قم نيوز
: قم نیوز: هوشمندسازی مدارس یکی از طرح‌های پر پیچ و خم آموزش و پرورش است که بدون تامین زیرساخت‌های لازم اجرایی شده است، به گونه‌ای که حاکمیت سنتی تدریس با وجود مجهزشدن کلاس‌ها به ابزارهای هوشمند همچنان ادامه دارد.
از طرفی در آستانه هزاره سوم که موضوع آموزش در جوامع بشری از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شده است، نقش تجهیزات کمک آموزشی و تکنولوژی آموزشی (سخت افزار و نرم افزار) کمتر از خود آموزش به نظر نمی‌رسد.
دیگر گچ‌های رنگی و تخته سیاه در دنیای فناوری و الکترونیک جایی ندارند و دیری نخواهد گذشت که دانش‌آموزان به جای كیف‌های مملو از كتاب‌های درسی حجیم، با كامپیوترهای كیفی سركلاس درس حاضر خواهند شد، امتحانات از طریق رایانه انجام خواهد شد و دانش‌آموزانی كه به علت بیماری نتوانند در كلاس درس حاضر شوند، قادر خواهند بود در منزل از طریق رایانه‌ها، درس‌های خود را دنبال كنند.
وضعیت آموزشی در بسیاری از كشورهای جهان نیز متاثر از اینترنت و كاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار گرفته است تا جایی که این روزها "هوشمند سازی مدارس" در بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه دنیا در زمره مهم‌ترین طرح‌های آموزشی این کشورها قرار گرفته است.
در ایران نیز با توجه به مشكلاتی كه در آموزش مدارس كشور وجود دارد، راهكار توسعه مدارس هوشمند پیشنهاد شده است.
این راهکار توسعه که در چند سال گذشته شاهد اجرای آن در کشور هستیم، همراهی تکنولوژی روز و صنعت IT در امر آموزش را دنبال می‌کند و طبق گفته مسئولان قرار است، تحولی شگرف در فراگیری دانش‌آموزان و شیوه تدریس فراهم آورد و بسیاری از کاستی‌های موجود در روش‌های سنتی آموزش را پوشش دهد.
با توجه به حاکمیت چندین ساله روش سنتی تدریس و آموزش در ایران و ضعف در وضعیت تجهیز و تبدیل امکانات موجود به تجهیزات مطلوب، تجهیز کامل یک مدرسه و تبدیل آن به مدرسه هوشمند واقعی در کشور ما، نیازمند زمانی چند ساله است و تهیه مرحله به مرحله تجهیزات هوشمند و فازبندی طرح هوشمندسازی مدارس در یک بستر زمانی مناسب صورت می‌پذیرد اما در این بین موضوعات مختلفی نیز وجود دارد که این بسترسازی را با مشکلاتی مواجه می‌کند.
با توجه به نبودن زیرساخت مناسب ارتباطی و نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و همچنین فقدان معلمان آموزش‌دیده در جای جای کشور، حركت در این مسیر و توسعه این راهكار به آسانی محقق نمی‌شود و نیاز به برنامه‌ریزی منسجم دارد.
بحث هوشمندسازی مدارس در استان قم در کنار دیگر استان‌ها از مهر سال ۹۰ در دستور کار قرار گرفته است و تاکنون هزار و ۵۰۰ کلاس به امکانات اولیه فناوری تجهیز شده‌اند که با وجود ۷ هزار و ۷۸۰ کلاس درس در استان، اجرای طرح تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله دارد.
لزوم توجه به زیرساخت‌های ارتباطی
نخستین موضوعی که در زمینه هوشمندسازی مدارس مطرح می‌شود این است که تجهیز یک کلاس به یک دستگاه لپ‌تاب، ویدئو پروژکتور و یک پرده نمایش در مدرسه‌ای که دارای ۱۰ کلاس است، به مفهوم هوشمندسازی نیست.
تجهیز هزار و ۵۰۰ کلاس درسی در قم به تجهیزات سخت افزاری که محمد حسین امین جعفری، مدیرکل آموزش و پرورش استان قم به آن اشاره دارد تنها بخشی از کار است که آن هم اگر به طور کامل (نه صرفا با اختصاص یک دستگاه لپ‌تاب و ویدئو پروژکتور) انجام شود.
