قم نيوز : قم نیوز: مانور ایمنی و زلزله هر ساله در مدارس سراسر کشور برگزار میشود و سوال اساسی اینجاست که این مانورها تا چه میزان در پیشگیری از خطرات یک زلزله واقعی تاثیرگذار هستند.
سرویس شهری قم نیوز، آخرین دقایق کلاس است و بچهها منتظر به پایان رسیدن درس. در کلاس بسته است و صدای معلم پژواک بر میدارد؛ ناگهان احساس لرزش خفیفی میکنم. یکی از بچههای شر کلاس که ادعایش همه را کشته یک مرتبه بلند فریاد میزند «زلزله» و مثل فنر از جایش میپرد،معلم به او تشر میزند، بقیه اولش چیزی نگفتند اما ناگهان لرزه بیشتر میشود همه بلند شدند. قلبم روی هزار میزد، میترسیدم از اینکه توی زلزله بمیرم. شاگرد پر ادعای کلاس مثل گلوله طول کلاس را طی کرد، در را باز کرد و همانطور که فریاد میزد «زلزله» به سرعت فرار کرد. توی یک لحظه حس کردم که همه چیز دارد تکان میخورد، دیوارها داشتند از جا کنده میشدند همه وحشت زده فرار میکردند، چند نفری زیر دست و پا افتاده بودند؛ معلم که رنگش مثل گچ سفید شده، زیر میز خزیده بود، دیوارها ترک برمی داشتند مطمئن بودم الآن همه چیز میریزد روی سرم، سالن پر شده بود از شیشه خورده. همه جا را گرد و خاک پوشانده. خواستم مثل بقیه فرار کنم، یاد مانور زلزله سال پیش افتادم، توی دلم گفتم ای کاش این هم مانور بود، یادم آمد به ما گفته بودند نباید همه با هم به سمت در خروجی هجوم ببریم، بهترین جا در حال حاضر سه کنج دیوار بود خدا را شکر پنجرهای هم آن نزدیکی نبود.
هر ساله و با فرا رسیدن هشتم آذرماه، مانورهای ایمنی و زلزله به منظور ایجاد آمادگی در برابر این حادثه طبیعی در سطح مدارس کشور از جمله استان قم اجرا میشود. با توجه به آسيبپذيري كودكان و نوجوانان در برابر صدمات ناشي از زلزله، بخش آموزش همگاني پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسي و مهندسي زلزله در راستاي رسالت خويش به منظور كاربردي كردن آموختههاي دانشآموزان پيرامون زلزله، در سال ۱۳۷۴ برگزاري مانور در سطح مدارس را طراحي كرد. نخستين مانور سراسري در سال ۱۳۷۸ اجرا شد و از آن به بعد هر ساله در ۸ آذرماه مانور سراسري زلزله در سطح مدارس سراسر كشور برگزار ميشود.
ظاهراً هدف از اجرای این مانورها، افزایش سطح آگاهی دانشآموزان در مورد زلزله و ایجاد آمادگی برای انجام واکنشهای صحیح و سریع در برابر آن است، سوال اینجاست که این مانورها چقدر به اهداف خود نزدیک شدهاند.
مانور ابزاري براي كاربردي شدن آموزشهاست
آنچه كه دانشآموزان در كتابها ميخوانند تنها جنبه تئوري دارد و زماني كه دو مرحله تئوري و عملي با يكديگر تلفيق ميشوند، به یقین آموختههاي دانشآموزان ميتواند به صورت ماندگار باقي بماند، به همين علت آنچه كه دانشآموزان در اجراي اين مانور انجام ميدهند قطعاً تا سالها در حافظه آنها باقي ميماند.
«زهره اسماعیلی» مدیر مدرسه شهید قضایی ناحیه ۳ که مدرسه او امسال میزبان مانور نمادین ایمنی و زلزله و مسئولان اجرایی قم بود با اشاره به ارائه آموزشهای کاربردی مانور زلزله میگوید: «۲۹۸ نفر دانشآموز این مدرسه حدود ۱۰ ساعت آموزش در رابطه با زلزله دیدهاند، که شامل ۶ ساعت آموزش عملی و چهار ساعت آموزش تئوری بوده است». وی میافزاید: «این آموزشها شامل روشهای پناهگیری، آرامش گرفتن، خروج اضطراری، روشهای مهار آتش، چادر زدن، اسکان اضطراری، حمل صحیح مصدوم و غیره انجام شد».
