حفظ دریاچه نمک دغدغه دوستداران محیط زیست قم

به گزارش قم نیوز برداشت بی رویه از منابع آبی حوضه دریاچه نمک، موجب پیشروی آب های فراشور در سفره های زیرزمینی به سمت دشت ها و نابودی پوشش گیاهی و اکوسیستم منطقه شده است که در صورت ادامه، مرگ دریاچه را درپی خواهد داشت.
شکننده بودن محیط طبیعی دریاچه نمک، باعث شده است تا هرگونه بهره برداری صنعتی و معدنی از آن، عواقب ناگواری درپی داشته باشد؛ بنابراین لازم است قبل از تصمیم گیری برای استفاده از ظرفیت های اقتصادی دریاچه نمک به وضعیت محیط زیستی آن توجه شود که به گفته کارشناسان این حوزه، اصلا مناسب نیست و دریاچه در اثر خشکسالی های مداوم در حال تبدیل شدن به کانون ریزگردهای نمکی در ناحیه مرکزی ایران است.
نگاهی به وضعیت محیط زیستی استان قم نشان می دهد این استان با وسعت یک میلیون و 123 هزارهکتاری در حاشیه کویر و در یک منطقه خشک و نیمه‌ خشک قرار گرفته است و به همین دلیل آب و هوای گرم و خشک دارد؛ مناطق شرقی، مرکزی و شمالی استان را بیابان‌های وسیع همچون دشت مسیله فرا گرفته است، همچنین 400هزار هکتار از وسعت استان در آستانه بیابان شدن، 176 هکتار بیابان و 105هزار هکتار از مناطق بیابانی به کانون تولید گرد و خاک تبدیل شده است.
این وضعیت عمق آسیب پذیری طبیعت استان را نشان و هشدار می دهد هرگونه اقدام غیر کارشناسی در رابطه با بهره برداری از منابع طبیعی موجود در قم همچون دریاچه نمک، می تواند خطرات زیست محیطی را در پی داشته باشد.
پیرامون وضعیت دریاچه نمک نیز باید گفت این دریاچه در ناحیه شرقی استان قم و درحد فاصل سه استان، قم، سمنان و اصفهان قرار گرفته و بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که حدود 200 هزار هکتار وسعت داشته و یک سوم آن در محدوده جغرافیایی قم قرار گرفته است و دارای ساختار زمین شناختی کم نظیر شامل پوسته نمکی و حاشیه باتلاقی است که در سال های اخیر به دلیل خشک سالی و تخصیص نیافتن حقابه آن به یکی از کانون های فعال ریزگردها در منطقه تبدیل شده است.
آنچه بیان شد نشان می دهد توجه نکردن به حیات دریاچه نمک نه تنها طبیعت قم بلکه محیط زیست تمام منطقه مرکزی ایران را تهدید می کند، بنابراین تا دیر نشده لازم است از نظر کارشناسان استفاده شود و این دریاچه در آستانه مرگ را احیا کرد؛ در این میان نقش دوستداران محیط زیست از هر قشر و گروه بسیار مهم تر است و آنان می توانند به عنوان نمایندگان مردم، درخواست های زیست محیطی جامعه را از مسئولان مطالبه کنند.