بحث دیگری که در زمینه هوشمندسازی مدارس مطرح است مربوط به شبكه‌های دسترسی و نبودن یك استراتژی مناسب برای حمایت از مدارس هوشمند در حوزه زیرساخت ارتباطی است، چون اگر برای تولید محتوایی دیجیتالی سرعت اینترنتی و دسترسی كم باشد، تولیدكنندگان محتوای دیجیتالی مجبور هستند محتوایی تولید كنند كه كیفیت پایینی دارد و طبیعی است كه نمی‌تواند تاثیر آموزشی مطلوب داشته باشد.
غفلت در آموزش به معلمان
نبود معلم آموزش دیده در مدارس هوشمند یکی از موضوعاتی است که باید مورد توجه مسئولان باشد چرا که با تجهیز مدارس به سیستم سخت‌افزار و نرم افزاری، معلمان به طور مستقیم با این تجهیزات در ارتباط هستند و دانش‌آموزان از طریق آموزش آنها با این امکانات ارتباط برقرار می‌کنند.
بنابراین باید با یك سیستم آموزشی مناسب نسبت به ارتقای توانمندی معلمان كوشید تا آنها بتوانند كارایی لازم را در مدارس هوشمند داشته باشند، چرا که معلمی با تجربه سال‌ها فعالیت با سیستم آموزشی و روش تدریس قدیم چطور باید توجیه شود که روش تدریس خود را تغییر بدهد.
مشکلی که در مدارس است، نگرانی معلمان از مواجه شدن با دنیایی از اطلاعات الکترونیک و برنامههای کامپیوتری است و اینکه کسی که با کامپیوتر آشنا نیست چطور می‌تواند در یک شب، روش تدریس خودش را تغییر دهد و با غولی به نام نرم افزارهای کامپیوتری مواجه شود.
غفلت از مشارکت والدین
استفاده از همراهی والدین در هوشمندسازی مدارس یکی از مواردی است که در اجرای این طرح مورد غفلت قرار گرفته است چرا که آموزش و پرورش به تنهایی نمی‌تواند این امر مهم را عملیاتی و اجرا كند و همه سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها كه می‌توانند در این زمینه كاری انجام دهند، مسئول هستند، همراهی والدین نیز در این زمینه می‌تواند اثرگذار باشد هرچند مشارکت والدین به غلط تنها کمک‌های مالی تلقی می‌شود.
نقش خانواده در پیشرفت‌هایی که در حوزه آموزشی و پژوهشی دانش‌آموزان روی می‌دهد قابل چشم‌پوشی نیست اما این ظرفیت همواره از سوی آموزش و پرورش مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد و از حضور خانواده‌ها در اجرای طرح‌های مختلف آموزشی و تحولاتی که در سیستم یادگیری رخ می‌دهد تنها تعبیر به مشارکت مادی می‌شود، در حالی که توجیه و در جریان قرار گرفتن خانواده‌ها در اجرای برخی برنامههای ملی و تغییراتی که پس از سال‌ها در سیستم آموزشی کشور رخ می‌دهد، سهم عمده‌ای در اجرای آن طرح دارد.
به گفته مدیرکل آموزش و پرورش استان قم، طرح هوشمندسازی در ۲۰۰ مدرسه ابتدایی در سال جاری اجرایی شده است که مدارس برای مشارکت در این طرح از کمک‌های مادی خانواده‌ها بهره گرفته‌اند که چه بسا اگر توجیه اجرای طرح به صورت مشخص مطرح شود، حضور والدین در اجرای طرح گسترش بیشتری داشته باشد.
سهم مناطق محروم و بخش‌ها از هوشمندی
تجهیز مدارس شهری و روستایی به امکانات فناوری اطلاعات یکی از موضوعاتی است که باید به صورت متوازن رشد داشته باشد تا دانش‌آموزان روستایی در کنار دانش‌آموزان شهری از اجرای طرح هوشمندسازی بهره‌مند شوند و ارتقای سطح آموزشی به صورت یکپارچه صورت گیرد.
در کنار اجرای طرح در مناطق روستایی، اجرای طرح هوشمندسازی مدارس در مناطق محروم و کمتر برخوردار شهری نیز نیاز به اهتمام جدی دارد تا بهره‌مندی از تجهیزات آموزشی و ورود به طرح هوشمندسازی به میزانی مساوی در میان دانش‌آموزان صورت گیرد.
