ضرورت فرهنگ‌سازی الگوی مصرف و نیاز آن به تدبیر و عقلانیت

به گزارش قم نیوز مجید حکمت: "جنگ احتمالی آینده در جهان، جنگ بر سر آب خواهد بود."

شاید کمتر کارشناسی را بتوان یافت که این هُشدار مهم را قبول نداشته باشد؛ نکته‌ای که از کمبود و کاهش منابع آب حکایت دارد و در عین حال، ضرورت مدیریت مشارکتی همه کشورهای جهان را در موضوعی حیاتی مانند آب گوشزد می‌کند.

همین مقدمه کوتاه نشان می‌دهد که این بُحران احتمالی، تا چه اندازه به کشوری مانند ما نزدیک است، به‌ویژه آنکه در این سال‌های اخیر و بویژه در سال جاری، با کاهش بارش‌ها مواجه بوده‌ایم و در عین حال می‌دانیم که نزدیک به یک چهارم منابعمان نیز به دلیل فرسودگی سیستم آبرسانی هدر می‌رود.

اینجاست که سازگاری با کم آبی، راهکاری مطمئن برای جایگزینی مقابله با خشکسالی است، نکته ای که می‌توان از آن با تعابیر دیگری مانند لزوم پایبندی به الگوی مصرف، صرفه جویی و عدم اسراف یاد کرد و البته وجه مشترک رهنمودهای راهبردی جمع زیادی از مراجع معظم تقلید قم هم هست.

همین چند روز پیش بود که دکتر رضا ادرکانیان به عنوان وزیر نیرو سفری یک روزه به قم داشت و به دیدار 6 نفر از مراجع تقلید یعنی آیات مکارم شیرازی، جوادی آملی، علوی گرگانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی و سبحانی و همچنین نماینده آیت الله سید علی سیستانی، یعنی حجت الاسلام سید جواد شهرستانی نائل شد و توصیه‌هایی از زبان آنان شنید که می‌توان آنها را علاوه بر سرفصل ضرورت صرفه جویی و عدم اسراف از سوی همه مردم و مسئولان، در نکات زیر به تماشا نشست و مرور کرد:

1 . یکی از مهمترین نکاتی که در این دیدارها مورد توجه قرار گرفته است، این مسئله بود که برخی از مراجع معظم تقلید، رسیدن به هدف مهم اصلاح الگوی مصرف را از زاویه ضرورت استفاده از استعدادهای برتر کشور یا همان "شایسته سالاری" و خدمتگزاری به مردم بر اساس تدبیر و عقلانیت دیدند و به آن اشاره کردند.

ناگفته پیداست که ضرورت شایسته سالاری، یکی از مهمترین کلیدواژه‌ها در مدیریت منابع و سرمایه‌های هر کشور است و ایران عزیز اسلامی هم از این قاعده مُستثنا نیست.

2 . اکثر قریب به اتفاق مراجع معظم در این دیدارها تأکید داشتند که باید شیوه بهینه مصرف به مردم آموزش داده شود که در این مسیر، نقش بزرگی بر دوش رسانه‌هاست، به بیان دیگر این رسانه‌ها هستند که باید با فرهنگسازی، زمینه اصلاح الگوی مصرف را مهیّا کنند.

جالب است که آیت الله جوادی آملی، این تذکر را فراتر از مسئله آب و برق و نیرو در کشور بیان داشت و از آن با عنوان "لزوم مدیریت صحیح منابع در کشور" یاد کرد که نشان می‌دهد رعایت الگوی مصرف، تنها محدود به آب و برق نیست.

در این باره باید توجه داشت که اصحاب رسانه، وقتی می‌توانند بیشترین نقش خود را ایفا کنند که خود، بیشترین و دقیق ترین اطلاعات را داشته باشند، از این رو ضروری است تا اطلاعات و آمار دقیق منابع کشور و به‌ویژه منابع آب و برق و جدیدترین شیوه‌ها برای رعایت الگوی مصرف، به صورت دوره‌های منظم در اختیار همه اصحاب رسانه قرار گیرد تا آنان بتوانند در تولیدات رسانه‌ای خود از این اطلاعات بهره گیرند و آنها را بازنمایی کنند.

همچنین نکته دیگر این سرفصل، در سفر اخیر وزیر نیرو به قم و از سوی آیت الله نوری همدانی مورد توجه قرار گرفت که همانا "ضرورت فرهنگ‌سازی از طریق تبلیغ روحانیون" بود؛ بدیهی است که برای تحقق این مهم، باید هم افزایی بیشتری بین وزارت نیرو و حوزه‌های علمیه شکل بگیرد تا با اقدامات مشارکتی، هم مبلّغان و هم گروههای مرجعی مانند ائمه جماعات و جمعه، بیشتر نسبت به اهمیت این موضوع توجیه شوند و بتوانند مردم را هم بهتر و بیشتر آگاه سازند.

