قم نيوز
: موزه آستان مقدسه حضرت معصومه(س) شامل بخش‌های متنوعی از جمله بخش قرآن‌های خطی از قرن دوم تا دوره معاصر، مسکوکات ادوار اسلامی و پیش از اسلام است.
شنبه ۱۱ فروردين ۱۳۹۷ ساعت ۱۳:۰۶
کد مطلب : 62052
منبع : خبرگزاری مهر
موزه آستانه مقدسه قم عطر آگین معنویت/ نقوش اسلامی را تجربه کنید
ساختمان کنونی موزه که در میدان آستانه واقع است، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در فروردین ماه سال ۱۳۶۱ احداث شد که ابتدا با مساحتی حدود ۵۰۰ متر مربع فعالیت داشت ولی در سال ۱۳۷۱ در زمان تولیت آیت‌الله مسعودی خمینی زیرزمین موزه راه اندازی شد که مجموعاً ساخت آن به یک هزار متر مربع افزایش یافت.
فضای فعلی موزه جوابگوی نیاز نیست و به همین دلیل در طرح جامع توسعه حرم مطهر، پیشنهاد تأسیس موزه‌ای بزرگ در چندین طبقه و همراه با امکانات و تجهیزات لازم ارائه شده است.
مجموعه آثار موزه شامل بخش‌های متنوعی از جمله بخش قرآن‌های خطی از قرن دوم تا دوره معاصر، مسکوکات ادوار اسلامی و پیش از اسلام، تابلوهای نقاشی و شمایل مینیاتوری، آثار چوبی خاتم کاری، آثار چوبی منبت کاری، ظروف سفالینه متعلق به هزاره اول و دوم قبل از میلاد مسیح و ادوار اسلامی، ظروف چینی و شیشه‌ای و...، کاشی‌های زرین فام با طرح‌ها و نقوش و کتیبه‌های زیبا مربوط به قرون ششم تا هشتم هجری قمری، آثار حجاری و سنگ‌های تزئینی، لوازم فلزی با تزئینات قلمزنی، قالیچه‌های دستباف ابریشمی دوره صفوی و قاجار و پارچه‌های دستباف است.
گنجینه قرآن‌های خطی موزه
این بخش به لحاظ تعداد آثار و برخورداری از شیوه‌های ممتاز هنر کتاب آرایی مانند تذهیب، تجلید، خوشنویسی اهمیت بسیار زیادی دارد. برخی از قرآن‌های موزه در قرون آغازین حیات اسلام یعنی در قرن دوم و سوم همزمان با حکومت خلفای عباسی کتابت شده و برخی نیز در سایر ادوار اسلامی، مصادف با دوره حکومت آل بویه، سلجوقیان، ایلخانیان تیموریان، صفویان و قاجاریه کتابت شده است.
قدیمی‌ترین قرآن موزه در سال ۱۹۸ هجری قمری نوشته شده و در آغاز آن نام مأمون خلیفه عباسی مشهود است. بعضی از قرآن‌ها بر روی پوست و برخی دیگر بر روی پارچه و سایر قرآن‌ها بر روی انواع کاغذ نوشته شده است.
مصاحف موزه عمدتاً به خط کوفی، ثلث، نسخ، محقق و ریحان است که برخی از آن‌ها از آغاز تا انتها به یک شیوه از خط خوشنویسی و برخی دیگر به شکل توامان نویسی کتابت شده است. بیشتر آیات قرآن با مرکب مشکی و برخی دیگر نیز با آب طلا و رنگ لاجورد تحریر شده است.
بخشی از قرآن‌های موزه دارای ترجمه فارسی است که در بعضی از آن‌ها همزمان با کتابت متن آیات، نگارش ترجمه نیز به دنبال آن انجام پذیرفته ولی در برخی از نسخه‌ها پس از سپری شدن مدت زمانی طولانی ترجمه فارسی به خط نسخ یا نستعلیق بر آن افزوده شده که تنوع سبک ترجمه در دوره‌ها و قرون مختلف که بیانگر سیر تاریخی تحول زبان و ادب پارسی است از نکات حائز اهمیت در قرآن‌های مترجم است.
در این بخش آثار ارزشمندی از خطاطان ادوار اسلامی همچون احمد نریزی، فیض‌الله لاهوری، شمس الدین عبدالله دوست، محمد بن سلیمان الهروی و علی نقی بن محمد کبیر ربانی موجود است.
بیشتر صفحات قرآن‌ها با بهره‌گیری از هنر زیبا و ظریف و پرکار تذهیب مزّین شده و با استفاده از نقوش زیبای گل و بوته اسلیمی، ترنج، سر ترنج، لچک ترنج، شمسه و شرفه، جدول کشی و کمند زرین، زنجیره و به کمک انواع رنگ‌ها مانند لاجورد، شنجرف و طلا به شیوه‌ای بسیار زیبا و دل انگیز آراسته شده است.
قرآن‌های موزه عمدتاً دارای انواع جلدهای زیبا شامل جلد چرمی ساده، چرمی سوخت ضربی، سوخت معرق، جلد طلا کوب، جلد روغنی (لاکی) با تزئینات گل و مرغ و گل و بوته و همچنین برخی قرآن‌ها دارای جلد طلاپوش با سرطبل است.
مسکوکات
مجموعه مسکوکات موزه آستانه مقدسه قم از دیگر بخش‌های مهم آثار موزه را تشکیل می‌دهد که از لحاظ جنس، طرح و نقش و دوره تاریخی حائز اهمیت است.
مسکوکات موزه از نظر جنس به سه دسته طلا، نقره و مس و از نقطه نظر تاریخی به سه دوره تاریخی اشکانی و ساسانی، عرب ساسانی و ادوار اسلامی است که در دوره نخست برخی از سکه‌های نقره موجود در دوره حاکمیت سلسله اشکانی و ساسانی ضرب شده‌اند که روی این سکه‌ها تصویر نقش برجسته و نیمرخ فرمانروا با نگاه به سمت چپ و بر پشت سکه نیز نقش آتشدان زرتشتی با شعله‌هایی که از میان آن متصاعد می‌شود و غالباً نیز با دو نگهبان آتش ـ آذربد ـ ایستاده بر دو جانب آن مشهود است.
در سکه‌های موسوم به عرب ساسانی که در سال‌های ۳۰ تا ۸۰ هجری قمری رواج داشته در نگاه نخست شبیه سکه‌ای متعلق به اواخر دوره ساسانی با چهره پادشاه و آتشدان است اما ویژگی شاخص در این سلسله مسکوکات دعا یا عبارت دینی عربی است که در حاشیه روی سکه ضرب خورده و بیشتر از همه عبارت الحاقی «بسم الله» و «لله الحمد» است که این امر توسط حکام مسلمان در آغاز حاکمیت اسلام صورت می‌گرفت و مجدداً سکه را نشر می‌کردند.
