگ و جامعه بی‌توجه بمانیم و آن را در فضایی منعزل و بریده از فرهنگ و اجتماع تعریف کنیم.
وی ادامه داد: اگر امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه‌ای چند میلیونی، تنها چند نفر به صورت فردی - هر چند در ظرف اجتماع - انجام دهند، از این وضعیت به دست می‌آید که از خاستگاه فرهنگی و اجتماعی خود جدا شده‌اند و در حقیقت مسخ ماهیت شده‌اند؛ در این صورت آنچه به آن عمل می‌شود، دیگر آن موضوعی نیست که فقه برای آن احکام خاص قرار داده است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: طبیعتا دولت هم نمی‌تواند در این زمینه کاری انجام دهد.
امر به معروف و نهی از منکر یک موضوعی اجتماعی ساده نیست
مبلغی گفت: تنها کافی نیست که بپذیریم این دو واجب ماهیت اجتماعی دارند بلکه فراتر لازم است اذعان کنیم این امر و نهی ارزشی در یک چرخه تعاملی با پدیده های اجتماعی که پیچیده هستند، قرار دارند.
وی در بیان این رابطه تعاملی گفت: تعامل این دو به معنای تاثیر و تاثری است که به عنوان یک پدیده اجتماعی با کل پدیده‌های اجتماعی دارند؛ چون نمی‌شود چیزی پدیده اجتماعی باشد و در تعامل با پدیده‌های دیگر قرار نگیرد.
رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی در توضیح پیچیدگی اجتماعی تصریح کرد: به دلیل فراخ شدن گستره اطلاع رسانی، مرزهای زمانی و مکانی تضعیف شده و کارکردهای خود را از دست داده‌اند، بر این اساس واقعیت‌های فرهنگی و غیر فرهنگی خاستگاه‌های مجازی پیدا کرده‌اند، و واقعیت‌های فرهنگی دنیای مجاز هم در موارد بسیار، معلول و محصول نوع واقعیت‌ها و کنش‌ها و واکنش‌ها دنیای غیرمجاز هستند؛ در نتیجه یک رابطه دو سویه در حال تکرار مدام و پر از رفت و برگشت میان این دو دنیا پدید آمده است.
وی گفت: اگر به چهار مقوله پیش گفته (اجتماعی بودن ماهیت امربه معروف و نهی از منکر، لزوم برخورداری این دو از کارکردی اجتماعی، تعاملی بودن رابطه این دو با دیگر پدیده های اجتماعی و سرانجام پیچیدگی اجتماع، که ظرف کارکرد و تعامل این دو هستند) بنگریم و بپذیریم که این دو باید پا به چرخه‌ای از تعاملات پیچیده بگذارند، باید بپذیریم که تعریفی را باید از این دو ارائه کنیم که از سنخ تعریف‌های متوجه به پدیده‌های اجتماعی باشد.
مبلغی گفت: به بیان دیگر ما نمی‌توانیم امر به معروف را که هم ماهیتی اجتماعی دارد و هم در یک جامعه به شدت پیچیده برای تاثیرگذاری بر آن می‌خواهد ورود پیدا کند را در چارچوبی متمرکز بر نگاه فردی بررسی و تعریف کنیم.
تشریح کارکرد اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با تشریح کارکرد اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر گفت: یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، شرط تاثیرگذاری آن است که متاسفانه فهم و تعریف متوجه به این شرط به صورتی ساده انجام گرفته است.
وی ادامه داد: وقتی دو طرف این تاثیر، مقوله‌هایی اجتماعی هستند(هم امر به معروف ماهیتی اجتماعی دارد و هم پدیده‌هایی که امر به معروف بناست بر آنها تاثیر گذارد، ماهیتی اجتماعی دارند) کارکرد آن نیز باید دقیقا پدیده‌ای اجتماعی تلقی شود.
مبلغی یادآور شد: ما باید برای کارکرد تعریفی برآمده از نگاهی جامعه شناختی داشته باشیم، تا در نتیجه، شیوه‌ای درست، چارچوبی درست و بسترسازی‌هایی درست برای این واجب، ترسیم و طراحی کنیم.
مبلغی گفت: در غیر این صورت، ممکن است قابلیت‌های انجصاری این دو واجب، استحصال ناشده باقی بمانند یا حتی بالاتر حاصلی معکوس به بار نشانند.
چهار مرحله برای موفقیت در امر به معروف و نهی از منکر
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: علت کم بودن موفقیت در عملیات امر به معروف و نهی از منکر آن است که با نگاه جامعه شناختی به سراغ این پدیده اجتماعی نرفته‌ایم و به شناخت ماهیت چند وجهی اجتماعی آن دست نزده‌ایم.
