گرد و غبار فراموشی بر روی پاپوش قم

به گزارش قم نیوز گیوه؛ عنوانی کلی برای یک میراث فرهنگی است که در استان های مختلف کشور متناسب با اقلیم و فرهنگ، طرح، نقش و روش بافت آن متمایز از دیگری است و هنرمندان هر منطقه نیز نسل به نسل هنر آن را از پدران آموخته و به فرزندان خود تعلیم داده اند. ساخت کفش هایی با استفاده از نخ پنبه و ابریشم با زیره چرم گاو با طرح ها و نیز روش دوخت انحصاری از تمایزات گیوه قم با سایر پای پوش های دیگر است.
آغاز قرن 21 بود که گیوه به عنوان بهترین و خنک‌ترین کفش جهان معروف شد، کفشی که از جمله صنایع دستی مناطق مختلف ایران است و در استان فارس، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، زنجان و قم با اقلیم مختلف تولید و رواج داشته و طرح، روش و همچنین نوع دوخت نقطه اختلاف آنهاست.
سبک، راحت، مقاوم و خنک را می توان تمام ویژگی های این پای پوش ایرانی دانست، صنعتی هنری که تمام مراحل آن به طور کامل هنر دست است و کیفیت حرف اول را در آن می زند. اما نبود بازار عرضه صنایع دستی، مد گرایی و گرایش مردم به خرید کفش های چرمی و قبضه بازار از کفش های خارجی موجب شده تا با وجود بازار 20 میلیونی زائر در قم، تنها سه کارگاه و کمتر از انگشتان یک دست در این حرفه مشغول باشند.

**گیوه دوزی، شغل آبا و اجدادی اش بوده و دلیل علاقه مندی و ادامه این هنر را نیز همین می داند، او روح الله مرادی، از جمله آخرین بازماندگان گیوه دوزی قم است. می گوید این هنر را از پدرش که مردی روشن دل و حافظ قرآن بوده آموخته و حالا تنها انگیزه اش برای ادامه این مسیر را عشق و علاقه به این رشته می داند.

از بی رونقی بازار صنایع دستی گله مند است و می گوید که چند سالی است که این رشته دیگر از نظر اقتصادی توجیه ندارد چرا که استقبال مردم از آن ، هر روز کمتر از دیروز است.«چند سال پیش 15 کارگر داشتم که برایم کار می کردند، الان کار به جایی رسیده که خودم هم زیادی هستم».
چند دهه کار گیوه دوزی، او را به یکی از استادان صاحب سبک گیوه دوزی کشور تبدیل کرده است، « طرح انحصاری در گیوه دوزی دارم. تلفیقی از کفش و گیوه. گیوه را دورگیری چرمی می کنم و با این روش گیوه به زیبایی کفش می شود».

این استاد گیوه دوزی قم، به این نکته هم تاکید می کند که هر منطقه گیوه خاص خود را دارد ولی چیزی که آنها را از هم متمایز می کند طرح ها و رویه های گیوه دوزی است به طوری که قم دارای رویه های گیوه دوزی مختص خود است و انقراض این رشته درقم، انقراض یک سبک هنری می باشد.

آهی می کشد و با افسوس می گوید«جوان کارآموز علاقه مند به این رشته کم داریم، کارآموز باشد، تجربیاتمان را در اختیار آنها قرار می دهم. آخر تا این رشته اقتصادی نشود و سود اقتصادی نداشته باشد، جذابیت برای جوان نخواهد داشت».« تسهیلات نمی دهند، تسهیلات بدهند، توسعه می دهیم. این کار سرمایه در گردش می خواهد، دل گرم می خواهد. هنرمند دل گرم شود هنر جان می گیرد».
او از سختی های گیوه دوزی هم گفت و اینکه گیوه دوزی تماما کار دست است و دوخت یک پاپوش گیوه به اندازه دوخت سه جفت کفش زمان می برد و اینکه، گیوه از مواد طبیعی از جمله نخ پنبه، چرم و سایر مواد ساخته می شود

** معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم روایت دیگری از ساز ناکوک برخی صنایع دستی قم می گیود: « در 10 سال گذشته تعداد رشته های صنایع دستی قم از 100 به 70 رشته فعال کاهش یافته، از 4500 کارگاه صنایع دستی تنها 2800 کارگاه فعال است و برخی رشته ها با فوت آخرین استادکاران خود، به فراموشی سپرده شدند و برخی هنرها نیز در این استان از جمله گیوه دوزی در حال انقراض »

حسن بحرینی که خود از هنرمندان صنایع دستی استان نیز هست در گفت وگو با ایرنا از تمدن هفت هزار ساله قم و قطبیت این استان در صنایع دستی گفت. او گیوه دوزی را دارای یک هزار سال قدمت دانست و این پای پوش را از دیرباز به خاطر ویژگی خنک بودن آن رایج در مناطق کویری و کوهستانی؛ از فعالیت دو یا سه کارگاه گیوه دوزی در این استان خبر داد و مهمترین نیاز تولید گیوه دوزی را بازتعریف و به روز کردن شکل و فرم آن دانست.

او گفت:«پیشنهاد ما برای تحول در فرم و شکل گیوه ها، مشارکت بین هنرمندان سوزن دوزی و گیوه دوزی است تا طیف جدیدی از محصولات برای جلب نظر خریداران تولید و متناسب با نیاز روز طراحی جدیدی ارائه دهند».

«تسهیلات بانکی،شرکت رایگان درنمایشگاه‌های استانی و کشوری، معافیت مالیاتی کارگاه های صنایع دستی، برگزاری دوره‌های بازاریابی و فروش، تشکیل انجمن های صنایع دستی و فعال کردن فروش بازار داخلی» از جمله اقدامات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم برای فعال کردن این رشته هنری در استان است که بحرینی به آنها اشاره کرد.

وی گفت:« شرط بقای گیوه دوزی خلاقیت و همراه شدن آن با شرایط جدید است، گیوه دوزی نیاز به خلاقیت و ابداع دارد. کارهایی آغاز کرده ایم تا از تغییر بازار جا نمانیم اما تغییر بازار سریعتر از تغییر کارگاه های هنری است».

او پاپوش های منطقه قم، شهر ری، کاشان و اراک را دارای بافت مخصوص خود دانست و انقراض این رشته را نابودی بخشی از میراث فرهنگی منطقه.

بحرینی، همچنین گفت که صنایع دستی که توانسته اند خود را با شرایط روز همراه کنند، علاوه بر رونق شاهد صادرات آنها نیز هستیم ولی صنایعی که هنرمندان آن ناتوان درهمراهی با شرایط اقتصادی و سلیقه خریداران بوده اند، امروز امتداد حیات آنها در خطر است.
او همچنین نگاه به توسعه کارگاه های صنایع دستی در روستاها را مورد تاکید میراث فرهنگی قم دانست و خبر داد: 15 کارگاه بزرگ صنایع دستی در روستاها با دریافت تسهیلات بانکی تا پایان امسال به بهره برداری می رسد که این واحدها با ایجاد اشتغال 500 تن، علاوه بر رونق اشتغال موجب رونق برخی صنایع دستی استان می شود.

انتهای پیام /138