میتوان از زلزله نترسید
تحصیل در مدرسهای که ﻟﻘﺐ ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﺗﺮﺱ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺭﺍ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ میدهد. یکی از عمدهترین مشکلات کشور در مواقع رخداد زلزله مقاوم نبودن ساختمانهاست، از سوی دیگر نگاهی به تجربهی کشورهایی چون ژاپن که سالانه حدود چهار برابر ایران زلزله را تجربه میکنند ولی خسارات آنها خیلی از کمتر از منطقه خاورمیانه است ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ از زلزله نترسید.
در این خصوص مدیرکل نوسازی مدارس استان قم را جویا شدیم. «مهدی حائری» گفت: «طبق قانون مصوبه مجلس بازسازی مدارس از چند سال پیش شروع شد و استان قم نیز با اعتبار در نظر گرفته شده شروع به بازسازی یا تخریب مدارسی که در اولویت هستند کرده است».
حائری با بیان اینکه برای شروع این طرح باید کار مطالعاتی که شامل آزمایش خاک، آزمایش استحکام ساختمان و تهیه نقشه مقاومسازی انجام شود بیان داشت: «اگر در کارهای مطالعاتی مشخص شود هزینه بازسازی ۳۰ درصد ساخت مدرسه است، مقاومسازی صورت میگیرد و چناچه هزینه بازسازی مدرسه بیشتر از ۳۰درصد ساخت مدرسه برآورد شود، از آنجایی که بازسازی مقرون به صرفه نخواهد بود مدرسه تخریب خواهد شد».
با توجه به تلاش مناسب سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در تحقق اهداف کمی طرح تخریب و بازسازی مدارس غیراستاندارد و مقاوم سازی مدارس بدون استحکام باید به کمبودها و نقصها اذعان کرد. صرفهجویی مالی و کمبود برخی مصالح از جمله دلایل اجرای نامناسب این طرح است. پرواضح است که در ساخت مدارس باید بالاترین حد استاندارد درنظر گرفته شود، حتی بالاتر از ساختمانهای اداری، دلیل این تاکید حجم بالای تلفات در حوادث غیر مترقبه در مدارس است.
اصولا وقتی صحبت از ایمن کردن مدارس به میان میآید تفکرات به سمت مقاومسازی مدارس معطوف میشود. چالشهای فراوانی در چگونگی احداث مدارس ایمن وجود دارد که مهمترین آنها را می توان وجود زیرساختهای نامناسب در مناطق پرخطر، و همچنین نبود تعریف روشنی از وظایف و سازوکارهای پاسخگو نام برد
دراین میان مدرسه راهنمایی شهید قضایی به عنوان یک مدرسه الگو در قم مطرح است. اسماعیلی مدیر این مدرسه در خصوص ایمن سازی مدرسه میگوید: «مکان های مناسب و نامناسب در ساختمان مدرسه شناسایی شده، تمام شیشهها چسب زده شد و کمدها به دیوارها فیکس شدهاند».
اسماعیلی افزود: «ادارهکل آموزش و پرورش و ستاد مدیریت بحران استان قم همکاری خوبی در این زمینه داشته اند؛ بودجه ایمنسازی مدرسه و آموزش در خصوص چگونگی مواجهه با زلزله به دانشآموزان بر عهده آموزش پرورش ناحیه است و از آنجای که این مدرسه تنها واحد نمونه دولتی در سطح استان قم به شمار می رود همکاری آموزش و پرورش بسیار خوب بوده است».
واقعیت امر این است که مسئولان در مانورها به دنبال نمايش اقتدار بالفعلي در مقابل حوادث هستند بنابراين فرهنگ مديريتي در اجراي مانورها بايد افزايش يابد و واقعيتهاي درصد و درجه آمادگي اعضا و امكانات در خدمترساني براي مديران شهري و مردم مشخص شود. مانور ميتواند موجب افزايش سرعت عمل شود، تنها چند بار تمرين لازم است تا سرعت عمل به طور چشمگيري بالا رود. حتي در افرادي كه از نظر حركت بسيار كند هستند، اگر تمرين به طور منظم در فواصل چند ماهه بصورت مانور استانی، منطقه ای یا ناحیهای انجام پذيرد در بالا بردن سرعت عمل ميتواند مفيد واقع شود.