در بخش سکه‌های ادوار اسلامی سکه‌های متعدد از جنس طلا و نقره متعلق به زمان حکومت خلفای اموی و عباسی وجود دارد که نام حاکم و سال ضرب و محل ضرب به خط کوفی روی سکه مشهود است. سکه‌های اموی عمدتاً در شهرهای دمشق و واسط، ضرب شده و سکه‌های دوره عباسی نیز در شهرهای عباسیه، کوفه، بغداد، ری، نهاوند، اصفهان، ضرب شده است.
بخش دیگر سکه‌های ادوار اسلامی متعلق به دوران حکومت سلجوقیان، ایلخانان و امرای مظفری، آل جلایر، تیموری، صفویه و قاجاری است.
این بخش از سکه‌ها نیز عمدتاً در ضرابخانه‌های جرجان، نیشابور، بغداد، دامغان، رشت، فومن، تبریز، سمرقند، ساری، هرات، اصفهان و... ضرب شده‌اند.
تعداد قابل توجهی از سکه‌های موجود که از جنس نقره است در ضرابخانه دارالایمان قم ضرب شده‌اند.
نقاشی
در موزه آستانه مقدسه قم مجموعه متنوعی از تابلوهای نقاشی مینیاتور و رنگ و روغن مربوط به دوره قاجار و صفویه نگهداری می‌شود که هر یک از جهاتی حائز اهمیت هستند.
تابلوهای موجود شامل سه بخش می‌شود. بخش اعظم تابلوهای نقاشی موزه، شامل تابلوهای ـ شمایل ـ ائمه معصومین(ع) بوده که عمدتاً مربوط به دوره قاجار است و این بخش نیز خود شامل دو قسم است که قسم اول تابلوهای مینیاتوری و قسم دوم تابلوهای رنگ و روغن در ابعاد بزرگ و مختلف و متنوع است.
بخش دوم شامل تابلوهای رنگ و روغن است که پشت شیشه کار شده و شامل تصاویری از سلاطین دوره صفوی، قاجار و زندیه است.
بخش سوم نیز تابلوهای رنگ و روغن تصاویر سلاطین قاجار است که بر روی بوم و در ابعاد تقریبی ۲×۱.۵ متر کار شده است.
نقاشی روی قاب آینه، نقاشی روی رحل قرآن، نقاشی روی قلمدان، نقاشی‌های مینایی روی ظروف فلزی، ادوات رزمی، ادوات تزئینی مانند مدال‌های مرصع و همچنین نقاشی گل و بوته مینایی روی در طلاپوش از دیگر نمونه‌های آثار نقاشی موزه آستانه به شمار می‌رود.
منبت کاری
نمونه‌های متعددی از آثار منبت کاری ادوار اسلامی در موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها شامل درهای چوبی منبت کاری مربوط به دوره صفوی است که در حواشی آن آیاتی از قرآن مجید به چشم می‌خورد.
همچنین رحل منبت کاری دوره صفوی دارای نقوش گیاهی و حیوانی، رحل منبت کاری دوره صفوی دارای نقوش انسانی و رحل منبت کاری و مشبک کاری دوره صفوی که توسط اعتماد الدوله وزیر شاه صفی وقف شده از دیگر نمونه‌های منبت کاری است.
خاتم کاری
نمونه‌هایی از آثار نفیس خاتم کاری در موزه آستانه مقدسه قم نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها شامل درب خاتم کاری بسیار نفیس مربوط به دوره قاجاری که در زمان ناصر الدین شاه قاجار و در دوران صدرات میرزا تقی خان امیر کبیر برای مقبره محمد شاه قاجار ساخته شده و درب خاتم کاری دوره قاجاری دارای کتیبه‌هایی حاوی اشعار معروف محتشم کاشانی در توصیف واقعه کربلا به خط نستعلیق که از جنس استخوان طراحی و اجرا شده، است.
رحل‌های قرآن در ابعاد مختلف و با طرح‌ها و نقوش بسیار زیبا، صندوق بزرگ خاتم کاری مربوط به مقبره شاه صفی صفوی و قاب آینه‌های خاتم کاری در اندازه‌های مختلف از دیگر نمونه‌های نفیس خاتم کاری است.
سفالگری
ظروف سفالینه موزه قم از نظر قدمت به دو بخش کلی شامل سفالینه‌های مربوط به هزاره اول و دوم پیش از میلاد مسیح و سفالینه‌های ادوار مختلف اسلامی تقسیم می‌شوند.
سفالینه‌های دوره پیش از میلاد بیشتر فاقد لعاب بوده و برخی از آن‌ها دارای نقوش ساده گیاهی است؛ اما سفالینه‌های دوران اسلامی عمدتاً دارای لعاب زرین فام، فیروزه‌ای و لاجورد می‌باشند و تعدادی از آن‌ها نیز دارای کتیبه هستند. همچنین در تزئینات این ظروف از تکنیک نقش کنده و نقش افزوده و نقش قالبی استفاده شده است و بیشتر آن‌ها دارای نقوش گیاهی، اسلیمی، خطوط پراکنده هستند.
از نظر شکل ظاهری سفالینه‌های موزه به شکل بشقاب، کاسه، کوزه، آبخوری، پیه سوز، گلدان و غیره بوده و مربوط به مناطق باستانی سیلک کاشان، ری، جرجان، نیشابور، خوروین قزوین هستند.
شیشه‌گری
مجموعه متنوعی از ظروف شیشه‌ای ادوار مختلف اسلامی در موزه قم نگهداری می‌شود که به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
پیاله شیشه‌ای به رنگ لاجوردی، ساخت ری و جرجان به قطر تقریبی ۱۰ سانتی متر و ارتفاع چهار سانتی متر متعلق به قرن چهارم و پنجم، دوره دیلمیان از جمله این آثار است.
مجموعه متنوعی از ظروف شیشه‌ای ادوار مختلف اسلامی در موزه قم نگهداری می‌شود
همچنین صراحی، بطری و شیشه‌ای با نقوش شطرنجی قالبی به رنگ سبز تیره، بدنه شلجمی با گردن لوله‌ای بلند به ارتفاع حدود ۲۳ سانتی متر، ساخت ری در قرن چهارم و پنجم، دوره دیلمیان و ظروف دارو، روغندان و شیشه‌ای به رنگ سبز کم رنگ، بدنه شلجمی و گردن کوتاه با ارتفاع حدود ۷.۵ سانتی متر، قطر دهانه ۲.۵ سانتی متر ساخت قرن چهارم و پنجم هجری از دیگر ظروف شیشه‌ای این موزه را تشکیل می‌دهند.