وی ادامه داد: برای اینکه امر به معروف و نهی از منکر جایگاه خود را در جامعه و به ایفای نقش مؤثر بنشیند باید چهار مرحله را طی کنیم که عبارتند از انجام "موضوع شناسی جامعه شناختی" از امر به معروف و نهی از منکر، بازسازی فقه امر به معروف و نهی از منکر بر اساس مطالعه موضوع شناسانه، سیاست گذاری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و قانونگذاری جامع و کامل نسبت به آن.
مبلغی گفت: مرحله اول(انجام موضوع شناسی جامعه شناختی از امر به معروف و نهی از منکر) بسیار مهم است و بدون آن نمی‌توان در زمینه امر به معروف و نهی از منکر راه به جایی برد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: با توجه به این که امر به معروف و نهی از منکر فعل جامعه هستند و ماهیتی اجتماعی دارند، این دو واجب را باید ذیل واجب کفایی باز تفسیر کرد.
حجت‌الاسلام مبلغی تصریح کرد: معنای این سخن که این دو فعل اجتماع هستند این است که امر به معروف و نهی از منکر باید توسط بخشهایی ازجامعه که بر آنها جامعه صدق کند، انجام شود.
وی تصریح کرد: نگرش قرآن نیز همین را تایید می‌کند، آنجا که می‌فرماید: "ولتکن منکم أمة یدعون إلی الخیر ویامرون بالمعروف وینهون عن المنکر" این آیه سخن از امت به میان می‌آورد نه از دولت یا یک جمعیت.
انتهای پیام/۱۱۰
وی یادآور شد: با توجه به این مسئله درگیری این دو واجب با ناهنجاری‌هایی است که یا حقیقتا ماهیتی اجتماعی دارند یا اگر هم فردی هستند در ظرف اجتماع و در منظر جامعه تحقق می‌یابند، از این رو لازم است که از نصاب ارزشی و اجتماعی بالایی برخوردار باشند.
موضوع شناسی امر به معروف و نهی از منکر مقدم است
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: لازم است ابتدا به موضوع شناسی امر به معروف و نهی از منکر دست بزنیم و در این موضوع شناسی، نحوه تعامل آن با دیگر پدیده‌های اجتماعی را شناسایی کنیم، آنگاه به سراغ احکام فقه این دو واجب برویم.
مبلغی تاکید کرد: ما از این دریچه می‌توانیم با نگاه فقهی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و متناسب با واقعیت‌های جامعه، و نیز موضوع شناسی انجام گرفته، احکام و شرایط این مقوله را برای دوران معاصر مطرح و ارائه کنیم.
کارکرد امر و نهی ارزشی منوط به اجتماعی و ارزشی‌شدن آن است
وی با اشاره به اینکه در فقه، امر و نهی در حوزه‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است، گفت: امر و نهی مطرح در مقوله امر به معروف و نهی از منکر، سنخ خاصی از امر و نهی است که به فرهنگ و جامعه مرتبط است که می‌توان از آن به "امر و نهی ارزشی" یاد کرد؛ بر این اساس ما در موضوع شناسی این سنخ از امر و نهی نمی‌توانیم به دو مؤلفه فرهنگ و جامعه بی‌توجه بمانیم و آن را در فضایی منعزل و بریده از فرهنگ و اجتماع تعریف کنیم.
وی ادامه داد: اگر امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه‌ای چند میلیونی، تنها چند نفر به صورت فردی - هر چند در ظرف اجتماع - انجام دهند، از این وضعیت به دست می‌آید که از خاستگاه فرهنگی و اجتماعی خود جدا شده‌اند و در حقیقت مسخ ماهیت شده‌اند؛ در این صورت آنچه به آن عمل می‌شود، دیگر آن موضوعی نیست که فقه برای آن احکام خاص قرار داده است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: طبیعتا دولت هم نمی‌تواند در این زمینه کاری انجام دهد.
امر به معروف و نهی از منکر یک موضوعی اجتماعی ساده نیست
مبلغی گفت: تنها کافی نیست که بپذیریم این دو واجب ماهیت اجتماعی دارند بلکه فراتر لازم است اذعان کنیم این امر و نهی ارزشی در یک چرخه تعاملی با پدیده های اجتماعی که پیچیده هستند، قرار دارند.
وی در بیان این رابطه تعاملی گفت: تعامل این دو به معنای تاثیر و تاثری است که به عنوان یک پدیده اجتماعی با کل پدیده‌های اجتماعی دارند؛ چون نمی‌شود چیزی پدیده اجتماعی باشد و در تعامل با پدیده‌های دیگر قرار نگیرد.
رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی در توضیح پیچیدگی اجتماعی تصریح کرد: به دلیل فراخ شدن گستره اطلاع رسانی، مرزهای زمانی و مکانی تضعیف شده و کارکردهای خود را از دست داده‌اند، بر این اساس واقعیت‌های فرهنگی و غیر فرهنگی خاستگاه‌های مجازی پیدا کرده‌اند، و واقعیت‌های فرهنگی دنیای مجاز هم در موارد بسیار، معلول و محصول نوع واقعیت‌ها و کنش‌ها و واکنش‌ها دنیای غیرمجاز هستند؛ در نتیجه یک رابطه دو سویه در حال تکرار مدام و پر از رفت و برگشت میان این دو دنیا پدید آمده است.
وی گفت: اگر به چهار مقوله پیش گفته (اجتماعی بودن ماهیت امربه معروف و نهی از منکر، لزوم برخورداری این دو از کارکردی اجتماعی، تعاملی بودن رابطه این دو با دیگر پدیده های اجتماعی و سرانجام پیچیدگی اجتماع، که ظرف کارکرد و تعامل این دو هستند) بنگریم و بپذیریم که این دو باید پا به چرخه‌ای از تعاملات پیچیده بگذارند، باید بپذیریم که تعریفی را باید از این دو ارائه کنیم که از سنخ تعریف‌های متوجه به پدیده‌های اجتماعی باشد.
مبلغی گفت: به بیان دیگر ما نمی‌توانیم امر به معروف را که هم ماهیتی اجتماعی دارد و هم در یک جامعه به شدت پیچیده برای تاثیرگذاری بر آن می‌خواهد ورود پیدا کند را در چارچوبی متمرکز بر نگاه فردی بررسی و تعریف کنیم.
تشریح کارکرد اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با تشریح کارکرد اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر گفت: یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، شرط تاثیرگذاری آن است که متاسفانه فهم و تعریف متوجه به این شرط به صورتی ساده انجام گرفته است.
وی ادامه داد: وقتی دو طرف این تاثیر، مقوله‌هایی اجتماعی هستند(هم امر به معروف ماهیتی اجتماعی دارد و هم پدیده‌هایی که امر به معروف بناست بر آنها تاثیر گذارد، ماهیتی اجتماعی دارند) کارکرد آن نیز باید دقیقا پدیده‌ای اجتماعی تلقی شود.
مبلغی یادآور شد: ما باید برای کارکرد تعریفی برآمده از نگاهی جامعه شناختی داشته باشیم، تا در نتیجه، شیوه‌ای درست، چارچوبی درست و بسترسازی‌هایی درست برای این واجب، ترسیم و طراحی کنیم.
مبلغی گفت: در غیر این صورت، ممکن است قابلیت‌های انجصاری این دو واجب، استحصال ناشده باقی بمانند یا حتی بالاتر حاصلی معکوس به بار نشانند.
چهار مرحله برای موفقیت در امر به معروف و نهی از منکر
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: علت کم بودن موفقیت در عملیات امر به معروف و نهی از منکر آن است که با نگاه جامعه شناختی به سراغ این پدیده اجتماعی نرفته‌ایم و به شناخت ماهیت چند وجهی اجتماعی آن دست نزده‌ایم.
وی ادامه داد: برای اینکه امر به معروف و نهی از منکر جایگاه خود را در جامعه و به ایفای نقش مؤثر بنشیند باید چهار مرحله را طی کنیم که عبارتند از انجام "موضوع شناسی جامعه شناختی" از امر به معروف و نهی از منکر، بازسازی فقه امر به معروف و نهی از منکر بر اساس مطالعه موضوع شناسانه، سیاست گذاری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و قانونگذاری جامع و کامل نسبت به آن.
مبلغی گفت: مرحله اول(انجام موضوع شناسی جامعه شناختی از امر به معروف و نهی از منکر) بسیار مهم است و بدون آن نمی‌توان در زمینه امر به معروف و نهی از منکر راه به جایی برد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: با توجه به این که امر به معروف و نهی از منکر فعل جامعه هستند و ماهیتی اجتماعی دارند، این دو واجب را باید ذیل واجب کفایی باز تفسیر کرد.
حجت‌الاسلام مبلغی تصریح کرد: معنای این سخن که این دو فعل اجتماع هستند این است که امر به معروف و نهی از منکر باید توسط بخشهایی ازجامعه که بر آنها جامعه صدق کند، انجام شود.
وی تصریح کرد: نگرش قرآن نیز همین را تایید می‌کند، آنجا که می‌فرماید: "ولتکن منکم أمة یدعون إلی الخیر ویامرون بالمعروف وینهون عن المنکر" این آیه سخن از امت به میان می‌آورد نه از دولت یا یک جمعیت.
انتهای پیام/۱۱۰
آخرین عناوین
