فرصت‌ها و چالش‌های فراروی فقه در شرایط کرونا و پساکرونا

به گزارش قم نیوز آیت الله احمد مبلغی اظهار کرد: «انتقال ذهنیت و تجربه فقهی به فضاها و مسائل کلان جهانی و انسانی» و «امکان یابی فقه برای پرداختن آزادانه تر، دقیق‌تر و مناط محور تر به جنبه‌های آئینی دینی» از فرصت‌های ناشی از ویروس کرونا است که فراروی فقه گشوده شده است.

وی گفت: فراهم آمدن زمینه انتقال فقیهان از وضعیت‌های اجتماعی خُرد یا قومی به وضعیت‌های اجتماعی کلان، گسترده، جهانی و انسانی، یک فرصت مهم برای دانش فقه است.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در تبیین «فرصت بودن چنین نگاهی» گفت: تصویری که دین - و به ویژه مذهب شیعه- از مهدویت ارائه می‌دهد، آمیخته و مملو از دیدگاه‌های جهانی و انسانی است و با شعار «عدالت برای همه زمین» شکل می‌گیرد و این بدون توجه به آن است که آیا استفاده‌کنندگان عدالت، مسلمان هستند یا نه؟

وی اظهار داشت: دسترسی محققان فقه به این امکان که دقیق‌تر و مناط محورتر، به جوانب آئین‌های مذهبی بپردازند، فرصتی دیگر است که در اثر مسائل ناشی از کرونا ایجاد شده است.

آیت الله مبلغی همچنین، برآمدن و آشکار شدن نیاز جامعه به پاسخ‌های دینی، به صورتی پکیجی و فراتر از پاسخ‌های صرفاً فقهی ضرورتی است که عدم توجه به آن چالش انگیز است.

وی گفت: وقتی ویروسی مثل کرونا اینچنین با فوریت عمل می‌کند و دامنه شیوع و چتر تأثیرگذاری خود بر بخش‌های مختلف زندگی را با فوریت می‌گسترد، حوزه‌ها باید در پرداختن به آن و احکام مسائل مربوط به آن و تبیین مواضع جامع الاطراف دینی در قبال آن با سرعت بیشتری عمل کنند وگرنه این به صورت چالش فراروی دانش فقه ظهور پیدا می‌کند.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: جامعه مواجه با کرونا برای اینکه به صورت فوری شرایط روحی و فکری دینی خود را مدیریت و کنترل، و نیاز خود را اقناع و ارضا نماید، باید پاسخ‌های دینی جامع الاطراف دریافت کند.

وی یادآور شد: آنچه روشن است پاسخ‌های فقهی به رغم ضرورت، کافی نیست؛ بلکه پاسخ کلامی، تهذیب نفسی و دعا محور نیز لازم است، و نیز رعایت یک نظم هماهنگ بین اجزا پاسخ‌هایی که می‌دهیم ضروری است.

آیت الله مبلغی با اشاره به ضرورت هوشمندی و ظرافت در فتوا، گفت: ما باید ازطریق فتواهای دقیق، دین را به صحنه بیاوریم. هم چنین باید توجه کنیم که نسخه‌های ما نباید به گونه‌ای باشد که ناگهان جامعه را به سمت موقعیتی ببرد که فقط یک گروهی بتوانند آن را اجرا بکنند.

سه بخش دینی و شناخت فرصت‌ها و چالش‌ها در قبال آنها

وی با اشاره به اینکه ما می‌توانیم از یک زاویه، امور دین را به سه بخش: «بینشی» (ایمان به خدا)، «آئینی» (اجتماعات دینی) و «توقعی» (شفا انتظاری از دین و مقدسات آن)، تقسیم کنیم، گفت: در شرایط کرونا آنچه می‌تواند اتفاق بیافتد، تقویت بینشی دین و بی پیرایه تر شدن، جدی تر شدن، معنادار تر شدن و عمیق‌تر شدن توجه به خداوند است.

عضو مجلس خبرگان ادامه داد: به موازات بزرگ‌تر شدن بخش بینشی، زمینه‌های پر قدرت برای کشف لایه‌های غرور انسان در پیشگاه خداوند و تعریف ابعاد و چگونگی تخلق به اخلاق خداوند در زندگی اجتماعی، از یک طرف، و توجه به مناط های فقهی برای تنظیم شعائر دینی از طرف دیگر، فراهم می‌آید، و این دقیقاً راهی است که دین در آن حضور و بروز دقیق‌تر و واقعی‌تر پیدا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه اصل نگاه توقعی به دین، همچون شفاخواهی دینی از حاق بینش خدامحور برمی‌خیزد، و دین نیز آن را تقویت، و بر آن -به ویژه در قالب توسل به امامان (ع) - تأکید کرده است، گفت: در عین حال گاهی حجم استفاده‌های توقعی از دین، بر پایه منطقی خود ساخته و کمتر بهره گرفته از دین، از سوی عوام شکل می‌گیرد.

آیت الله مبلغی افزود: در این صورت آسیب جدی این است که این حجم، آنچنان گسترش پیدا می‌کند و بر دور خود را لایه و تار می‌تند که در نگاه عمومی آنان به شیرین‌ترین و اصیل‌ترین بخش دین، بدل می‌شود به همه ارزیابی‌ها ارزش داوری‌های آنها نسبت به دین از این خاستگاه شکل می‌گیرد.
انتهای پیام / 137