بطری شیشه‌ای به رنگ مایل به سبز، دارای لوله کوتاه با دهانه کوچک محدب شلجمی به قطر داخلی ۲ سانتی متر با قطر بطری ۱۰ سانتی متر یکی دیگر از ظروف شیشه‌ای است که بدنه استوانه‌ای با پایه مقعر دارد و متعلق به قرن پنجم و ششم هجری قمری است.
برخی دیگر از اقسام ظروف شیشه‌ای موجود در موزه هر چند از قدمت کمتری برخوردارند اما از نظر شکل ظاهری و نوع طرح و رنگ بسیار زیبا و جالب توجه هستند که عبارت‌اند از مجموعه لوسترهای شیشه‌ای و بلورین دارای طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، گلدان‌های بلور مرصع قاجاری، کاسه‌ها و پیاله بلور بارفتن و اُپالین، انواع چراغ‌های نفتی در رنگ‌های آبی و صورتی و با لاله‌های شیشه‌ای الوان و گلاب پاش‌های بلورین مرصع هستند.
کاشی‌کاری
کاشی‌های موزه قم از نظر قدمت، نفاست، ابعاد، کثرت نقوش و تزئینات و تنوع کتیبه‌های موجود روی آن بسیار حائز اهمیت و جالب توجه هستند.
از نظر قدمت، بیشتر کاشی‌ها مربوط به دوره سلجوقی و ایلخانی (قرن ششم و هفتم و هشتم) بوده که بخش قابل توجهی از آن در کارخانه سید رکن الدین در کاشان ساخته شده است.
بخش زیاد کاشی‌های موزه را کاشی‌های ستاره‌ای یا کوکبی و چلیپا، خشت کاشی و کاشی‌های معرق و کتیبه‌ای تشکیل می‌دهد.
کاشی‌های کوکبی یا ستاره‌ای عمدتاً دارای تزئینات زرین فام بوده و همچنین تعداد زیادی از آن‌ها دارای نقوش برجسته زیبای گیاهی شامل گل و بوته اسلیمی هستند.
کتیبه‌های موجود بر روی کاشی‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند که یکی از آن‌ها شامل آیات و سوره‌های قرآنی، احادیث و روایات ائمه معصومین (ع) و ابیاتی از شعرای پارسی گوی ایرانی از جمله حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
کاشی‌های خشتی قسمت دیگری از کاشی‌های موزه قم را تشکیل می‌دهد که بیشتر دارای کتیبه‌هایی با حروف برجسته شامل سوره‌های قرآنی به ویژه سوره یاسین با تزئینات زرین فام و نقوش گیاهی است. در این قسمت هر کاشی شامل یک یا چند کلمه برجسته بوده که مجموعه متعددی از آن‌ها عبارات یک آیه و یا یک سوره را تشکیل می‌دهد.
از نظر زیبایی و نفاست و ابعاد، یکی از زیباترین و نفیس‌ترین کاشی‌های موجود، کاشی‌های مرقد علی بن جعفر است که به شکل یک مستطیل بزرگ با ابعاد کلی ۱۵۶×۲۰۶ سانتیمتر که شامل شش قطعه کوچک‌تر به ابعاد ۷۸×۷۰ سانتیمتر است و مربوط به اوایل قرن هشتم یا دوره ایلخانی بوده که دارای کتیبه‌هایی به خط ثلث برجسته است.
آثار حجاری (سنگ‌تراشی)
هنر حجاری و سنگ‌تراشی یکی از رشته‌های مهم هنری است که در کشور ما از سابقه‌ای بس کهن برخوردار است و در جای جای میهن اسلامی نمونه‌های متنوع و بسیار زیبایی از آثار حجاری را می‌توان مشاهده کرد.
در موزه آستانه مقدسه قم نیز تعداد قابل توجهی از آثار حجاری وجود دارد که بخش عمده آن شامل سنگ قبر شخصیت‌ها و حکام دوره قاجاری است که از جمله آن‌ها می‌توان به سنگ قبر فتحعلی‌شاه قاجار، محمدشاه قاجار، قهرمان میرزا فرزند عباس میرزا، سنگ قبر مهد علیا مادر ناصرالدین شاه، شعاع السلطنه پسر مظفرالدین شاه قاجار و یکی دیگر از رجال قاجار بنام میرزا محمدخان اشاره کرد، چون مدفن افراد فوق داخل حرم مطهر قرار دارد صرفاً برای ارج نهادن به مقام هنر و هنرمند سختکوش ایرانی، آثار مذکور به موزه انتقال یافته است.
همچنین یک سنگ آب کشکولی دوره قاجاری و قطعات بزرگ و متعدد سنگ مرمر ازاره با نقوش گیاهی متعلق به دوره صفوی از دیگر آثار حجاری موزه آستانه مقدسه قم به شمار می‌رود.
آنچه به برخی از این آثار اهمیت خاصی بخشیده وجود آیات شریفه قرآنی، اسماء الهی و جملات و عبارات دینی و اسلامی است که جلوه آن را صد چندان کرده است.
کار حجاری این آثار به همت هنرمندانی همچون سیدحسین و محمدعلی اصفهانی، محمدحسین حجارباشی، محمدعلی و میرزا علی اکبر طهرانی به انجام رسیده است.
همچنین خطاطی و خوشنویسی یکی از این آثار توسط جناب میرزا غلامرضا از خوشنویسان مشهور دوره قاجاری صورت پذیرفته است.
فلزکاری
در موزه آستانه مقدسه قم نمونه‌های متنوعی از آثار فلزکاری ادوار مختلف اسلامی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از پیه سوز مفرغ پیش از اسلام، شمعدان‌های برنجی دوره سلجوقی، بخور سوزها و شمعدان مشبک دوره صفوی، چراغ روغنی برنجی و طوق‌های فولادی مشبک دوره صفوی، ادوات جنگی مرصع از قبیل سپر و شمشیرهای جواهر نشان، کلاهخود وزره فولادی دوره قاجاری، قندیل‌های زیبای زرین و مینایی دوره قاجاری و... است.
همچنین درهای قدیمی انتقالی از حرم مطهر با روکش سراسری طلا و نقره که دارای تزئینات قلمزنی بسیار زیبا است از دیگر آثار بخش فلزکاری موزه آستانه مقدسه قم به شمار می‌رود.