** بحران دریاچه نمک جدی است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با اشاره به این که ورودی به دریاچه نمک قم نزدیک صفر است، افزود: در گذشته از طریق دشت مسیله و رودخانه های قره چای و قمرود حدود یک میلیارد متر مکعب آب وارد دریاچه نمک می شد، اما اکنون این رقم به نزدیک صفر رسیده است.
سید محمد تقی سجادی با بیان این که باید بحران دریاچه نمک جدی گرفته شود، گفت: اکنون آب ورودی به این دریاچه از سمت قم به صفر رسیده و از سمت شمال هم آب ورودی به دریاچه به میزان بسیار محدود جریان دارد.
وی بیان کرد: در برابر کاهش آب ورودی به دریاچه نمک، فعالیت های سنگین عمرانی همچون احداث آزادراه، خطوط انتقال انرژی و راه آهن در بستر دشت مسیله که روان آب های آن به دریاچه نمک وارد می شود، شرایط حفظ حیات این دریاچه را سخت تر کرد.
وی ادامه داد: برای اجرای طرح های توسعه ای باید شرایط زیست محیطی را درنظر گرفت، در غیر اینصورت باید منتظر واکنش سخت طبیعت بود؛ در نتیجه برخی فعالیت های انسانی در حوضه آبریز دریاچه نمک، هم اکنون منطقه ای که روزگاری دارای پوشش گیاهی بود را به بیابان های خشک و کانون های تولید گرد و غبار تبدیل کرده است.
سجادی گفت: مساله دیگری که در اثر خشک شدن روان آب های بستر دریاچه نمک به وجود آمده است، بازگشت شورآبه ها از بستر دریاچه به سطح دشت های اطراف است.
وی افزود: این اتفاق باعث می شود دشت ها و زمین های کشاورزی اطراف دریاچه به دلیل شور شدن منابع آبی و سطح زمین، دیگر قابلیت کشت گیاه را نداشته باشد و به تدریج تبدیل به بیابان و کانون گرد و غبار شود.
وی ادامه داد: بعد از خشک شدن تدریجی روان آب های دریاچه نمک، بلورهای نمک که در سطح زمین قرار گرفته در اثر سرما و گرما به تدریج شکسته و خرد می شود و با یک وزش باد به حرکت درمی آید و می تواند طوفان های نمکی که برای سلامت انسان ها بسیار مخرب است را ایجاد کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم گفت: اگر حقابه های اختصاص یافته برای دریاچه نمک به آن وارد نشود، نفوذ گرد و غبارهای نمکی به شهرهای مرکزی ایران همچون قم و تهران دور از انتظار نخواهد بود.
وی بیان کرد: در چنین شرایطی باید از هر اقدامی که به محیط زیست دریاچه نمک آسیب می زند جلوگیری کرد؛ همچنین باید با کاشت گیاهان مقاوم در اطراف دریاچه، پوشش گیاهی محافظ برای جلوگیری از گرد و خاک ایجاد نمود.
وی ادامه داد: اجرای عملیات استخراج مواد معدنی از دریاچه نمک می تواند سرعت تبخیر روان آب های آن را تشدید کند و این مساله نجات دریاچه را با سختی بیشتری رو به رو می کند.

** لزوم اختصاص حقابه حوضه آبخیز دریاچه نمک
مدیرکل مدیریت بحران استان قم نیز پیرامون این موضوع بیان داشت: کاهش بارندگی در اثر خشکسالی های پی در پی، حفر چاه های عمیق برای بهره برداران از منابع زیر زمینی و برداشت بی رویه از منابع آبی از جمله مهمترین عواملی است که خطر خشک شدن دریاچه نمک را تشدید می کند.
محسن اوروجی بیان کرد: مطالعات و پایش وضعیت دریاچه نمک و دشت های اطراف آن به طور مستمر انجام می شود تا با راهکاری عملی از وقوع بحران زیست محیطی در استان قم و مناطق مرکزی ایران، جلوگیری شود.
وی ادامه داد: پایین رفتن سطح منابع آبی دریاچه نمک موجب پیشروی آب های شور شده است که این پدیده نیز آسیب های فراوانی به محیط زیست وارد می کند.
اوروجی گفت: حوضه آبخیز ایران مرکزی که استان قم نیز در آن واقع شده است با کمبود جدی منابع آبی مواجه است، برای حل این مشکل باید حقابه های اختصاص یافته به این منطقه تامین و وارد این حوضه آبخیز شود؛ در همین رابطه وزارت نیرو 154 میلیون مترمکعب آب به حوضه آبخیز رودخانه قمرود اختصاص داده است که با ورود این حجم از آب به منطقه بسیاری از مشکلات زیست محیطی برطرف و تا حدی از روند خشک شدن دریاچه نمک جلوگیری می شود.
وی افزود: اگر منابع آبی و سفره های زیرزمینی حوضه دریاچه نمک خشک شود، گرد و خاک ناشی از آن، تمام استان های مرکزی ایران همچون قم، تهران، اصفهان و مرکزی را درگیر مشکل های زیست محیطی می کند.

