دلایل واجب کفایی بودن امر به معروف و نهی از منکر

به گزارش قم نیوز آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در درس خارج فقه خود که با حضور طلاب و فضلای حوزه در مسجد اعظم قم برگزار شد، در ادامه مباحث مربوط به امر به معروف و نهی از منکر، به تبیین دیدگاه امام در این خصوص پرداخت و با بیان اینکه طبق نظر امام وجوب امر به معروف و نهی از منکر از نوع وجوب کفایی است، تصریح کرد: اگر کسی برای این فریضه قیام نکند همه با اجتماع شرایط ترک واجب گفته‌اند و معاقب خواهند بود و مجازات می‌شوند.

وی با اشاره به اهمیت انجام تکالیف الهی خاطرنشان ساخت: نماز، روزه، حج و امثال آن واجب عینی است که بر هر فرد مکلفی لازم است نسبت به انجام آن اقدام کند؛ یک دسته نیز واجب کفایی داریم مثل تطهیر مسجد و جهاد در مقابل دشمن که اگر یک دسته از افراد انجام دادند تکلیف از دیگران ساقط می‌شود.

استاد سطوح عالی حوزه با تأکید بر اینکه ما معتقدیم امر به معروف و نهی از منکر واجب کفایی است، دلایل خود برای این مهم را این گونه تبیین کرد: دلیل اول ظاهر ادله است، آیات قرآن کریم از جمله آیه شریفه «وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ ۚ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» و ظاهر روایات دال بر این مطلب است.

وی خاطرنشان ساخت: طبیعت برخی از امور به گونه‌ای است که اگر برخی قیام کردند، از دیگران ساقط می‌شود و به عقیده ما امر به معروف و نهی از منکر از جمله این امور است؛ طبیعت امر به معروف و نهی از منکر مثل صلاه و صوم نیست که هر مکلفی باید نسبت به آن اقدام کند؛ نکته‌ای که می‌خواهیم تاکید کنیم چه امر به معروف واجب کفایی و چه واجب عینی باشد این نزاع ثمره‌ای ندارد و اگر «من به الکفایه» قیام کند از دیگران ساقط می‌شود.

آیت الله مکارم شیرازی بیان داشت: مرحوم محقق در متن شرایع، ابتدا واجب کفایی را ترجیح می‌دهد اما در آخر می‌گوید واجب عینی بودن امر به معروف اولی است.

وی با بیان اینکه واجب بر دو قسم کفایی و عینی است، گفت: درباره وجوب کفایی اقوال مختلفی مطرح است که ما شش احتمال را نقل کرده‌ایم؛ برخی گفته‌اند واجب عینی بر فرد مردد از واجب کفایی؛ برخی گفته‌اند متعلق احدالمکلفین است، بعضی دیگر گفته‌اند عنوان انتزاعی درست می‌کنیم و همان را اساس قرار می‌دهیم و می‌گوئیم مراد واجب عینی است بر «من به الکفایه»، قول دیگری نیز می‌گوید که واجب عینی است لکن مشروط به اینکه کسی قیام به انجام آن نکند.

این مفسر قرآن کریم در پایان گفت: این آقایان که در وادی این پیچ و خم‌ها رفته‌اند تصور می‌کردند اصلاً غیر از واجب عینی در این مورد نداریم و تنها به متعلق آن می‌پردازیم؛ در حالی که از اساس این درست نیست و طبیعت و ماهیت واجب عینی و کفایی با یکدیگر متفاوت است.
انتهای پیام / 137