سنگ‌های قیمتی
بخش عمده سنگ‌های قیمتی موزه را مجموعه سنگ‌های عقیق و دُر و یشم تشکیل می‌دهد که از نظر شکل ظاهری به شکل مربع، مستطیل، بیضی، دایره و چندضلعی است.
تعدادی دیگر از آثار موزه را مدال‌های نفیس تشکیل می‌دهد که بخش مرکزی آن‌ها دارای نقاشی مینیاتوری است
بیشتر عقیق‌ها دارای انواع کتیبه به خط نستعلیق بوده و کتیبه‌ها دارای مضامین قرآنی و ادعیه و اسماءالله است و از نظر قدمت نیز عمدتاً مربوط به دوره صفوی و قاجاری است.
تعدادی دیگر از آثار موزه را مدال‌های نفیس تشکیل می‌دهد که بخش مرکزی آن‌ها دارای نقاشی مینیاتوری است و حواشی آن با طلا و سنگ‌های قیمتی تزئین شده است.
گردنبند (سینه ریز) طلایی احمدشاهی، با نقش برجسته طاووس زرین، به همراه سکه‌های آویز اشرفی از دیگر آثار نفیس این بخش است.
همچنین ادوات رزمی دوره قاجاری از قبیل شمشیر فولادی دارای تزئینات طلاکوبی و دارای غلاف مزین به سنگ‌های قیمتی و نقوش مینایی، تبر طلاکوب و میناکاری، قمه فولادی دسته استخوانی با غلاف بسیار زیبا با نقوش سراسری مینایی با نوک زمرّدنشان، همچنین سپر و کلاهخود با تزئینات یاقوت و زمرد و طلاکوبی، قندیل بسیار زیبای دوره قاجاری از جنس طلا که با قطعات ریز و متعدد یاقوت و زمرد ترصیع شده و قندیل طلای قاجاری با تزئینات میناکاری از جمله مهم‌ترین آثار جواهرنشان موزه قم محسوب می‌شوند.
آثار دستباف (قالیبافی)
در مجموعه آثار دستباف موزه قم قالی‌ها و قالیچه‌های ابریشمی از جلوه خاصی برخوردار هستند. عمده این قالی‌ها مربوط به دوره صفوی و قاجاری است که از نظر ظرافت بافت و کیفیت طرح و نقشه و رنگ از ارزش هنری والایی برخوردار است و برخی از آن‌ها جزو شاهکار هنر قالی بافی به شمار می‌آید.
بیشتر قالی‌ها و قالیچه‌ها دارای نقوش گل و بوته اسلیمی، شمسه، ترنج، لچک ترنج، سر ترنج و کتیبه‌های قرآنی است.
تعدادی از قالیچه‌های ابریشمی دوره صفوی دارای ضخامتی بین یک تا دو میلیمتر است که بیانگر منت‌های ظرافت در بافت این آثار نفیس است. برخی از فرش‌های موزه قم تار و پود آن از کُرک بافته شده و دارای کتیبه قرآنی است.
قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین فرش موزه، فرش ابریشمی متعلق به دوره شاه عباس ثانی صفوی است که به شکل دو نیم دایره و مساحت هر یک حدود ۳۰ مترمربع است و ضخامت آن حدود ۲ میلیمتر بوده و از نفایس بسیار ارزشمند محسوب می‌شود.
آثار دستباف (پارچه بافی)
پارچه‌های دستباف موزه آستانه مقدسه قم دارای تنوع خاصی هستند که از آن جمله می‌توان به پارچه‌های ابریشمی، گلابتون، پارچه‌های کتان، مخمل، ماهوت، شال، ترمه اشاره کرد.
این پارچه‌ها با استفاده از شیوه‌های مختلف سوزن دوزی از قبیل نقره دوز، یراق دوزی، پته دوزی، تکه دوزی، شمسه دوزی، ملیله دوزی، قلابدوزی و... تزئین شده‌اند.
بیشتر پارچه‌ها دارای نقوش گیاهی مانند گل و بوته اسلیمی، بته جقه، انواع گل و مرغ، نقش ترنج، لچک ترنج، سر ترنج بوده که با استفاده از انواع نخ به ویژه الیاف نازک نقره و طلا نقش‌های بسیار زیبا خلق شده‌اند.
برخی پارچه نیز دارای نقوش انسانی و برخی دیگر دارای نقوش حیوانی مانند سیمرغ و اژدها هستند
برخی پارچه نیز دارای نقوش انسانی و برخی دیگر دارای نقوش حیوانی مانند سیمرغ و اژدها هستند.
تعدادی از پارچه‌های ابریشمی دوره صفوی نیز زمینه اصلی آن با کتیبه‌های حاوی آیات و سوره‌های کوتاه قرآنی از جمله سوره مبارکه «نصر» بافته شده است.
نمونه‌ای دیگر از پارچه‌های دستباف موزه قم، پرده یا پارچه ویژه روی ضریح حضرت معصومه (س) است که دارای کتیبه‌های بسیار زیبایی به خط نستعلیق با مضامین شعر در مدح آن حضرت بوده که به شیوه سوزن دوزی اجرا شده و حواشی آن به شیوه قلاب دوزی به زیبایی هر چه تمام‌تر تزئین شده است و محل بافتان اصفهان و متعلق به دوره قاجاری است.
برخی پارچه‌های ابریشمی با نقوش انسانی متعلق به دوره صفوی و برخی دیگر متعلق به دوره قاجاری است.
تکه‌ای از پرده خانه کعبه که آیاتی از سوره مبارکه حج به خط ثلث برجسته به شیوه ده یک دوزی روی آن اجرا شده از دیگر آثار ارزشمند مجموعه پارچه‌های نفیس موزه قم به شمار می‌رود.
بازدید سالانه ۱۰۰ هزار نفر
با توجه به عشق و ارادت فوق العاده‌ای که مردم کشورمان نسبت به خاندان عصمت و طهارت به ویژه بارگاه کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه(س) دارند، همواره هدایای ارزشمندی را به مرقد نورانی این بانوی بزرگوار تقدیم کرده‌اند که خوشبختانه در چند ساله اخیر روندی رو به رشد داشته و در این ارتباط بیش از ده‌ها قلم اشیای نفیس شامل قرآن‌های خطی، مسکوکات ادوار اسلامی، تابلوهای نقاشی، ظروف سفالینه، آثار دستباف و سایر آثار هنری به موزه اهدا شده است.
همچنین به علت موقعیت مکانی و همجواری با حرم مطهر، استقبال قابل توجهی وجود دارد که به طور متوسط سالانه یکصد هزار نفر از موزه بازدید می‌کنند.