** فرصت حفظ حیات دریاچه نمک وجود دارد
معاون فنی سازمان حفاظت محیط زیست استان قم نیز پیرامون این مساله ضمن اشاره به این که بحران دریاچه نمک هنوز در گام های نخست است، افزود: بر اثر خشک شدن قسمت هایی از دریاچه نمک برخی از انواع گرد و خاک در این منطقه به وجود آمده است اما هنوز ذرات بسیار خطرناک از دریاچه منتشر نمی شود و فرصت برای اصلاح وضعیت این حوضه آبریز وجود دارد، اما اگر در این مساله کوتاهی شود، قم و شهرهای اطراف دریاچه از جمله تهران به خوزستانی دیگر تبدیل می شود.
سید احمد شفیعی بیان کرد: با وجود برداشت بیش از یک میلیارد متر مکعبی از ذخایر آبی دریاچه نمک در سال های اخیر، این دریاچه هنوز نفس می کشد و سطح آن مرطوب است و ریزگردهای نمکی از دل آن بلند نشده است، اگر این ریزگردها در آسمان منتشر و با آلودگی های شیمیایی موجود در هوا ترکیب شود باید گفت سلامت انسان ها و سایر موجودات زنده به شدت در معرض خطر قرار می گیرد.
وی ادامه داد: دریاچه نمک 15 برابر مساحت شهر قم وسعت دارد و گرد و غبار ناشی از خشک شدن آن که در جهت وزش بادهای غالب استان به خصوص در فصل تابستان منتشر می شود، آسیب جدی برای محیط زیست و سلامت شهروندان قمی به همراه خواهد داشت.
شفیعی افزود: گرد و غبار ایجاد شده از دریاچه نمک می تواند توفان های نمکی در ایران مرکزی به راه بیندازد و شهرهای مختلف کشور را به کانون های بحران زیست محیطی تبدیل کند.

** استخراج مواد معدنی از دریاچه نمک فقط با رعایت استانداردهای بین المللی
رئیس اداره بهداشت، امنیت، محیط زیست و انرژی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم نیز در رابطه با آخرین وضعیت مطالعات صورت گرفته برای برداشت مواد معدنی از دریاچه نمک، گفت: پس از تکمیل شدن مطالعات کارشناسی پیرامون دریاچه نمک، تنها واحدهایی اجازه بهره برداری از مواد معدنی آن را خواهند داشت که سخت گیرانه ترین استانداردهای بین المللی در موضوع حفاظت محیط زیست را رعایت کنند.
جواد ناطق، بیان داشت: حیات دریاچه نمک برای متولیان بخش صنعت و معدن استان قم از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اگر در فرایند استخراج مواد معدنی به این نتیجه برسیم که فعالیت برخی از واحدهای بهره بردار در دریاچه نمک می تواند منجربه آسیب دیدن و یا خشک شدن قسمتی از آن شود، به طور حتم از این کار جلوگیری خواهیم کرد.
وی با اشاره به این که فرایند استخراج مواد معدنی از بستر دریاچه نمک تا تکمیل نشدن مطالعات کارشناسی لازم آغاز نخواهد شد، افزود: بر اساس راهبرد توسعه پایدار استان، هیچ گاه اجازه نخواهیم داد برداشت مواد معدنی از دریاچه نمک موجب برخواستن گرد و غبار از بستر آن شود و سلامت شهروندان در معرض خطر قرار گیرد.
وی ادامه داد: بر مبنای برنامه ریزی های انجام شده، تنها واحدهایی می توانند برای استخراج مواد معدنی از دریاچه نمک اقدام کنند که علاوه بر رعایت سختگیرانه ترین استانداردهای محیط زیستی، دارای پیشرفته ترین ابزارهای بهره برداری مواد معدنی باشند و بتوانند محدوده مورد بهره برداری را در کمترین زمان به حالت اولیه بازگردانند.

انتهای پیام /138