راهکار آیت الله مکارم شیرازی برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب

‌به گزارش قم نیوز، حجاب و عفاف را باید از ضروریات عقل دانست، مسئله‌ای بسیار مهم و البته حساس که هم زن و مرد را در بر می‌گیرد و هم بر بسیاری از امور فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی تاثیرگذار است و حیات فرهنگی و اجتماعی هر جامعه ای را از خود متاثر می‌سازد.

در ادیان و البته شرع مقدس اسلام هم، این سرفصل بسیار مهم، به شکل ویژه مورد توجه قرار دارد و متون دینی ما از این مسئله، سرشار و لبریز است.

اما در روزگار غیبت امام معصوم (ع)، مراجع معظم تقلید به عنوان نایبان امام عصر (ع)، همواره بر این مهم تاکید داشته و دارند و هرگاه کیان و اساس حجاب و عفاف را در خطر یا مرز هشدار دیده‌اند، این امر را متذکر شده و همگان را به رعایت و دقت در آن فرا خوانده‌اند.

در این بین آیت الله ناصر مکارم شیرازی هم بارها به تحلیل و بررسی این مسئله بسیار مهم پرداخته‌اند که نمونه بارز آن، ارائه راهکاری نوین در ترویج و تثبیت فرهنگ عفاف و حجاب است.

این مرجع تقلید در این باره می‌فرماید:

"اکثریت مردم جامعه، خواهانِ حجاب و عفاف هستند؛ بنابراین افراد دیگر هم باید خود را با این شرایط زندگی در کشور، تطبیق دهند."

آیت الله مکارم در این باره، کارکنان دولت را موظف به رعایت حجاب می‌داند و از دولت می‌خواهد تا این مهم را از خود و زیر مجموعه‌های خود شروع کند.

وی می‌گوید: "در امر حجاب، نیاز به مجازات کسی نیست؛ بلکه دولت برای کسانی که حجاب را رعایت می‌کنند، امتیازاتی قائل شود. همین عامل سبب می‌شود که آرام آرام چهره جامعه تغییر کند تا سرانجام به رعایت همگانی حجاب منجر شود."

در حقیقت آنچه آیت الله مکارم شیرازی در این باره بر آن تاکید فرموده است، عامل تقویت انگیزه در افراد است.

باید گفت مسئله "انگیزه" یکی از کلیدواژه‌های مهم در علوم انسانی و مطالعات انسانی است که توجه ویژه ای به آن می‌شود و در رویکردهای مختلف نگرش به انسان، مورد توجه و دقت نظر قرار می‌گیرد.

در این راستا، یکی از راه‌های ایجاد انگیزه در انسان، بحث "تشویق" (یا همان واژه قرآنی بشارت، تبشیر و تحریض) است؛ همان نکته ای که در گفتار آیت الله مکارم شیرازی مورد توجه قرار گرفته است. به بیان دیگر اگر دولت بخواهد، می‌تواند با ایجاد انگیزه و تشویق افراد با حجاب در زیرمجموعه‌های خود، عملا به ترویج فرهنگ عفاف و حجاب کمک کند، بدون آنکه در ظاهر، مجازاتی برای افراد بد حجاب صورت گرفته باشد.

البته نکته ظریف این رویکرد در این مسئله نهفته است که تشویق افراد محجبه، عملا به معنای تنبیه افراد غیر محجبه است، بدون آنکه از واژه تنبیه و مجازات استفاده شده باشد.

پس می‌توان با اتخاذ این رویکرد، هم انگیزه افراد محجبه را بالا برد، هم الگوهایی به جامعه معرفی و هم افراد بدحجاب را به رعایت بهتر حجاب تشویق کرد.

این مسئله را از این زاویه هم می‌توان نگریست: انسان موجودی تشویق طلب است و تشویق به عنوان عاملی جذاب و جلب کننده، یکی از بهترین راه‌های ایجاد، استمرار، تقویت و توسعه رفتارهای مطلوب و ارزشی است؛ بنابراین تشویق و قدردانی موجب می‌شود که انسان در انجام وظایف خود بیش از پیش کوشا شود و میل به کمال در او فزونی یابد.