در چند ساله اخیر تعداد زیادی سکه‌های ارزشمند ادوار اسلامی شامل چهار آلبوم و تعدادی تابلوهای خط و نقاشی و... یک عدد در خاتم کاری بسیار نفیس و همچنین تعدادی سنگ قبر رجال و سلاطین دوره قاجاری که از نظر هنر حجاری بسیار نفیس و ارزشمند بودند، از اماکن و بیوتات وابسته به حرم مطهر جمع آوری و به موزه انتقال داده شدند.
انتهای پیام / 137
فضای فعلی موزه جوابگوی نیاز نیست و به همین دلیل در طرح جامع توسعه حرم مطهر، پیشنهاد تأسیس موزه‌ای بزرگ در چندین طبقه و همراه با امکانات و تجهیزات لازم ارائه شده است.
مجموعه آثار موزه شامل بخش‌های متنوعی از جمله بخش قرآن‌های خطی از قرن دوم تا دوره معاصر، مسکوکات ادوار اسلامی و پیش از اسلام، تابلوهای نقاشی و شمایل مینیاتوری، آثار چوبی خاتم کاری، آثار چوبی منبت کاری، ظروف سفالینه متعلق به هزاره اول و دوم قبل از میلاد مسیح و ادوار اسلامی، ظروف چینی و شیشه‌ای و...، کاشی‌های زرین فام با طرح‌ها و نقوش و کتیبه‌های زیبا مربوط به قرون ششم تا هشتم هجری قمری، آثار حجاری و سنگ‌های تزئینی، لوازم فلزی با تزئینات قلمزنی، قالیچه‌های دستباف ابریشمی دوره صفوی و قاجار و پارچه‌های دستباف است.
گنجینه قرآن‌های خطی موزه
این بخش به لحاظ تعداد آثار و برخورداری از شیوه‌های ممتاز هنر کتاب آرایی مانند تذهیب، تجلید، خوشنویسی اهمیت بسیار زیادی دارد. برخی از قرآن‌های موزه در قرون آغازین حیات اسلام یعنی در قرن دوم و سوم همزمان با حکومت خلفای عباسی کتابت شده و برخی نیز در سایر ادوار اسلامی، مصادف با دوره حکومت آل بویه، سلجوقیان، ایلخانیان تیموریان، صفویان و قاجاریه کتابت شده است.
قدیمی‌ترین قرآن موزه در سال ۱۹۸ هجری قمری نوشته شده و در آغاز آن نام مأمون خلیفه عباسی مشهود است. بعضی از قرآن‌ها بر روی پوست و برخی دیگر بر روی پارچه و سایر قرآن‌ها بر روی انواع کاغذ نوشته شده است.
مصاحف موزه عمدتاً به خط کوفی، ثلث، نسخ، محقق و ریحان است که برخی از آن‌ها از آغاز تا انتها به یک شیوه از خط خوشنویسی و برخی دیگر به شکل توامان نویسی کتابت شده است. بیشتر آیات قرآن با مرکب مشکی و برخی دیگر نیز با آب طلا و رنگ لاجورد تحریر شده است.
بخشی از قرآن‌های موزه دارای ترجمه فارسی است که در بعضی از آن‌ها همزمان با کتابت متن آیات، نگارش ترجمه نیز به دنبال آن انجام پذیرفته ولی در برخی از نسخه‌ها پس از سپری شدن مدت زمانی طولانی ترجمه فارسی به خط نسخ یا نستعلیق بر آن افزوده شده که تنوع سبک ترجمه در دوره‌ها و قرون مختلف که بیانگر سیر تاریخی تحول زبان و ادب پارسی است از نکات حائز اهمیت در قرآن‌های مترجم است.
در این بخش آثار ارزشمندی از خطاطان ادوار اسلامی همچون احمد نریزی، فیض‌الله لاهوری، شمس الدین عبدالله دوست، محمد بن سلیمان الهروی و علی نقی بن محمد کبیر ربانی موجود است.
بیشتر صفحات قرآن‌ها با بهره‌گیری از هنر زیبا و ظریف و پرکار تذهیب مزّین شده و با استفاده از نقوش زیبای گل و بوته اسلیمی، ترنج، سر ترنج، لچک ترنج، شمسه و شرفه، جدول کشی و کمند زرین، زنجیره و به کمک انواع رنگ‌ها مانند لاجورد، شنجرف و طلا به شیوه‌ای بسیار زیبا و دل انگیز آراسته شده است.
قرآن‌های موزه عمدتاً دارای انواع جلدهای زیبا شامل جلد چرمی ساده، چرمی سوخت ضربی، سوخت معرق، جلد طلا کوب، جلد روغنی (لاکی) با تزئینات گل و مرغ و گل و بوته و همچنین برخی قرآن‌ها دارای جلد طلاپوش با سرطبل است.
مسکوکات
مجموعه مسکوکات موزه آستانه مقدسه قم از دیگر بخش‌های مهم آثار موزه را تشکیل می‌دهد که از لحاظ جنس، طرح و نقش و دوره تاریخی حائز اهمیت است.
مسکوکات موزه از نظر جنس به سه دسته طلا، نقره و مس و از نقطه نظر تاریخی به سه دوره تاریخی اشکانی و ساسانی، عرب ساسانی و ادوار اسلامی است که در دوره نخست برخی از سکه‌های نقره موجود در دوره حاکمیت سلسله اشکانی و ساسانی ضرب شده‌اند که روی این سکه‌ها تصویر نقش برجسته و نیمرخ فرمانروا با نگاه به سمت چپ و بر پشت سکه نیز نقش آتشدان زرتشتی با شعله‌هایی که از میان آن متصاعد می‌شود و غالباً نیز با دو نگهبان آتش ـ آذربد ـ ایستاده بر دو جانب آن مشهود است.
در سکه‌های موسوم به عرب ساسانی که در سال‌های ۳۰ تا ۸۰ هجری قمری رواج داشته در نگاه نخست شبیه سکه‌ای متعلق به اواخر دوره ساسانی با چهره پادشاه و آتشدان است اما ویژگی شاخص در این سلسله مسکوکات دعا یا عبارت دینی عربی است که در حاشیه روی سکه ضرب خورده و بیشتر از همه عبارت الحاقی «بسم الله» و «لله الحمد» است که این امر توسط حکام مسلمان در آغاز حاکمیت اسلام صورت می‌گرفت و مجدداً سکه را نشر می‌کردند.
در بخش سکه‌های ادوار اسلامی سکه‌های متعدد از جنس طلا و نقره متعلق به زمان حکومت خلفای اموی و عباسی وجود دارد که نام حاکم و سال ضرب و محل ضرب به خط کوفی روی سکه مشهود است. سکه‌های اموی عمدتاً در شهرهای دمشق و واسط، ضرب شده و سکه‌های دوره عباسی نیز در شهرهای عباسیه، کوفه، بغداد، ری، نهاوند، اصفهان، ضرب شده است.