3 . نرخ آب و برق نیز، یکی از نکات مورد اشاره برخی مراجع معظم تقلید و از جمله آیت الله مکارم شیرازی بود، آنجا که هم بر ضرورت توجه به شرایط عمومی مردم در نرخ‌گذاری آب و برق و هم بر لزوم اطلاع رسانی به مردم درباره تغییرات احتمالی در این نرخها تذکر دادند.

4 . نباید فراموش کرد که بر اساس آمار موجود، مشکل اصلی در زمینه هدررفت منابع آب و برق، بیش از آنکه در مصارف خانگی باشد در مصارف صنعتی و کشاورزی است.

بر این اساس، برخی از مراجع معظم تقلید و از جمله آیت الله جعفر سبحانی، ضرورت توسعه آبیاری قطره ای را در کشاورزی مورد تأکید قرار دادند.

بدیهی است که این مسئله، هرگز از اهمیت صرفه جویی و عدم اسراف در مصرف خانگی کم نمی‌کند و چه بسا که فرهنگ شدن این مهم در خانه‌ها، به صنعت و کشاورزی هم سرایت کند و بر آن تأثیر گذارد.

5 . ضرورت افزایش استفاده از انرژی خورشیدی با توجه به ضریب بالای تابش خورشید در کشور، از دیگر سرفصلهای مهم حوزه انرژی است که در بیانات آیت الله مکارم شیرازی به آن اشاره شد و می‌طلبد تا وزارت نیرو، زیرساختهای لازم را برای تحقق بیشتر این امر و فراگیری آن آماده کند.

6 . یکی دیگر از نگرانی‌های برخی مراجع معظم تقلید، حساسیت آنان درباره آینده آب قم بود که این مسئله هم به اطلاع اردکانیان و اعضای هیئت همراه رسید.

اکنون با توجه به مطالب اشاره شده، به نظر می‌رسد که می‌توان همه این موارد را در این بیان اخیر آیت الله نوری همدانی و در دیدار با وزیر نیرو با معظم له خلاصه کرد که رسیدن به الگوی صحیح مصرف، یک مسئولیت همگانی است:

"در اسلام سه نوع مسؤولیت وجود دارد؛ مسؤولیت نخست، مسؤولیت فردی است که هر فردی موظف است خودسازی داشته باشد؛ تمام افراد در این دنیا، خام به دنیا قدم می‌‌گذارند و هر انسانی وظیفه دارد خود را از لحاظ ایمان و اخلاق و عمل بسازد و اگر کسی کوتاهی کند، نزد خداوند متعال مسؤولیت دارد.
از طرف دیگر، هیچ فردی این توانایی را ندارد که تمام احتیاجات خود را به صورت انفرادی تأمین کند؛ بر این اساس اجتماعات و جوامع شکل گرفته است و هرکه با اجتماع ارتباط دارد در قبال آن نیز مسؤولیت دارد که همان مسؤولیت اجتماعی است.
مسؤولیت سوم هم، مسؤولیت‌های شغلی افراد مختلف در جامعه است؛ پس شغل هم مسؤولیت ‌آفرین و به عنوان امانتی در اختیار انسان است که باید در برابر آن به خدا و مردم پاسخگو باشد.
از طرف دیگر، تمام مردم، زیر چتر شغلی مجموعه وزارت نیرو زندگی می‌‌کنند و به همین دلیل، این شغل بسیار مهم است ... ."

اینگونه است که همه مسؤولیت‌های فردی، اجتماعی و شغلی همه افراد و همه هموطنان، به این سمت و سو در حرکت است که انسان، نسبت به مسؤولیت استفاده درست از نعمت‌های خدا و از جمله نعمت آب و برق، حساس باشد و آن را مهم بشمارد.

و اما نکته پایانی این نوشتار، ضرورت پیگیری راه‌های مختلف از سوی مدیریت مصرف انرژی در کشور در مسیر فرهنگسازی این مقوله است.

به نظر می‌رسد که در این زمینه و علاوه بر اهمیت استفاده از ظرفیت هنر و رسانه برای فرهنگسازی، اقداماتی مانند در نظر گرفتن تخفیف‌های تشویقی برای مردمی که صرفه جویی را مورد توجه جدی قرار می‌دهند و البته جریمه مشترکان پُرمصرف هم می‌تواند راهگشا باشد.

انتهای پیام/ 138