قم نيوز
: قم نیوز: در كشور ما جمع تیراژ همه روزنامه های منتشر شده از ۵/۲ میلیون روزنامه تجاوز نمی كند در صورتی كه تیراژ فقط یكی از روزنامه های ژاپن (آساهی) حدود ۲۰ میلیون نسخه است.
چهارشنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۱ ساعت ۰۸:۴۷
کد مطلب : 9929
منبع : تبیان
به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی
من هنوز یار مهربانم
اما درحال حاضر كتاب و كتابخوانی چه موقعیتی در كشور ما ایران دارد؟
این سؤالی است كه همه آنهایی كه دغدغه توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و در یك كلام آرزوی رشد و كمال این كشور را در دل دارند، باید پاسخی اساسی برای آن پیدا كنند. تجربه جهانی نشان می دهد كه رشد و توسعه تمدنها، ریشه در رشد فكری و فرهنگی هر جامعه دارد و بدون رشد فرهنگ كتابخوانی در جوامع، نمی توان به رشد هیچ تمدنی دل خوش كرد. باید تأكید كرد كه علیرغم رشد رسانه های گوناگون جمعی تاكنون هیچ رسانه ای نتوانسته است نقشی را كه كتاب در رشد تمدنها داشته است، ایفا نماید.
گرچه كشورهای درحال توسعه نزدیك به ۸۰درصد جمعیت جهان را تشكیل می دهند، اما كمتر از ۳۰درصد كتابهای مصرفی جهان را تولید می كنند و كمتر از این نسبت نیز به كتابخوانی مشغول هستند، این در شرایطی است كه كشورهای پیشرفته یا توسعه یافته كه حدود ۲۰درصد جمعیت جهان را تشكیل می دهند، ۷۰درصد كتابهای مصرفی جهان را تولید می كنند. تاوان این تفاوت و فاصله را آیا جز كشورهای درحال توسعه باید بپردازند؟
گرچه كشورهای درحال توسعه نزدیك به ۸۰درصد جمعیت جهان را تشكیل می دهند، اما كمتر از ۳۰درصد كتابهای مصرفی جهان را تولید می كنند و كمتر از این نسبت نیز به كتابخوانی مشغول هستند، این در شرایطی است كه كشورهای پیشرفته یا توسعه یافته كه حدود ۲۰درصد جمعیت جهان را تشكیل می دهند، ۷۰درصد كتابهای مصرفی جهان را تولید می كنند.
تبعیض جهانی در كتابخوانی
كشورهای اروپایی حدود ۱۵درصد جمعیت جهان را در خود جای داده اند، اما در سال ۱۹۹۰ بیشتر از نصف كتابهای مصرفی جهان را تولید كرده اند، آیا معنای این، نیازمندی جهان به اروپا در تولید و انتشار كتاب نیست؟
اروپا در سال ۱۹۹۱ به ازای هر یك میلیون نفر جمعیت خود، ۸۰۲عنوان كتاب منتشر كرده است، اما در قاره آسیا در همین سال به ازای هر یك میلیون نفر آسیایی ۷۰عنوان و در قاره آفریقا به ازای هر یك میلیون نفر آفریقایی فقط ۲۰عنوان كتاب منتشر شده است.
مشكل كتاب در جهان سوم، تنها به كمبود تولید و نشر كتاب محدود نمی شود، مشكل اساسی این است كه حتی اگر كتاب های زیادی هم در این كشورها منتشر شود، میزان افراد استفاده كننده از این كتابها "كتابخوانها" بسیار پایین است.
كتابخوانی در ایران
کتاب
اما موقعیت ایران در زمینه نشر كتاب و كتابخوانی چگونه است؟ در كشور ما هر سال چه تعدادی كتاب جدید منتشر می شود و میزان كتابخوانی چگونه است؟
اگرچه درمورد میزان كتاب منتشر شده در ایران می توان به آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تكیه كرد، اما در زمینه كتابخوانی متأسفانه هیچ مطالعه جدی تاكنون صورت نگرفته است و دیدگاه های متفاوتی دراین زمینه وجود دارد.
عده زیادی از چهره های شاخص فرهنگی كشور معتقدند كه درصد كتابخوان و كتابخوانی در جامعه كاهش یافته است و تحلیل های گوناگونی برای این موضوع ارائه می كنند، اما كارشناسان و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین اعتقادی ندارند و معتقدند كه رشد و افزایش میزان كتاب های منتشر شده در دو دهه گذشته نشان می دهد كه هم میزان تولید كتاب و هم تعداد كتابخوان در ایران افزایش یافته است.