بخش دیگر سکه‌های ادوار اسلامی متعلق به دوران حکومت سلجوقیان، ایلخانان و امرای مظفری، آل جلایر، تیموری، صفویه و قاجاری است.
این بخش از سکه‌ها نیز عمدتاً در ضرابخانه‌های جرجان، نیشابور، بغداد، دامغان، رشت، فومن، تبریز، سمرقند، ساری، هرات، اصفهان و... ضرب شده‌اند.
تعداد قابل توجهی از سکه‌های موجود که از جنس نقره است در ضرابخانه دارالایمان قم ضرب شده‌اند.
نقاشی
در موزه آستانه مقدسه قم مجموعه متنوعی از تابلوهای نقاشی مینیاتور و رنگ و روغن مربوط به دوره قاجار و صفویه نگهداری می‌شود که هر یک از جهاتی حائز اهمیت هستند.
تابلوهای موجود شامل سه بخش می‌شود. بخش اعظم تابلوهای نقاشی موزه، شامل تابلوهای ـ شمایل ـ ائمه معصومین(ع) بوده که عمدتاً مربوط به دوره قاجار است و این بخش نیز خود شامل دو قسم است که قسم اول تابلوهای مینیاتوری و قسم دوم تابلوهای رنگ و روغن در ابعاد بزرگ و مختلف و متنوع است.
بخش دوم شامل تابلوهای رنگ و روغن است که پشت شیشه کار شده و شامل تصاویری از سلاطین دوره صفوی، قاجار و زندیه است.
بخش سوم نیز تابلوهای رنگ و روغن تصاویر سلاطین قاجار است که بر روی بوم و در ابعاد تقریبی ۲×۱.۵ متر کار شده است.
نقاشی روی قاب آینه، نقاشی روی رحل قرآن، نقاشی روی قلمدان، نقاشی‌های مینایی روی ظروف فلزی، ادوات رزمی، ادوات تزئینی مانند مدال‌های مرصع و همچنین نقاشی گل و بوته مینایی روی در طلاپوش از دیگر نمونه‌های آثار نقاشی موزه آستانه به شمار می‌رود.
منبت کاری
نمونه‌های متعددی از آثار منبت کاری ادوار اسلامی در موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها شامل درهای چوبی منبت کاری مربوط به دوره صفوی است که در حواشی آن آیاتی از قرآن مجید به چشم می‌خورد.
همچنین رحل منبت کاری دوره صفوی دارای نقوش گیاهی و حیوانی، رحل منبت کاری دوره صفوی دارای نقوش انسانی و رحل منبت کاری و مشبک کاری دوره صفوی که توسط اعتماد الدوله وزیر شاه صفی وقف شده از دیگر نمونه‌های منبت کاری است.
خاتم کاری
نمونه‌هایی از آثار نفیس خاتم کاری در موزه آستانه مقدسه قم نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها شامل درب خاتم کاری بسیار نفیس مربوط به دوره قاجاری که در زمان ناصر الدین شاه قاجار و در دوران صدرات میرزا تقی خان امیر کبیر برای مقبره محمد شاه قاجار ساخته شده و درب خاتم کاری دوره قاجاری دارای کتیبه‌هایی حاوی اشعار معروف محتشم کاشانی در توصیف واقعه کربلا به خط نستعلیق که از جنس استخوان طراحی و اجرا شده، است.
رحل‌های قرآن در ابعاد مختلف و با طرح‌ها و نقوش بسیار زیبا، صندوق بزرگ خاتم کاری مربوط به مقبره شاه صفی صفوی و قاب آینه‌های خاتم کاری در اندازه‌های مختلف از دیگر نمونه‌های نفیس خاتم کاری است.
سفالگری
ظروف سفالینه موزه قم از نظر قدمت به دو بخش کلی شامل سفالینه‌های مربوط به هزاره اول و دوم پیش از میلاد مسیح و سفالینه‌های ادوار مختلف اسلامی تقسیم می‌شوند.
سفالینه‌های دوره پیش از میلاد بیشتر فاقد لعاب بوده و برخی از آن‌ها دارای نقوش ساده گیاهی است؛ اما سفالینه‌های دوران اسلامی عمدتاً دارای لعاب زرین فام، فیروزه‌ای و لاجورد می‌باشند و تعدادی از آن‌ها نیز دارای کتیبه هستند. همچنین در تزئینات این ظروف از تکنیک نقش کنده و نقش افزوده و نقش قالبی استفاده شده است و بیشتر آن‌ها دارای نقوش گیاهی، اسلیمی، خطوط پراکنده هستند.
از نظر شکل ظاهری سفالینه‌های موزه به شکل بشقاب، کاسه، کوزه، آبخوری، پیه سوز، گلدان و غیره بوده و مربوط به مناطق باستانی سیلک کاشان، ری، جرجان، نیشابور، خوروین قزوین هستند.
شیشه‌گری
مجموعه متنوعی از ظروف شیشه‌ای ادوار مختلف اسلامی در موزه قم نگهداری می‌شود که به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
پیاله شیشه‌ای به رنگ لاجوردی، ساخت ری و جرجان به قطر تقریبی ۱۰ سانتی متر و ارتفاع چهار سانتی متر متعلق به قرن چهارم و پنجم، دوره دیلمیان از جمله این آثار است.
مجموعه متنوعی از ظروف شیشه‌ای ادوار مختلف اسلامی در موزه قم نگهداری می‌شود
همچنین صراحی، بطری و شیشه‌ای با نقوش شطرنجی قالبی به رنگ سبز تیره، بدنه شلجمی با گردن لوله‌ای بلند به ارتفاع حدود ۲۳ سانتی متر، ساخت ری در قرن چهارم و پنجم، دوره دیلمیان و ظروف دارو، روغندان و شیشه‌ای به رنگ سبز کم رنگ، بدنه شلجمی و گردن کوتاه با ارتفاع حدود ۷.۵ سانتی متر، قطر دهانه ۲.۵ سانتی متر ساخت قرن چهارم و پنجم هجری از دیگر ظروف شیشه‌ای این موزه را تشکیل می‌دهند.
بطری شیشه‌ای به رنگ مایل به سبز، دارای لوله کوتاه با دهانه کوچک محدب شلجمی به قطر داخلی ۲ سانتی متر با قطر بطری ۱۰ سانتی متر یکی دیگر از ظروف شیشه‌ای است که بدنه استوانه‌ای با پایه مقعر دارد و متعلق به قرن پنجم و ششم هجری قمری است.
