ناقوس «بحران آب» در قم به صدا درآمد

به گزارش قم نیوز، یکی از چالش‌های اصلی دنیا در هزاره سوم مسئله «آب» است. براساس گزارش‌های سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت ۹ میلیاردی جهان از آب آشامیدنی بهداشتی محروم خواهند بود.

همچنین گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی می‌گویند که ایران از کشورهایی است که در آینده نزدیک با کمبود آب مواجه خواهد شد.

در سال‌های اخیر متوسط بارش باران در ایران از ۲۵۰ میلی متر به ۲۴۲ میلی متر کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر در کشورمان سالانه از ۱۲۰ میلیارد متر مکعب آب تجدید شونده ۹۶ هزار میلیارد متر مکعب مصرف می‌شود. به عبارت دیگر مصرف ۸۰ درصد منابع تجدید شونده آب.

بر اساس تعریف کارشناسان اگر بیش از ۶۰ درصد منابع آب تجدید شونده کشوری مصرف شود آن کشور در مرحله بحران آب قرار دارد که با توجه به مصرف ۸۰ درصدی کشورمان، باید زنگ هشدار بحران کمبود آب را جدی بگیرید.

اگر چه بحران آب یک مشکل ملی است اما در برخی استان‌های کشور از جمله قم به دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی اهمیت این موضوع چند برابر است.

استان قم که در همسایگی کویر مرکزی ایران قرار دارد به دلیل دوری از دریا، عرض جغرافیایی، وزش بادهای غربی، شرقی و شمال شرقی و اختلاف زیاد از سطح دریا اقلیمی خشک و کم رطوبت داشته و بیشتر زمین‌های آن قابلیت کشاورزی ندارد. به‌گفته معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان قم، متوسط بارندگی در استان ما ۲۰ درصد میانگین جهانی است.

نیمی از آب مصرفی شهر قم از چاه‌های بستر رودخانه و دشت علی آباد و نیم دیگر از محل اجرای بخش فوری اضطراری طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم تامین می‌شود.

*کشاورزی بزرگ‌ترین بخش مصرف کننده و هدر دهنده آب

هر ساله به طور متوسط ۴۰۰ میلیارد متر مکعب بارش برف و باران در کشور داریم که از این مقدار حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب قابل استحصال است.

به‌گفته وزیر نیرو بخش کشاورزی با سهم ۹۲ درصدی بزرگترین مصرف کننده آب کشور است و بخش‌های شرب و صنعت به ترتیب با ۶ و ۲ درصد در جایگاه دوم و سوم قرار دارند.

حمید چیت‌چیان با اشاره به اینکه بهره کارکرد آبیاری در بخش کشاورزی بسیار پایین است، می‌گوید: استفاده از روش‌های جدید آبیاری مثل آبیاری تحت فشار سبب می‌شود نیمی از آب مصرفی بخش کشاورزی صرفه جویی شود.

از سوی دیگر رضا سیار رئیس سازمان جهادکشاورزی استان قم نظر دیگری دارد. وی می‌گوید: بخش کشاورزی مصرف کننده ۹۲ درصد آب کشور نیست زیرا قسمت عمده‌ای از این آب در مسیر رودخانه‌ها هدر می‌رود و به مصرف کشاورزی نمی‌رسد.

علاوه بر هدر رفت آب در مسیر رودخانه‌ها در شرایطی که استان قم از کم آب‌ترین مناطق کشور و با محدودیت شدید منابع آبی روبه رو است در ۱۵۴ روستای قم با جمعیت ۹۰ هزار نفر میزان ۵۲ درصد هدر رفت وجود دارد که این میزان ۲۲ درصد بیشتر از سایر روستاهای کشور است.

علی جان صادق‌پور، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی قم فرسودگی لوله‌های انتقال آب و خرابی کنتورها را دلیل عمده هدر رفت آب در روستاهای استان قم می‌داند و ادامه می‌دهد: به دلیل کمبود اعتبارات و مشکلات اقتصادی امکان اصلاح شبکه آب رسانی برای ما وجود ندارد.

*جداسازی شبکه‌های آب شرب و بهداشتی

از ۶ درصد سهم مصرف خانگی کل آب کشور فقط یک درصد به آب شرب و ۹۹ درصد باقی برای سایر موارد مصرف می‌شود. این ۶ درصد به این صورت به مصرف می‌رسد، پنج لیتر صرف آشامیدن، ۱۰ لیتر پخت و پز، ۵۰ لیتر حمام و شست و شو، ۲۰ لیتر لباسشویی، ۱۵ لیتر ظرف‌شویی، ۳۰ لیتر مصارف بهداشتی، ۱۰ لیتر نظافت خانه، پنج لیتر کولر و تهویه و پنج لیتر مصارف متفرقه.

با توجه به آمار نگران کننده مصرف آب خانگی، دولت به دنبال ایجاد زیر ساخت‌هایی برای جداسازی آب شرب از شبکه بهداشت بوده و از تحقق آن تا چهار سال آینده خبر داده است.

تجربه جداسازی آب شرب و بهداشتی تجربه‌ای است که در بیشتر کشورها موفق بوده و اگر زیرساخت‌های مناسب برای جداسازی آن انجام شود می‌توان این دو نوع محصول را جدا کرده و باری از هزینه‌های تولید آب بهداشتی را کم کرد.

در استان قم محصول آب با تنوع «ای سی‌های» مختلف از ۳۵۰ تا پنج هزار تولید می‌شود. عبدالحمید توکلی بینا مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم معتقد است تنوع محصول آب راهی برای جبران کمبود آن است.

هم اکنون در حرم حضرت معصومه (س) سه نوع آب شامل «آب شرب» برای آشامیدن، «آب بهداشتی» به منظور وضو و «آب خام» برای شستشو در اختیار مردم قرار گرفته است.

«شبکه دوم انتقال آب» نیز از طرح‌های منحصر به تامین آب آشامیدنی با کیفیت در استان قم بوده که این طرح در «اجلاس جهانی آب فرانسه» طرح برگزیده ایران انتخاب شد.

توکلی بینا می‌گوید: چندین سال است شرکت آب و فاضلاب قم شبکه دوم آب را اجرا و مورد بهره‌برداری قرار داده است. این تجربه در مجامع بین‌المللی مورد استقبال قرار گرفته و استفاده از آن به کشورهای کم آب توصیه شده است.

سال‌ها است که کارشناسان و مسئولان کشور به تشدید کمبود منابع آب اذعان کرده‌اند. اگر چه با مصرف نادرست آب در گذشته منابع آبی کشورمان خالی شده اما بارها شنیده‌ایم راهکارهای این کمبود با بهبود روش‌های مدیریت حل خواهد شد که برای جلوگیری از روبه‌رو شدن استان با شرایط بحرانی‌تر استفاده از یک نقشه مناسب برای مدیریت آب ضروری به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/126