"محمدجواد مرادی نیا" مدیركل مراكز و روابط فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دراین رابطه می گوید:
"یك ذهنیت بسیار قوی در جامعه ما وجود دارد و آن این است كه میزان وسرانه كتابخوانی در كشور ما بسیار پایین است؛ سؤال من این است كه ما براساس كدام تحقیق و نظرسنجی علمی به این نتیجه رسیده ایم، اگر این موضوع صرفاً یك برداشت شخصی است، می توان درمورد خیلی از مسائل این برداشت ها را مطرح كرد، ولی این برداشت ها منطبق بر واقعیت نیستند. آن چیزی كه ما داریم از نزدیك می بینیم این است كه هرسال و هرماه بر میزان تقاضای چاپ كتاب از سوی نویسندگان و ناشران اضافه می شود، معنی این كار این است كه اگر این كتاب ها متقاضی نداشته باشد، باید عرضه هم كاهش پیدا كند درصورتی كه عرضه كتاب افزایش پیدا كرده است.
در سال ۱۳۸۲ حدود ۴۰هزارعنوان كتاب منتشر شده كه این رقم چندین برابر رقم كتاب های چاپ شده در سال های اول انقلاب است.
این یك پارامتر خوبی است كه نشان می دهد ما رشد كتابخوانی داشته ایم یا نه؟"
مرادی نیا می افزاید:
"نكته دوم این است كه جامعه ای كه روزبه روز میزان افراد باسواد آن افزایش پیدا می كنند و سطح تحصیلات رشد جهشی دارد، به صورت طبیعی نیازش به كتاب و كتابخوانی بیشتر می شود. میزان باسوادان ما را در اوایل انقلاب با حالا مقایسه كنید، همچنین تعداد دانشجویان، دانش آموختگان سطوح عالی را مقایسه كنید، اینها لاجرم نیازمند مطالعه كتاب های گوناگون و حتی كتاب های غیردرسی هستند، دانشجویان رشته های مختلف مانند علوم اجتماعی، روانشناسی و تاریخ حتماً برای افزایش معلومات خود یك ارتباط نزدیك با كتاب های درسی و غیردرسی برقرار می كنند.
نكته سوم این است كه شواهد و قرائن نشان می دهد كه مردم جامعه با افزایش معلومات عمومی خود، علاقه مندی بیشتری به مطالعه نسبت به قبل نشان می دهند. مطالعات مردم در زمینه های بهداشت عمومی (كه مستقیماً با سلامتی آنها ارتباط دارد)، روانشناسی، خودشناسی، خداشناسی و مطالعات دینی به صورت چشمگیری افزایش پیدا كرده است. به همین دلیل سطح دانش عمومی جامعه ما افزایش قابل توجه ای كرده است. اینها باعث شده كه مردم درمورد موضوعات مهم اجتماعی و عمومی كه با سرنوشت خود و جامعه ارتباط پیدامی كند، حساسیت بیشتری نشان دهند و از موضع آگاهی اتخاذ موضع كرده و یا تصمیم گیری نمایند، مثلاً در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری یا سایر مسائل مهم شاهد واكنش، موضع گیری منطبق بر علم و آگاهی مردم هستیم. اینها اگر شاهدی بر افزایش مطالعه مردم نیستند پس چه نامی می توان بر آنها گذاشت؟"
كتابخوانی اجباری، كتابخوانی آزاد
شكی نیست كه آمار و ارقام كتابهای چاپ شده در سال های اخیر و مقایسه آن با سال های گذشته حكایت از افزایش تعداد عناوین كتابهای منتشر شده در سال های اخیر دارد، اما دو نكته اساسی در این زمینه وجود دارد كه نباید نسبت به آن بی توجه بود:
نكته اول این است كه باید توجه داشته باشیم كه بسیاری از كتابهای منتشر شده كتابهای درسی دانش آموزان یا دانشجویان است و چاپ و نشر و خرید آنها حكایت از علاقه مندی مردم به مطالعه كتاب نمی كند.
نكته دوم میزان مطالعه آزاد است كه شواهد گوناگون حاكی از كم علاقگی به مطالعه كتاب آزاد در كشور است. امروز مردم ما نه تنها نسبت به خواندن كتاب به صورت آزاد خیلی بی توجه هستند، بلكه میزان رغبت به مطالعه روزنامه هم در كشور ما پایین است.
در كشور ما جمع تیراژ همه روزنامه های منتشر شده از ۵/۲ میلیون روزنامه تجاوز نمی كند در صورتی كه تیراژ فقط یكی از روزنامه های ژاپن (آساهی) حدود ۲۰ میلیون نسخه است.
به گفته بسیاری از كارشناسان، مهمترین عامل خرید و مطالعه برخی از كتابها توسط مردم، گرفتن مدرك تحصیلی یا گروه شغلی و... است كه به نحوی مربوط به معیشت، زندگی پیدا كردن كار و افزایش حقوق است و هیچ ربطی به علاقه مندی مردم به مطالعه و كتابخوانی ندارد.
آخرین عناوین