برخی دیگر از اقسام ظروف شیشه‌ای موجود در موزه هر چند از قدمت کمتری برخوردارند اما از نظر شکل ظاهری و نوع طرح و رنگ بسیار زیبا و جالب توجه هستند که عبارت‌اند از مجموعه لوسترهای شیشه‌ای و بلورین دارای طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، گلدان‌های بلور مرصع قاجاری، کاسه‌ها و پیاله بلور بارفتن و اُپالین، انواع چراغ‌های نفتی در رنگ‌های آبی و صورتی و با لاله‌های شیشه‌ای الوان و گلاب پاش‌های بلورین مرصع هستند.
کاشی‌کاری
کاشی‌های موزه قم از نظر قدمت، نفاست، ابعاد، کثرت نقوش و تزئینات و تنوع کتیبه‌های موجود روی آن بسیار حائز اهمیت و جالب توجه هستند.
از نظر قدمت، بیشتر کاشی‌ها مربوط به دوره سلجوقی و ایلخانی (قرن ششم و هفتم و هشتم) بوده که بخش قابل توجهی از آن در کارخانه سید رکن الدین در کاشان ساخته شده است.
بخش زیاد کاشی‌های موزه را کاشی‌های ستاره‌ای یا کوکبی و چلیپا، خشت کاشی و کاشی‌های معرق و کتیبه‌ای تشکیل می‌دهد.
کاشی‌های کوکبی یا ستاره‌ای عمدتاً دارای تزئینات زرین فام بوده و همچنین تعداد زیادی از آن‌ها دارای نقوش برجسته زیبای گیاهی شامل گل و بوته اسلیمی هستند.
کتیبه‌های موجود بر روی کاشی‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند که یکی از آن‌ها شامل آیات و سوره‌های قرآنی، احادیث و روایات ائمه معصومین (ع) و ابیاتی از شعرای پارسی گوی ایرانی از جمله حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
کاشی‌های خشتی قسمت دیگری از کاشی‌های موزه قم را تشکیل می‌دهد که بیشتر دارای کتیبه‌هایی با حروف برجسته شامل سوره‌های قرآنی به ویژه سوره یاسین با تزئینات زرین فام و نقوش گیاهی است. در این قسمت هر کاشی شامل یک یا چند کلمه برجسته بوده که مجموعه متعددی از آن‌ها عبارات یک آیه و یا یک سوره را تشکیل می‌دهد.
از نظر زیبایی و نفاست و ابعاد، یکی از زیباترین و نفیس‌ترین کاشی‌های موجود، کاشی‌های مرقد علی بن جعفر است که به شکل یک مستطیل بزرگ با ابعاد کلی ۱۵۶×۲۰۶ سانتیمتر که شامل شش قطعه کوچک‌تر به ابعاد ۷۸×۷۰ سانتیمتر است و مربوط به اوایل قرن هشتم یا دوره ایلخانی بوده که دارای کتیبه‌هایی به خط ثلث برجسته است.
آثار حجاری (سنگ‌تراشی)
هنر حجاری و سنگ‌تراشی یکی از رشته‌های مهم هنری است که در کشور ما از سابقه‌ای بس کهن برخوردار است و در جای جای میهن اسلامی نمونه‌های متنوع و بسیار زیبایی از آثار حجاری را می‌توان مشاهده کرد.
در موزه آستانه مقدسه قم نیز تعداد قابل توجهی از آثار حجاری وجود دارد که بخش عمده آن شامل سنگ قبر شخصیت‌ها و حکام دوره قاجاری است که از جمله آن‌ها می‌توان به سنگ قبر فتحعلی‌شاه قاجار، محمدشاه قاجار، قهرمان میرزا فرزند عباس میرزا، سنگ قبر مهد علیا مادر ناصرالدین شاه، شعاع السلطنه پسر مظفرالدین شاه قاجار و یکی دیگر از رجال قاجار بنام میرزا محمدخان اشاره کرد، چون مدفن افراد فوق داخل حرم مطهر قرار دارد صرفاً برای ارج نهادن به مقام هنر و هنرمند سختکوش ایرانی، آثار مذکور به موزه انتقال یافته است.
همچنین یک سنگ آب کشکولی دوره قاجاری و قطعات بزرگ و متعدد سنگ مرمر ازاره با نقوش گیاهی متعلق به دوره صفوی از دیگر آثار حجاری موزه آستانه مقدسه قم به شمار می‌رود.
آنچه به برخی از این آثار اهمیت خاصی بخشیده وجود آیات شریفه قرآنی، اسماء الهی و جملات و عبارات دینی و اسلامی است که جلوه آن را صد چندان کرده است.
کار حجاری این آثار به همت هنرمندانی همچون سیدحسین و محمدعلی اصفهانی، محمدحسین حجارباشی، محمدعلی و میرزا علی اکبر طهرانی به انجام رسیده است.
همچنین خطاطی و خوشنویسی یکی از این آثار توسط جناب میرزا غلامرضا از خوشنویسان مشهور دوره قاجاری صورت پذیرفته است.
فلزکاری
در موزه آستانه مقدسه قم نمونه‌های متنوعی از آثار فلزکاری ادوار مختلف اسلامی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از پیه سوز مفرغ پیش از اسلام، شمعدان‌های برنجی دوره سلجوقی، بخور سوزها و شمعدان مشبک دوره صفوی، چراغ روغنی برنجی و طوق‌های فولادی مشبک دوره صفوی، ادوات جنگی مرصع از قبیل سپر و شمشیرهای جواهر نشان، کلاهخود وزره فولادی دوره قاجاری، قندیل‌های زیبای زرین و مینایی دوره قاجاری و... است.
همچنین درهای قدیمی انتقالی از حرم مطهر با روکش سراسری طلا و نقره که دارای تزئینات قلمزنی بسیار زیبا است از دیگر آثار بخش فلزکاری موزه آستانه مقدسه قم به شمار می‌رود.
سنگ‌های قیمتی
بخش عمده سنگ‌های قیمتی موزه را مجموعه سنگ‌های عقیق و دُر و یشم تشکیل می‌دهد که از نظر شکل ظاهری به شکل مربع، مستطیل، بیضی، دایره و چندضلعی است.
تعدادی دیگر از آثار موزه را مدال‌های نفیس تشکیل می‌دهد که بخش مرکزی آن‌ها دارای نقاشی مینیاتوری است
بیشتر عقیق‌ها دارای انواع کتیبه به خط نستعلیق بوده و کتیبه‌ها دارای مضامین قرآنی و ادعیه و اسماءالله است و از نظر قدمت نیز عمدتاً مربوط به دوره صفوی و قاجاری است.