چه محتوایی در مدارس هوشمند آموزش داده می‌شود
زمانی که از هوشمند شدن مدارس سخن به میان می‌آید، تجهیز مدارس در یک سمت قرار می‌گیرد و بحث محتوای آموزشی که قرار است به دانش‌آموزان ارائه شود در سمتی دیگر.
لپ‌تاب و تجهیزات وارد مدارس شده است اما قرار است چه مطالبی با استفاده از این امکانات به دانش‌آموزان ارائه شود؟
قرار است با اجرای طرح هوشمند سازی و تجهیز تمام مدارس به امکانات مورد نیاز، معلمان برای تدریس مطالب درسی و افزایش میزان درك دانش‌آموزان از مطالب ارائه شده و تشویق ایشان به فراگیری دروس از اسلایدهای آموزشی، نرم افزارهای آموزشی، بازی‌های رایانه‌ای، انیمیشن و دیگر محتواهای چند رسانه‌ای در كلاس‌های درس بهره می‌برند.
در كنار این سیستم‌ها، معلمان می‌توانند از نرم افزارهای آموزش الكترونیك نیز بهره‌گیری کنند و محتوای چندرسانه ای ایجاد شده را بر روی بستر اینترنت برای استفاده دانش آموزان در محیط خارج از مدرسه نیز فراهم كنند، تولید محتوای چند رسانه‌ای در مدارس به كمك معلمان و دانش‌آموزان صورت می‌پذیرد و در دوره‌های زمانی مشخص مرور شده و مورد بازبینی قرار می‌گیرد.
محتوای آموزشی تولید شده در مدارس هوشمند می‌تواند از طریق پورتال‌های الكترونیكی با مدارس دیگر نیز به اشتراك گذاشته شود و معلمان مدارس مختلف، دانش خود را با دیگران به اشتراك بگذارند.
احمدوند، رئیس اداره آمار و فناوری اطلاعات آموزش و پرورش استان قم از اختصاص ۱۷۰ نرم افزار آموزشی برای ارائه محتوای مورد نیاز دانش‌آموزان خبر می‌دهد در واقع یکی از جنبه‌های مدرسه هوشمند را می‌توان استفاده از فناوری‌های نوین به صورت گسترده برای تسهیل فرآیند یادگیری و یاددهی دانش‌آموزان عنوان کرد.
اجرای طرح برای دانش آموزان تمام مقاطع
طبق گفته مسئولان آموزش و پرورش، در سال جاری هوشمندسازی مدارس برای دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی در اولویت قرار گرفته است تا آنها بتوانند مهارت کافی برای استفاده بهینه از فناوری‌های نوین در راستای دانش‌افزایی و یافته‌های علمی خود را کسب کند و می‌توان گفت قرار دادن دروس مرتبط با بحث فناوری برای دانش‌آموزان پایه جدید التاسیس ششم ابتدایی گامی موثر در زمینه نگاه جدی به طرح هوشمندسازی مدارس شده و به عنوان نقطه عطف آغاز اجرای این طرح شد، اما سهم دانش‌آموزان دیگر مقاطع تحصیلی از این هوشمند سازی چیست و بهره‌مندی از فناوری‌های اطلاعاتی و استفاده از تمام حواس شنیداری، دیداری گفتار و لامسه برای دانش‌آموزان دیگر مقاطع چه زمانی محقق خواهد شد؟
هر چند طبق گفته امین جعفری، اجرای طرح هوشمند سازی روندی است که ادامه خواهد داشت و تمام دانش‌آموزان از این فناوری نوین روز بهره‌مند خواهند شد اما مدارس دیگر مقاطع در عمل هنوز به این واقعیت دست پیدا نکرده‌اند و تا استفاده تمام دانش‌آموزان از امکانات هوشمندسازی راه درازی در پیش است.
طرحی برای ارتقای سواد دانش‌آموزان
طرح هوشمند سازی مدارس که از سال ۸۳ مطرح و مورد ارزیابی قرار گرفت و در دو سال گذشته در کشور در حال اجرا قرار گرفته است، طرحی است که با فراز و فرود همراه بوده است و اجرای آن پس از تصویب پایه ششم مقطع ابتدایی به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت، اکنون نظام آموزشی قدم به مسیری می‌‌گذارد که می‌خواهد ارتقای سواد دانش‌آموزان امروز را دنبال کند و امید است این طرح مسیر پیشرفت خود را طی کند.
انتهای پیام/119/
آخرین عناوین