پس خلاصه کلام و رویکرد پیشنهادی آیت الله مکارم این است که دولت می‌تواند بدون ایجاد حساسیت کاذب در تنبیه عملی افراد بد حجاب، با اتخاذ رویکرد تشویقی برای افراد با حجاب، همگان را به رعایت بیشتر حجاب فراخوانَد.

در این راستا البته لازم است تا نکات مهم ذیل در برنامه ریزی برای تحقق این مسئله مورد توجه قرار گیرد:

1 . قطعا آنچه در دستگاه‌های دولتی، بیش از بخشنامه و آئین نامه و امثال آن برای تشویق افراد به رعایت حجاب، موثر است، رعایت حجاب از سوی خود مدیران اصلی و میانی است تا با این تبلیغ عملی و البته غیر مستقیم، همه افراد زیرمجموعه آنها به این مهم فرا خوانده شوند.

2 . ذکر این نکته ضروری است که برای تشویق کارکنان دولت به حجاب و عفاف، باید تشویق حداکثری ملاک عمل باشد و نباید در تعیین مصادیق حجاب و عفاف موفق، زیاد سختگیری کرد و به اصطلاح، نباید زیاد مته به خشخاش گذاشت؛ چراکه آنچه در این رویکرد مورد توجه است، بحث مشارکت و همکاری نیروهای دولتی در تحقق یک فرهنگسازی عمومی است و نه بحث رقابت و تعیین برنده و بازنده.

3 . تشویق عملی افراد به رعایت حجاب و عفاف، نوعی ایجاد انگیزه بیرونی در افراد است که در جای خود مطلوب و مفید است، اما نباید فراموش کرد که در کنار انگیزه بیرونی، باید انگیزه درونی انسان نیز تقویت شود تا هم انگیزش حاصله بیرونی، موقتی نباشد و هم اینکه به شرطی شدن فرد، منجر نشود.

بدیهی است تقویت انگیزه درونی، نیاز به افزایش شناخت و معرفت دارد که می‌تواند از طریق آموزش‌های ضمن خدمت برای کارکنان دولت محقق شود؛ به شرط آنکه این آموزش‌ها، نوین و کاربردی باشد و از آموزش‌های رسمی خشک فاصله بگیرد؛ به طور مثال می‌توان به این نکته اشاره کرد که گاهی یک یادداشت محبت آمیز از سوی یک مدیر برای کارمند خود و در تقدیر از حجاب و عفاف او، بسی بیشتر از یک کلاس رسمی آموزشی در اداره مفید خواهد بود.

پس اگر تشویق بیرونی همراهی با راهنمایی و اعتلای درونی افراد باشد، دستیابی به نقطه مطلوب نهایی، بیش از پیش در دسترس است.

در پایان این نوشتار لازم است تا مسئله ای دیگر هم مورد توجه قرار بگیرد.

سال 1382 بود که شورای فرهنگی اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی، طرح توسعه "فرهنگ عفاف و حجاب" را در این شورا مطرح و به تصویب رساند؛ طرحی که سعی می‌کرد ضمن هشدار در مورد آسیب‌های فرهنگ بیگانه، بر اهمیت آموزش بنیادین در خانواده، مدرسه و جامعه برای یادآوری اهمیت و ارزش عفاف و حجاب تاکید ورزد.

جالب این است که در این طرح، به مواردی مانند ضرورت رعایت حجاب در دستگاه‌های اجرایی کشور و تشویق افراد با حجاب اشاره شده و خواسته شده است تا این قانون به شکل مستمر در جلسات شورای فرهنگ عمومی استان‌ها مورد توجه قرار گیرد و گزارش‌های منظمی در این باره به رئیس شورای فرهنگ عمومی کشور – که شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است - ارائه شود.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که راهکار ارائه شده از سوی آیت الله مکارم شیرازی، عملا یکی از قوانین مغفول مانده در حوزه گسترش فرهنگ عفاف و حجاب است و دولت اگر اراده کند، می‌تواند توجه بیشتری به قانون تشویق افراد با حجاب – که بیش از 14 سال از تصویب آن می‌گذرد – مبذول دارد.

انتهای پیام/ 137