تعدادی دیگر از آثار موزه را مدال‌های نفیس تشکیل می‌دهد که بخش مرکزی آن‌ها دارای نقاشی مینیاتوری است و حواشی آن با طلا و سنگ‌های قیمتی تزئین شده است.
گردنبند (سینه ریز) طلایی احمدشاهی، با نقش برجسته طاووس زرین، به همراه سکه‌های آویز اشرفی از دیگر آثار نفیس این بخش است.
همچنین ادوات رزمی دوره قاجاری از قبیل شمشیر فولادی دارای تزئینات طلاکوبی و دارای غلاف مزین به سنگ‌های قیمتی و نقوش مینایی، تبر طلاکوب و میناکاری، قمه فولادی دسته استخوانی با غلاف بسیار زیبا با نقوش سراسری مینایی با نوک زمرّدنشان، همچنین سپر و کلاهخود با تزئینات یاقوت و زمرد و طلاکوبی، قندیل بسیار زیبای دوره قاجاری از جنس طلا که با قطعات ریز و متعدد یاقوت و زمرد ترصیع شده و قندیل طلای قاجاری با تزئینات میناکاری از جمله مهم‌ترین آثار جواهرنشان موزه قم محسوب می‌شوند.
آثار دستباف (قالیبافی)
در مجموعه آثار دستباف موزه قم قالی‌ها و قالیچه‌های ابریشمی از جلوه خاصی برخوردار هستند. عمده این قالی‌ها مربوط به دوره صفوی و قاجاری است که از نظر ظرافت بافت و کیفیت طرح و نقشه و رنگ از ارزش هنری والایی برخوردار است و برخی از آن‌ها جزو شاهکار هنر قالی بافی به شمار می‌آید.
بیشتر قالی‌ها و قالیچه‌ها دارای نقوش گل و بوته اسلیمی، شمسه، ترنج، لچک ترنج، سر ترنج و کتیبه‌های قرآنی است.
تعدادی از قالیچه‌های ابریشمی دوره صفوی دارای ضخامتی بین یک تا دو میلیمتر است که بیانگر منت‌های ظرافت در بافت این آثار نفیس است. برخی از فرش‌های موزه قم تار و پود آن از کُرک بافته شده و دارای کتیبه قرآنی است.
قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین فرش موزه، فرش ابریشمی متعلق به دوره شاه عباس ثانی صفوی است که به شکل دو نیم دایره و مساحت هر یک حدود ۳۰ مترمربع است و ضخامت آن حدود ۲ میلیمتر بوده و از نفایس بسیار ارزشمند محسوب می‌شود.
آثار دستباف (پارچه بافی)
پارچه‌های دستباف موزه آستانه مقدسه قم دارای تنوع خاصی هستند که از آن جمله می‌توان به پارچه‌های ابریشمی، گلابتون، پارچه‌های کتان، مخمل، ماهوت، شال، ترمه اشاره کرد.
این پارچه‌ها با استفاده از شیوه‌های مختلف سوزن دوزی از قبیل نقره دوز، یراق دوزی، پته دوزی، تکه دوزی، شمسه دوزی، ملیله دوزی، قلابدوزی و... تزئین شده‌اند.
بیشتر پارچه‌ها دارای نقوش گیاهی مانند گل و بوته اسلیمی، بته جقه، انواع گل و مرغ، نقش ترنج، لچک ترنج، سر ترنج بوده که با استفاده از انواع نخ به ویژه الیاف نازک نقره و طلا نقش‌های بسیار زیبا خلق شده‌اند.
برخی پارچه نیز دارای نقوش انسانی و برخی دیگر دارای نقوش حیوانی مانند سیمرغ و اژدها هستند
برخی پارچه نیز دارای نقوش انسانی و برخی دیگر دارای نقوش حیوانی مانند سیمرغ و اژدها هستند.
تعدادی از پارچه‌های ابریشمی دوره صفوی نیز زمینه اصلی آن با کتیبه‌های حاوی آیات و سوره‌های کوتاه قرآنی از جمله سوره مبارکه «نصر» بافته شده است.
نمونه‌ای دیگر از پارچه‌های دستباف موزه قم، پرده یا پارچه ویژه روی ضریح حضرت معصومه (س) است که دارای کتیبه‌های بسیار زیبایی به خط نستعلیق با مضامین شعر در مدح آن حضرت بوده که به شیوه سوزن دوزی اجرا شده و حواشی آن به شیوه قلاب دوزی به زیبایی هر چه تمام‌تر تزئین شده است و محل بافتان اصفهان و متعلق به دوره قاجاری است.
برخی پارچه‌های ابریشمی با نقوش انسانی متعلق به دوره صفوی و برخی دیگر متعلق به دوره قاجاری است.
تکه‌ای از پرده خانه کعبه که آیاتی از سوره مبارکه حج به خط ثلث برجسته به شیوه ده یک دوزی روی آن اجرا شده از دیگر آثار ارزشمند مجموعه پارچه‌های نفیس موزه قم به شمار می‌رود.
بازدید سالانه ۱۰۰ هزار نفر
با توجه به عشق و ارادت فوق العاده‌ای که مردم کشورمان نسبت به خاندان عصمت و طهارت به ویژه بارگاه کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه(س) دارند، همواره هدایای ارزشمندی را به مرقد نورانی این بانوی بزرگوار تقدیم کرده‌اند که خوشبختانه در چند ساله اخیر روندی رو به رشد داشته و در این ارتباط بیش از ده‌ها قلم اشیای نفیس شامل قرآن‌های خطی، مسکوکات ادوار اسلامی، تابلوهای نقاشی، ظروف سفالینه، آثار دستباف و سایر آثار هنری به موزه اهدا شده است.
همچنین به علت موقعیت مکانی و همجواری با حرم مطهر، استقبال قابل توجهی وجود دارد که به طور متوسط سالانه یکصد هزار نفر از موزه بازدید می‌کنند.
در چند ساله اخیر تعداد زیادی سکه‌های ارزشمند ادوار اسلامی شامل چهار آلبوم و تعدادی تابلوهای خط و نقاشی و... یک عدد در خاتم کاری بسیار نفیس و همچنین تعدادی سنگ قبر رجال و سلاطین دوره قاجاری که از نظر هنر حجاری بسیار نفیس و ارزشمند بودند، از اماکن و بیوتات وابسته به حرم مطهر جمع آوری و به موزه انتقال داده شدند.
انتهای پیام / 137
تگ ها
آخرین عناوین
